DİNLENME SÜRESİ KISALTILIRSA...
Maaşta sözleşmeye aykırı indirim, iş tanımında olmayan bir işin yaptırılması, sözleşmede belirlenen statünün dışına çıkılması bu kavramı kapsıyor. Yine işçinin uzak bir şubede çalışmaya zorlanması da esaslı değişiklik kavramı içerisinde değerlendiriliyor. Dinlenme sürelerinin azaltılması, yemek hizmetinin kaldırılması gibi konular da değişiklik kavramı içinde yer alıp işçiye tazminat hakkı veriyor. Yukarıda özetlediğimiz durumlar ortaya çıktığında çalışanlar İş Kanunu'nun 22. Maddesi'ndeki haklarını kullanabiliyor.
YASA NE DİYOR?
Bu maddede özetle şöyle deniliyor: "İşveren, çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından 6 iş günü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İşçi bu durumda 17 ila 21'inci Madde hükümlerine göre dava açabilir. Taraflar aralarında anlaşarak çalışma koşullarını her zaman değiştirebilir."
8 BRÜT MAAŞ TAZMİNAT HAKKI
Değişikliği kabul etmediği için çıkartılan işçi ise 21. Madde ile işe dönüş hakkını kullanabiliyor. 1 ay içinde işe başlatılmaz ise 8 brüt maaşı bulan tazminat alabiliyor. Yine 17. Madde ile bildirim sürelerine uyulmaması dolayısıyla tazminat alabiliyor.
İŞYERİ TAŞINAN TAZMİNAT ALIR MI?
Kıdem tazminatı almanın sebeplerinden birisi yaptığınız sözleşme şartlarında esaslı değişiklik olması halidir. İşyeri taşınmasının bu şarta uyup uymadığı konusunda pek çok soru geliyor. İşyerinin nakledilmesi veya taşınması da sözleşmenin esaslı unsurlarından birisidir. Fakat, bu taşınma aynı belediye sınırları içinde olmuşsa işçi yeni işyerine gitmek zorundadır. Taşınma büyükşehirlerde büyükşehir belediye sınırlarını, normal yerlerde belediye sınırları aşmış ise işçi yeni adrese gitmek zorunda değildir ve gitmezse işveren kendisine kıdem tazminatını nakden ve defaten ödemek zorundadır. Ayrıca hizmet akdinde aksi yazmamalıdır. Aksi yazıyorsa yani 'Türkiye'nin herhangi bir yerinde görevlendirilir' deniyorsa buna uymak zorunluluğu bulunuyor.
YÜKSEK ÖDENİRSE MAAŞINIZ ARTAR
Sigorta girişim 1991'de ilk çıraklık olarak başladı. Sonraki girişim 01.12.1997 tarihinde oldu. Şu an hâlâ aktif sigortalıyım. 6706 günüm var. Ne zaman emekli olurum? Bir de prim ödedikçe maaşım düşer mi? Mehmet EKER
Çıraklık sigortası emeklilik hesabından sayılmıyor. İşe giriş tarihinize göre 25 yıl, 57 yaş ve 5900 gün şartlarınız var. Prim tamam, yıl ve yaş şartınız da dolunca emekli olursunuz. Prim ödedikçe maaş düşmez, hatta yüksek ödenirse emekli maaşınız artar.
YURT DIŞINDA ÇALIŞILAN SÜRELER BORÇLANILIR
K.K.T.C.'de okudum. Okuduğum zaman için prim ödemesi yapabilir miyim? Emekliliğime 3.5 sene var. Emekli maaşıma katkısı olur mu? Ayrıca 4 yaşında 1 çocuğum var. Vefat eden eşimden ölüm aylığı bağlandı. Ben yüzde 50, çocuğum yüzde 25 oranında maaş alıyor. Ben evlenince maaştan muaf tutulacağım. Peki çocuğum yine yüzde 25 mi alacak? Lütfi DALCI
Yurt dışında geçen süreler borçlanılıyor. Ancak yurt dışında çalıştığınız süreleri borçlanabilirsiniz. Kadınlar ise 18 yaşından sonra yurt dışında kaldıkları süreleri borçlanabilir. Evlendiğinizde sizin maaşınız kesilir. Çocuğunuz tek yetim ise yüzde 50 oranında maaş alır.
BAĞ-KUR'A KAYIT ŞART
1970 doğumluyum. Sigorta girişimim 1987. 3600 gün sigortam var. 1995 ve 1999 senesinde işletme kurdum. Vergi mükellefi kaydım var ama Bağ-Kur kaydım yok. Geriye dönük Bağ-Kur yatırma imkanım var mı? Ömer ALP
Maalesef Bağ-Kur kaydı yaptırmadığınız için geriye dönük tescil de olmuyor. Vergi dairesiyle birlikte Bağ-Kur'a da kayıt gerekiyordu.
TAZMİNAT ALAMAZSINIZ
01.01.1994'ten staj girişim var. SGK'ya yatan ilk çalışma primim 07.08.2000. Askerliği 21.11.1997-21.05.1999 arası yaptım. 1 yıl askerlik borçlanması yaparak, sigorta başlangıcımı 07.08.1999 tarihine çekerek, 15 yıldan tazminatımı alabilir miyim? 26.02.1977 doğumluyum. Ertuğrul KARABULUT
İstifa ederek kıdem tazminatı alabilmek için 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmak gerekiyor. Staj bu hesaptan sayılmıyor. Askerlik borçlanması sizin emeklilik hesabı için başlangıcınızı geri çekiyor. Dolayısıyla sizin sigorta başlangıcınız yine 2000 yılı olduğundan, tazminat alamazsınız. Bunun için 25 yıl, 4500 gün gerekiyor.
İŞYERİNİN İSPAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ VAR
1997 sigorta girişliyim. 6380 gün primim mevcut. 4 yıldır çalışmakta olduğum işyerinden kendi isteğim ile ayrıldım. Çıkışta haklarımı aldım diye bir tutanak imzalattılar fakat hiçbir ödeme yapmadılar. Yıllık izin ücretleri, kıdem tazminatı gibi. Yapabileceğim bir şey var m? Mesut ÖZTÜRK
Kendi isteğinizle ayrıldığınız için tazminat alamazsınız. Oysa SGK'dan bir yazı alıp 15 yıl 3600 gün doldurduğunuz için istifa etseniz tazminat alabilecektiniz. Diğer alacaklarınızın ödenmesi gerekiyor. Haklarınızı aldım imzası önemli ama onların da bunları ödediklerini ispatlamaları gerekiyor. Bu tür uyuşmazlıklar için arabulucuya gitmeniz gerekiyor.
VERGİ DAİRESİNE BAŞVURUN
15 Ekim 2015 tarihinde işyerimin kapandı. Tüm haklarımızı aldık. Ödenen kıdem tazminatından belli bir miktar gelir vergisi kesintisi yapıldı. İşyeri kapanmasından dolayı bizlere ibraname verdi. Bu ibraname ile gelir vergisi iadesi için başvuru yapabilir miyim? Mehmet DEMİR
Belli tazminatlarda gelir vergisi kesintileri iade ediliyor. Bununla ilgili yasa ve yönetmelik çıktı. Belgeleriniz ile vergi dairesine başvurun. Gelir vergisi kesilmişse zaten bunlar iade edilecektir.
EMEKLİLİK HESABI
01.05.1998 sigorta başlangıcım. 01.01.2006 tarihinde Bağ-Kur'um başladı ve 450 günüm var. Daha sonra sigortaya devam ettim. 9 yıldır aynı firmada çalışıyorum. Bağ-Kur ve sigorta toplam prim günüm 4911. 28.11.1979 doğum tarihim. Sezgin Burak AYDIN
SSK'lı olarak çalışmaya devam ederseniz, 25 yıl, 57 yaş ve 5900 gün şartlarıyla emekli olursunuz. Henüz 3 şart da tamamlanmamış.
01.02.1974 doğumluyum. İlk sigorta girişim 31.12.1996. Şu an prim sayım 8100 gün. Askere 1994 yılında gittim. Erdal ERDOĞAN
25 yıl, 56 yaş ve 5750 gün şartlarınız var. Askerlik sigortadan önce olduğu için 13 aylık bir borçlanma ile 55 yaşında da emekli olabilirsiniz. Priminiz tamam, yıl 2021'de dolacak. Yaş da tamamlanınca emekli olabilirsiniz.
02.12.1975 doğumluyum. 01.10.1991 tarihinden staj başlangıcım var. Stajın emeklilik hesabında sayılmadığını biliyorum ama e-Devlet'te başlangıcım bu tarih görünüyor. 4A başlangıcım 01.02.1997 tarihinde oldu, 1615 günüm var. 4B başlangıcım ise 03.11.2004'te oldu ve 3979 günüm var. Tekrar 01.01.2016'da 4A oldum. 2 ay sonra 1261 günü tamamlıyorum. Toplamda 6855 günüm var. Ama bana 5825 gün yetiyor. Fazla yatırılan 1030 günün primini geri alabilir miyim? Sigortadan önce de 18 ay askerlik yaptım. Ne kadar borçlanma yapmalıyım? Hüseyin KUTLU
SSK'dan devam eder ve 1261 günü tamamlarsanız 25 yıl, 56 yaş ve 5825 gün şartlarınız var. Priminiz tamamlanmış. Yılınız 2022'de dolacak. Yaşınız tamamlanınca emekli olursunuz. Askerlik sigortadan önce olduğu için 15 aylık bir borçlanma yaparak yaş şartınızı 55 yapabilirsiniz. Fazla ödediğiniz primleri geri alma gibi bir usul maalesef yok. Bunlar sizin emekli maaşınızı artırır.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
