KREDİ kartı deyince hemen herkesin bir hikayesi bulunuyor. Kimisi banka avukatlarıyla cebelleşiyor. Kimisi ise idari takip denilen duruma düşmüş, ödediği miktarlar faizi ancak karşılıyor. Bütün bunları yaşamamızda öncelikle sorumluluğu kendimizde aramalıyız. Kabul edelim ki kartları bilinçli kullanmıyoruz. Karşımıza çıkarılan tuzaklara da kolayca kapılıyoruz. Bankalar karşınıza 'taksit yapalım', 'öteleyelim' gibi tekliflerle çıkıyorlar. Bu 'cazip' tekliflere kapılırsak yine bankayla uzun süreli bir faiz borç ilişkisine girmiş oluyoruz.
TUZAK 1
Alışverişlerden sonra bankadan 'Bu harcamayı taksitlendirebilirsiniz' mesajı geliyor. Mesajı okuyunca 'Vay be bankam borcumu kolaylaştırıyor' diyorsunuz. Hemen her hizmeti parayla yapan, vatandaştan aldığı ücret gelirleri her yıl milyarları bulan bankaların, sizin işinizi bedava kolaylaştırması düşünülebilir mi? Meseleyi örnekle anlatalım: 600 liralık bir alışveriş yaptınız. Banka da 'taksitlendirelim' mesajı gönderdi. Bunu kabul edip, 6 taksite böldürdünüz. Ayda 100 lira ödeyeceğinizi sanıyorsunuz. Ama öyle değil.
Önce sizden belli bir miktar parayı peşin olarak 'ücret' adı altında kesiyor.
600 liralık borcunuza taksitlendirme faizini de işletiyor.
Her ay 100 lira ve faizi ekstreye yansıtıyor.
Eğer toplam borcunuzu kredilendiriyorsanız yani asgari tutarı ödüyorsanız bu borç ikinci kez faize giriyor.
Faiz dışında KKDF ve BSMF ödemeleri de ekleniyor.
Toplamda 600 liralık borcu, faiz ve ücretlerle 750 lira olarak ödüyorsunuz.
Uygulanan faiz hem kart faizinden hem de diğer mevduat faizlerinden daha fazla.
TUZAK 2
'Banka bu ayki alışverişi 2 ay sonra ödeyebileceğimi söyledi. Ne yapayım?' Alın size cicili bicili paketlerle sunulan bir tuzak daha. Yine örnekle anlatalım: Ağustos'ta 300 liralık alışveriş yapıyorsunuz. Banka bunu sizden Ekim'de alacağını vaad ediyor. 2 aylık 'faizsiz' bir kredi açmış gibi gösteriyor.
Bu 300 lira sizin limitinizden düşüyor ve toplam borcunuza ekleniyor.
Böylece Ağustos ekstresinde bu harcamayı yapmış ve ödemiş gibi 2 ayrı kalemde görüyorsunuz.
Toplam borcunuza eklendiği için (ödenmiş gibi görünse de) borcu kredilendiriyorsanız faiz işletiliyor.
Aynı işlem Eylül ekstresinde de yapılıyor ve bir kez daha faiz ödüyorsunuz.
Ekim'de ise borç size yansıtılıyor ve bir kez daha faiz ödüyorsunuz.
Yani 300 liranın 2 ay ötelenmesiyle yüklü bir faizi farkında olmadan ödüyorsunuz.
Bunun yanında bir peşine faiz de alınıyor.
BUNLARDAN UZAK DURUN
✖ Ayda 50 lira taksiti nasıl olsa öderim.
✖ Para cebimde kalsın, kartla ödeyeyim
✖ Asgari tutarı azmış, bunu ödeyeyim.
✖ Bir ay ödemesem de olur. Banka aramıyor.
✖ Para yok ama kart var, alışverişe çıkalım.
✖ Bu indirim kaçmaz, kartla alalım.
SİGORTA YOKSA ŞİKAYET EDİN / SİZDEN GELENLER
Kardeşim emekli. Bir işyerinde 6 yıldır sigortasız çalışıyor. Sigorta yapmıyorlar. Ne yapabilir? Ekrem GÜRSOY
Hemen ALO 170'i arayıp durumu bildirsin. Çünkü emekli olsun olmasın herkes kayıtlı çalıştırılmak zorunda.
170'İ ARAYIP DURUMU BİLDİRİN
Babam hayatında hiç izin kullanmadı. Bu durumun yasal hükmü nedir? Ayrıca maaşı bankaya yatmıyor. Tazminat davası hakkımız var mı? Erhan İNCİR
Bu durumu hemen ALO 170'e bildirin. Müfettişler gelip gereğini yapacaklardır. Ayrıca CİMER'e de yazabilirsiniz.
İSTİFA EDEN TAZMİNAT ALAMAZ
2003 işe giriş tarihim. 2019 işten çıkış tarihim. Kendim çıktım, tazminat alabilir miyim? Mehmet BELSİZ Kendi isteğinizle sebepsiz yere çıkmışsanız, tazminat alamazsınız
KAZANÇ ÖNEMLI
Yüzde 46 vergi indiriminden faydalanıyorum. Prim dolup süre bekleyip çalışırsam emekli maaşım düşer mi. Engelliyim. Kenan KARA
Tabii ki düşmez. Ne kadar çok kazanç bildirilirse o kadar yüksek emekli maaşı alabilirsiniz. Ancak maaşınızın asgari ücretin üstünde gösterilmesine dikkat etmelisiniz.
BORÇLANMA YAPABİLİRSİNİZ
11.10.1972 doğumluyum. 11.10.1990 ilk işe girişim. Halen Almanya'da çalışıyorum. Türkiye'de ne zaman emekli olabilirim? Ramazan KILIÇ
25 yıl, 52 yaş ve 5525 gün şartlarınız var. Almanya'daki çalışmalarınızı borçlanarak primlerinizi doldurabilirsiniz. Yaş şartını da tamamlayınca emekli olursunuz. Ancak yeni bir düzenleme çıktı, bu primler Bağ- Kur kapsamında değerlendirilecek. Bu yüzden 1261 günü geçmemesine dikkat etmek lazım.
TOPLU ÖDEME İMKANI YOK
Bağ-Kur'lular toplu prim ödeyerek emekli oluyor. Benim de 2000 yılından sigorta girişim ve ödenmiş 6 yıllık primim var. Bu primleri Bağ-Kur'lular gibi borçlanıp prim günümü tamamlayarak emekli olabilir miyim? Mustafa KAZIM
Bağ-Kur'luların ya da sosyal güvenlik kanunlarında borçlanma hakları dışında toplu prim ödeyerek emekli olma durumu söz konusu değil. Bağ-Kur'luların toplu borçlanması durumu farklı. Bağkur'lular gerek vergi kaydı gerek şirket ortaklıkları gerekse tarım Bağ-Kur'undan dolayı kayıtları devam ettiğinden ve kayıtları devam ederken Bağ- Kur'a ödemeleri gereken prim borçlarını ödeyemediğinden dolayı bu borçlarını toplu olarak ödemektedir. Bu ödeme de ara boşluk borçlanması değildir. Bağ-Kur'lular bu borçları mevzuat gereği silinen günlerini ihya yaparak ödemektedir. Dolayısıyla sizin veya bir başkasının toplu olarak ara boşluk ödeme hakkı bulunmamakta.
EMEKLİLİK HESABI
Doğum tarihim 08.02.1965. Sigorta girişim 07.07.1996. Toplam gün sayım 7600. Bu şartlarda askerlik borçlanması yapmam gerekir mi? Ne kadar yapmam gerekir? Göstergelerim 3500 TL'nin üstü. Emekli maaşım ne kadar olur? Zeynel MUTLU
25 yıl, 56 yaş ve 5825 gün şartlarınız var. Priminiz tamamlanmış. Yılınız 07.07.2021 tarihinde dolacağından emekliliğiniz de bu tarihten sonra olacak. Askerlik sigortadan önce ise 8 ay borçlanıp 55 yaş şartıyla emekli olursunuz ancak yıl şartı 2021'de dolacağından boşuna borçlanmaya gerek yok. Tüm kazançlara bakılıyor, o yüzden 2000 öncesi maaşlarınız da çok önemli.
01.01.1968 doğumluyum, işe başlangıç tarihim 01.01.1995. Halil GENÇ
İşe girişinize göre 25 yıl, 55 yaş 5750 prim gün şartlarına tabisiniz. Askerlik varsa ve en az 7.5 ay borçlanarak 25 yıl, 54 yaş ve 5675 prim gün şartlarına tabi olabilirsiniz. Emekli olabilmeniz için prim gün şartını tamamlayıp hangi yaşa tabi iseniz o tarihi beklemelisiniz.
ekonomi@takvim.com.tr
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR -TAKVİM'E SORUN
