Koronavirüs önlemleri mart ayının ortalarında devreye girdi ve 15-18 Mart tarihlerinde İçişleri Bakanlığı genelgesi ile 149 bin işletmenin geçici olarak faaliyeti durduruldu. Mart ayının sonlarına doğru da büyük tesisler faaliyetlerini ya azalttı ya da tamamen durdurdu. 27 Mart'ta da kısa çalışma ödeneğine başvuruların şartlarını kolaylaştıran yasa yayımlandı.
Kısa çalışma ödeneğine ağırlıklı başvurular da bu tarihten sonra başladı ama asıl başvurular nisan ayında oldu. Hürriyet'te yer alan habere göre, Nisan sonu itibariyle de 300 bin firma, 3.2 milyon çalışanı için kısa çalışma ödeneğine başvurdu. Zaten kısa çalışma ödeneğinden ilk etapta genelgeyle kapatılan işyerlerinin yararlanması planlanmıştı.
NİSAN BAŞVURULARI ÖDENİYOR
Kısa çalışma ödeneği iki gün önce, 5 Mayıs itibariyle yatırılmaya başlandı. Kimlere ödeniyor? Nisan ayında ödeneğe başvuran işyerlerinde çalışanlar ödenek alıyor. Şunu da belirteyim, kimi işverenler mart ayının sonlarında başvuruda bulundu. Bu işyerlerinde çalışanlara kısa çalışma ödeneği ödendi, ancak en fazla bir haftalık tutarlar ödendi.
Dolayısıyla da çalışanların eline düşük ücretler geçti. Yani, işveren mart ayının 20'sinde ödenek için başvurmuşsa, uygulama gereği başvurduğu tarihten sonraki 1 hafta zaten işverene ait; dolayısıyla kalan 3 gün için çalışana kısa çalışma ücreti ödendi. Bunlar da ödenmedi ve mayıs ayına sarkıtıldı. Asıl kısa çalışma ödeneği bu ayın 5'inden itibaren başladı ve çalışanların hak ettiği maaşlar da şimdi yatacak.
Kimi okuyucular, 'hani, İŞKUR, müfettişleri inceleme yapmadan, işverenin beyanı üzerine ödemeler yapılacaktı?' diye de soruyor. Doğru, yasa ile bu hak tanındı, ancak çalışanın ödenekten yararlanma şartlarını taşıyıp taşımadığı, işletmede kaç kişiye ne kadar ödeme yapılacağının tespiti gerekiyor. Bu tespit de bir zaman alıyor.
NEDEN EKSİK MAAŞ YATIYOR?
Ayrıca, her çalışana kısa çalışma ödeneği ödenecek diye bir durum da yok. Çalışanın, kısa çalışma ödeneği başlamadan önce 60 gün sigortalı olarak çalışması ve son 3 yılda 450 gün süreyle sigorta primi ödemiş olması gerekiyor. Tabi bir de çalışanın emekli maaşı almıyor olması da şart. Kısa çalışma ödeneğine hak kazanan çalışanlara, son 12 aylık prime esas kazancına göre, brüt kazancının yüzde 60'ı ödenecek. En fazla ödenecek tutar ise aylık brüt asgari ücretin yüzde 150'sini geçmeyecek.
Burada dikkat edilmesi gereken husus şu. İşçiler, çalışmadıkları günler için ödemeden yararlanacak. Eğer işyeri tamamen faaliyetini durdurmuşsa brüt kazancının yüzde 60'ını alabilecek. Yok, işyeri faaliyetini durdurmamış, azaltmışsa (haftalık çalışma saatinin 30 ve aşağısında olması gerekiyor) işçiye, çalışmadığı süre için kısa çalışma ödemesi yapılır. Bu şekilde de asgari ücretli bir çalışana kısa çalışma ödeneği kapsamında 1.752 lira ödenecek. Tabloda maaşa göre kimin ne kadar kısa çalışma ödeneği alacağını yazdım.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NASIL ÖDENECEK?
Çalışanın kendisine, aylık olarak her ayın 5'inde ödenecek ve ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılacak. Bu ayın 5'inde nisan ayına ait ödemeler ile birlikte mart ayına ait ödemeler yapılacak; ödenekten yararlanma hakkı olan çalışanlara her ayın 5'inde ödemeleri yatacak. Mayıs ayında kısa çalışma ödeneğine başvuranların ödemeleri ise Haziran'ın 5'inde olacak.
KİME NE KADAR ÜCRET ÖDENECEK?
Aylık Maaşı: 2.943 TL
Kısa Çalışmada Eline Geçecek Maaş: 1.752 TL
Aylık Maaşı: 3.500 TL
Kısa Çalışmada Eline Geçecek Maaş: 2.083 TL
Aylık Maaşı: 5.500 TL
Kısa Çalışmada Eline Geçecek Maaş: 3.274 TL
Aylık Maaşı: 6.500 TL
Kısa Çalışmada Eline Geçecek Maaş: 3.869 TL
Aylık Maaşı: 7.500 TL
Kısa Çalışmada Eline Geçecek Maaş: 4.380 TL
