YENİDEN ÇALIŞMAYA BAŞLAYABİLİRSİNİZ
15 yıl, 3.600 günle işçiye ödenen kıdem tazminatının genel gerekçesi emeklilik için gerekli yaş dışındaki şartları sağlaması sonrası yaş şartını çalışmadan bekleyecek olmasıdır. Bu hak kapsamında kıdem tazminatı alanların yeniden çalışıp çalışamayacağı konusu farklı değerlendirmelere konu olabiliyordu. Bu durumdaki işçiler kısa bir süre sonra yeniden çalışmaya başladıklarında tazminatı ödeyen işveren "hakkın kötüye kullanıldığı" iddiası ile dava açıp tazminat istiyordu. Diğer yandan Anayasa'da açıkça yer alan çalışma hürriyeti kapsamında bu kişilerin tazminat aldıktan sonra yeniden çalışmasının "hakkın kötüye kullanılması" olup olmadığı konusunda farklı kararlar da söz konusuydu.
YARGITAY SON NOKTAYI KOYDU
15 yıl 3.600 günle kıdem tazminatı alan bir işçinin bu hakkını kötüye kullandığı iddiası ile açılan davada Yargıtay açıkça, bu durumdaki işçilerin yeniden çalışmaya başlamasının "hakkın kötüye kullanılması" olmadığı yönünde karar verdi. Bu karar sonrası 15 yıl 3.600 günle kıdem tazminatı alan kişilerin yeniden çalışmaya başlamalarının önünde bir engel kalmamış oldu. Daha önce bazı durumlarda mahkemeler işçinin çok kısa bir süre sonra yeniden çalışmaya başlaması halinde bu durumun "hakkın kötüye kullanılması" olarak değerlendirilebileceği yönünde kararlar verebiliyorlardı. Ancak kararda açıkça bu ifadenin yer alması tazminat alan kişilerin yeniden çalışabileceklerini ortaya koymuş oldu.
Genel olarak hukukta bir hakkın kötüye kullanıldığının ispat edilmesi çok zordur. İşçinin bu hakkını kötüye kullanmış olması yeniden çalışmasına hiçbir şekilde engel değildir. Yalnızca işverene mahkemenin hükmettiği tazminatı ödemekle sorumlu olabilir.
İSTİFA EDENLER BELLİ ŞARTLARDA ALIR
■ Kendi ayrılan tazminat alır mı?
Bir çalışanın kıdem tazminatı alabilmesi için kendi isteği dışında işten ayrılması gerekiyor. Ama bazı istisnaları da var. Erkek işçi askerlik, kadın evliliği nedeniyle (1 yıl içinde) işten ayrılırsa kıdemini alabilir.
■ Emeklilik primini tamamlayan yaşı beklemek için ayrılırsa...
Emekli olmak için işten çıkanlar kıdem tazminatı alır. Örneğin; 8 Eylül 1999'dan önce işe girip 15 yıl ve 3600 gün şartını yerine getirenler SGK'dan onay yazısı aldıktan sonra işten ayrılınca kıdem tazminatına hak kazanır.
■ İstifa eden tazminat alabilir mi?
İşverenin iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırı davranması ya da eksik ücret ödemesi nedenleriyle istifa eden işçiye de tazminat ödenir. Fazla mesai nedeniyle ayrılan işçi de kıdeme hak kazanır.
YEMEK VE YOL HESABA DAHİL EDİLİYOR
● Deneme süresi kıdeme dahil edilir mi?
Evet. İşçilerin işyerinde ilk kez çalışmaya başladıkları andan itibaren 1 yıllık kıdem süresi işlemeye başlar. Deneme süresi de olsa, sigortasız da çalışsa tazminat hesabına dahil edilir.
● Nasıl hesaplanır?
Kıdem tazminatı, her 1 yıl için 30 günlük brüt ücret kadardır. Brüt ücret hesaplanırken yemek yardımı, yol parası, kira yardımı, devamlı verilen ikramiyeler, primler, gıda yardımı, Ramazan ayındaki gıda paketleri, sağlık sigortası gibi ödemeler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.
● Kıdemin limiti var mı?
Evet bir tavan var. Bu rakam, 2017 için 4426 lira. İşçinin brüt ücreti 10.000 lira da olsa 1 yıl için en yüksek tazminat 4426 lirayı aşamaz.
YASAL VARİSLER DE ALABİLİR
● Tazminat talebi için zaman aşımı süresi kaç yıldır?
10 yıl. İşçi işten çıkarıldığı tarihten itibaren 10 yıl içerisinde kıdem tazminatını işverenden isteyebilir, vermezse dava açabilir.
● Tazminattan kesinti yapılır mı?
Kıdem tazminatı Gelir Vergisi'ne tabi değil. Sadece binde 7.59 oranında Damga Vergisi kesilir.
● Haciz konulabilir mi?
Evet. İşçinin borçları için kıdem tazminatının tamamına haciz konulabilir.
● Ölen bir işçinin mirasçılarına kıdem tazminatı ödenir mi?
Evet. Kıdem tazminatının hak sahiplerine bölüştürülmesi mirastan aldıkları paya göre yapılır.