Memurların bir kısmı ek iş yapmak istiyor. Bize de bu konuda çok sayıda soru ulaşıyor. Yasaların bazı sınırlar getirmesine rağmen memurların ek iş yapmaları mümkün.
ÇERÇEVE YASADA
Çerçeveyi 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu çiziyor. Yasaya göre, memurlar sosyal güvenlik anlaşması ile bir işyerinde çalışamıyor ya da kendi adlarına yine sosyal güvenlik sistemine dahil olarak (Bağ-Kur) işyeri kuramıyor. Ancak bu bağı kurmadan bazı faaliyetlerde bulunmaları mümkün. İçtihatları da Devlet Personel Başkanlığı'nın görüşlerinden öğreniyoruz. Bunları bazı örneklerle anlatalım:
● Dizilerde oynayıp, sahneye çıkabilirler mi? Bu işi mesai saatleri dışında yapmak, görevini küçük düşürücü davranışlardan kaçınmak ve sosyal güvenlik ilişkisi kurmamak şartıyla dizi veya filmlerde ya da tiyatro oyunlarında rol alabiliyorlar. Ayrıca sahneye çıkıp şarkı söyleyebiliyor, bir müzik şirketiyle telif sözleşmesi yaparak CD de çıkarabiliyorlar. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında olmak üzere telif sözleşmesi yapabiliyorlar.
● Kitap yazabilirler mi? Gizli bilgileri bulundurmamak koşuluyla, memurlar 5846 sayılı Kanun kapsamında eser çıkarabilir.
● Köşe yazarlığı yapabilirler mi? Memurun 'hizmet akdine bağlı olarak' köşe yazarlığı yapması mümkün değil. Yani sigortalı çalışamıyor. Ancak, 657'nin 'basına bilgi veya demeç verme' başlıklı 15'inci maddesine aykırı olmamak şartıyla köşe yazarı olabilir, telif ücreti alabilir.
● Şirketlere ortak olabilirler mi? Memurlar esnaflık ya da tüccarlık yapamıyor ancak anonim ve limited şirketlere hisse ortağı olabiliyor. Ancak yönetim ve denetim kurullarında görev almamaları gerekiyor.
● Aracını kiralayabilir mi? Devlet memurunun aracını kiraya vermesi, Türk Ticaret Kanunu'na göre, (tacir) veya (esnaf) sayılmayı gerektirecek bir ticari faaliyet sayılmıyor.
● Hakem olabilirler mi? Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane vb yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir işyerinde veya vakıf üniversitelerinde çalışamaz. Ancak 657 sayılı Yasa'nın 146'ncı maddesi bu konuda bir istisna getirerek "Gençlik ve spor hizmetleri uygulamasında fiilen görevlendirilecekler hariç" ifadesini kullanmıştır. Tabii bunun için çalışılan kurumun en üst amirinden izin alınması da gerekmektedir.
MESAİYE DİKKAT!
● Borsada hisse senedi alabilirler mi? Memurların herhangi bir görev almamaları kaydıyla genel olarak anonim şirketler ile halka açık anonim şirketlerde pay sahibi olmalarına yasal bir engel bulunmamaktadır.
● Televizyonda program sunabilirler mi? 657 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuatta memurlar için belirlenmiş olan ödev, sorumluluk ve yasaklara uyulması, faaliyetin mesai saatleri dışında icra edilmesi, herhangi bir akit ile işverene bağlanılmaması ve sosyal güvenlik kuruluşlarından biriyle ilişkilendirilmemesi halinde mümkün olabilecektir.
● Başka hangi gelirleri elde edebilirler? Gayrimenkul ve menkul geliri edebilirler, zirai kazanç sağlayabilirler, bilirkişilik ve hakemlik yapabilirler, sosyal-mesleki nitelikteki kuruluşların organlarında görev yapabilirler. Eğitim ve öğretim faaliyetlerinde görev alabilirler.
DİSİPLİN CEZASI VAR
Memurlar belirlenen sınırlar dışında kanuna aykırı olarak ek iş yaparlarsa ciddi disiplin cezaları ile karşılaşıyor. 657'deki düzenlemeye göre, ticaret yapan ya da memurlara yasaklanan işlerde bulunanlara kademe ilerlemesinin durdurulması cezası veriliyor.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com
PRİMLERİN İŞÇİ PAYI GERİ ÖDENİR / SİZDEN GELENLER
11.01.1959 doğumluyum. Sigortalı ilk ile giriş tarihim 18.04.1977. Evlilik dolayısıyla işi bıraktım ve daha sonra hiç çalışmadım. Nasıl emekli olurum veya yatırdığım primlerimi geri alabilir miyim? Mine ARAS
Ne kadar prim ödediğinizi yazmamışsınız ancak emekli olabilmeniz için en az 3600 gün gerekiyor. Bunu tamamlama imkanınız yoksa yaş ve yıl şartını tamamladığınız durumda SGK'ya müracaat ederek yatırdığınız primleri geri alabilirsiniz. Ancak bu primlerin sadece işçi payını ödüyorlar ve faiz işletmeyip güncelleme yapıyorlar. Yani çok büyük bir beklentiniz olmasın.
EMEKLİLER YETİM MAAŞI ALAMAZ
SSK'dan emekliyim. Babam Bağ-Kur'dan emekliydi. Babamdan maaş alabilir miyim? Nurten SERTKAYA
Yetim maaşı alabilmek için herhangi bir gelirinizin olmaması gerekiyor. Yani emekli olduğunuz için babanızın maaşını alamıyorsunuz.
DİLEKÇENİZ BİR SONRAKİ AY İŞLEME ALINIR
Temmuz ayında emekli olmak istiyorum. İkinci 6 aylık dönemde verilecek maaş ve ikramiye artışından faydalanabilmem için emeklilik dilekçemi ne zaman vermem gerekiyor? Kimilerine göre 1 Temmuz ile 14 Temmuz arasında, kimilerine göre de 15 Temmuz'dan sonra dilekçe vermem gerekiyor. Emekli maaş ve ikramiye artışından faydalanabilmem için, emeklilik dilekçemi 2019 yılı Temmuz ayı için ne zaman vermeliyim? Zülfikar TOSUN
anlamda emeklilik dilekçesi verilen aydan sonraki ayın başından itibaren işlemler başlamaktadır. Yani sizin 1 Temmuz'da verdiğiniz dilekçe ile 30 Temmuz'da verdiğiniz dilekçe arasında bir fark bulunmuyor. Her ikisi için de işlemler Ağustos ayından itibaren gerçekleştirilecek. Devlet kurumunda çalışıyorsanız 5434 kanununa göre; ay başından sonra ayrılanlar için ayrıldıkları ayın tamamı fiili hizmet müddeti sayılır. Memurlarda ay başı ise ayın 15'i olarak belirleniyor. Devlet memurlarından ayın 15'i itibarıyla emeklilik kesintileri yapılıyor. Buna göre, 1 Temmuz veya 15 Temmuz'da emeklilik dilekçesi verilmesi, emekli aylığı ve emekli ikramiyesi açısından hiçbir fark ortaya çıkarmaz.
EMEKLİLİK HESABI
1977 doğumluyum. Ekim 1995'te meslek lisesinde staj yaparken sigorta girişim yapıldı. İlk sigorta primim ise 1 Nisan 2005'te yatırıldı. O tarihten itibaren hep sigortalı çalıştım. 5100 günüm var. Yusuf AYCEN
Staj ve çıraklık sırasında yapılan sigortalar sağlıkla ilgili olduğu için emeklilik hesabında kullanılamıyor. Bu yüzden emeklilik hesabınız 2005 girişinize göre yapılacak. Buna göre de şartlarınız 60 yaş ve 7000 gün prim olarak belirlenecek.
1958 doğumluyum. İşe giriş tarihim 1989. 2 yıl çalıştım. 2 doğum yaptım. Serpil SECGEN
Emekli olabilmeniz için en az 3600 gün gerekiyor. Çocuklar 1989 yılından sonra dünyaya gelmişse borçlanıp 1440 gün kazanabilirsiniz. Ancak yetmez, çalışıp 3600 günü tamamlamanız gerekiyor. Yaş şartı ise 58.
Abim 1971 doğumlu. 2905 prim günü mevcut. Yüzde 40 engeli var. Diyabet, koah, uyku apnesi, psikolojik rahatsızlıkları var. Nasıl bir yol izlemeliyiz? Ayvaz KOCAKAYA
Sigortadan sonra ortaya çıkan bu tür rahatsızlıklar için malulen emeklilik imkanı var. Ancak en az yüzde 60 ve üzeri işgücü kaybı isteniyor. Bunun da heyet raporuyla belirlenmesi gerekiyor. Doğuştan ya da sigortadan önce ortaya çıkan durumlarda ise yüzde 40 engellilik yetiyor, o zaman da vergi indirimi almak gerekiyor.
ekonomi@takvim.com
