KIDEM TAZMİNATI NASIL ALINIR?
* Çalışanın işveren tarafından işten çıkarılmış olması gerekiyor. Çalışan kendi isteği ile ayrılırsa, kıdem tazminatını alamıyor.
* Çalışan işyerinde 1 yıl çalıştıktan sonra kıdem tazminatına hak kazanıyor. Bir yıldan az çalışanlar kıdem tazminatına hak kazanamıyor.
* Erkeklerde askerlik nedeniyle, kadınlarda evlilik nedeniyle işten ayrılma halinde kıdem tazminatı alınabiliyor.
* Çalışan emekli olduğunda kıdem tazminatını alabiliyor.
* Çalışan emeklilik için gerekli prim gün sayısında doldurduğunda yaşı beklemeden tazminat alabiliyor.
* 15 yıllık sigortalılık süresini doldurup, 3 bin 600 gün prim ödeyenler kıdem tazminatına hak kazanıyor.
NASIL HESAPLANIYOR?
Çalışılana her tam yıl için 30 günlük giydirilmiş ücret üzerinden kıdem tazminatı ödeniyor. Bu ücretin içine ikramiye, prim, yol gibi tüm ödemeler de giriyor. Brüt ücret ile çalışılan yılın çarpımı sonucu toplam kıdem tazminatına ulaşılıyor. Asgari ücretli bir çalışan 10 yıldır çalışıyorsa, 29 bin 430 lira tazminata hak kazanıyor. Yeni açıklanan kıdem tazminatı tavanı ile birlikte çalışanın maaşı ne kadar yüksek olursa olsun, bu yılsonuna kadar 7 bin 117.17 liranın üzerinde tazminat alamıyor. Tabloda çalışanların çalışma yıllarına göre alabileceği kıdem tazminatı tutarı detaylı yer alıyor. Kıdem tazminatından sadece binde 7.59'luk damga vergisi kesinti yapılıyor.
İŞTEN AYRILIRKEN KIDEM TAZMİNATINA DİKKAT
Emekliye ayrılmayı veya örneğin 15 yıl sigortalılık 3600 prim günü koşulunu tamamlayarak işten kendisi ayrılmak isteyenlerin, kıdem tazminatı taban ve tavanındaki artışları dikkate alması gerekiyor.
Asgari ücret artışı yılda bir defa ocak ayında yapılıyor. Asgari ücretle çalışanlar kasım, aralık gibi aylarda işten ayrılmak yerine ocak ayını beklediklerinde daha yüksek kıdem tazminatı alabiliyorlar.
Yüksek ücret alanların ise daha fazla kıdem tazminatı alabilmek için kasım – aralık ya da mayıs – haziran ayları yerine, ocak ve temmuz aylarını beklemeleri gerekiyor.
Brüt ücreti kıdem tazminatı tavanının altında olanların ocak-temmuz aylarını beklemesi gerekmiyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan yeni kıdem tazminatı sistemi için Çalışma Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol, Türk-İş Başkanı Ergün Atalay ve Hak-İş Başkanı Mahmut Arslan'ı kabul etmişti.
KIDEM TAZMİNATI GİYDİRİLMİŞ ÜCRET ÜZERİNDEN ÖDENİR
Kıdem tazminatı almaya hak kazanabilmek için, aynı işverene bağlı iş yerlerinde en az bir yıl çalışmak gerekiyor. Kıdem tazminatı emekli olunduğunda, işveren işten çıkarttığında, işçi haklı bir nedenle iş akdini feshettiğinde alınabiliyor. Yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getiren işçi işten ayrılarak kıdem tazminatı alabiliyor.
Bunun yanı sıra erkek işçiler askere giderken, kadınlar da evlendiklerinde bir yıl içinde işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabiliyorlar.
Kıdem tazminatı hesaplanırken, brüt ücrete ilave olarak işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatlerin de dikkate alınması gerekir. Bordroda görünen brüt ücret "çıplak" ücrettir. Yemek, servis-yol-ulaşım, barınma-kira yardımları, bayram harçlığı, yakacak-aydınlatma bedeli, giyim yardımı, kıdem ücreti, teşvik primi, ikramiyeler ve primler eklenerek "giydirilmiş ücret" bulunur.
Bir menfaat veya ödemenin giydirilmiş brüt ücrete dahil edilebilmesi için devamlılık arz etmesi gerekiyor. İşverenin iş yerinde verdiği yemek veya yemek karşılığı nakit para ya da yemek çekinin karşılığı olan tutar, giydirilmiş ücrete eklenir. İşçinin işe geliş – gidiş saatlerinde verilen servis hizmeti de dahil olmak üzere ulaşım parası şeklindeki ödemeler hesaba katılır.
Özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası primi ödemeleri de kıdem tazminatına esas ücrete eklenir.
Bir yıl içinde ödenen ayni ve nakdi ödemeler toplanarak 360 güne bölünür. Hesaplanan 1 günlük ayni ve nakdi ödemenin 30 katı, brüt ücrete eklenerek giydirilmiş ücret bulunur.
KIDEM TAZMİNATI TAVAN FİYAT NASIL BELİRLENİYOR?
Kıdem tazminatı tavanı 1475 sayılı eski İş Kanunu'nun 14. maddesi uyarınca, işçilerin kıdem tazminatlarının yıllık miktarı, en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenen azami emeklilik ikramiyesi miktarınca belirleniyor. Kıdem tazminatı tabanı ise asgari ücrete göre belirleniyor.
Bu kapsamda Tavan fiyat memur maaş katsayısı ile belirlendiği için Ocak ve Temmuz ayları olmak koşulu ile yılda iki defa belirleniyor. Taban fiyatı ise asgari ücretin yılda bir defa zamlanması nedeni ile Ocak ayında belirleniyor.
