Söz konusu bölgedeki havalimanını kargo taşımacılığının önemli bir merkezi yapmak isteyen hükümet, burayı Kore Havayolları ile ortaklaşa işletiyor. Nevai Serbest Endüstriyel Ekonomi Bölgesi (NSEEB) olası uzatma süresi ile birlikte 30 yıllık bir süre için oluşturuldu. Bu süre zarfında Nevai vilayeti hududunda özel gümrük, döviz ve vergi oranları uygulanıyor. Vilayet dışından buraya çalışmaya gelenler için kolaylaştırılmış oturma izni prosedürü uygulanıyor.
YATIRIMA 7 YIL BOYUNCA MUAFİYET
NSEEB'te yapılacak yatırımlar, özellikle küçük yatırımcılar için ciddi rakamlar tutan Yol Fonu, Eğitim Kurumlarını Yeniden Yapılandırma, Tadilat ve Donatma Fonu için yapılan kesintilerden ve çeşitli vergilerden muaf tutuluyor. Bu muafiyet, 3-10 milyon euro arası yatırımlarda yedi yıl, 10-30 milyon euro arası yatırımlarda 10 yıl geçerli. Bu arada ilk beş yıl gelir ve birleştirilmiş vergilerde genel vergi oranının yarısı uygulanıyor. Yatırım 30 milyon euro'dan fazla olursa, muafiyet 15 yılı buluyor, ayrıca ilk 10 yıl gelir vergisi ve birleştirilmiş vergiye genel vergi oranının yarısı uygulanıyor.
NSEEB'te kayda alınmış tüzel şahıslar, faal olan süre zarfında ihracata yönelik ürün üretmeleri halinde gerekli teçhizat, hammadde ve yedek parçaların ithalatında gümrük bedellerinden de muaf tutuluyor. Girişimci sadece gümrük çıkış masraflarını ödüyor. Girişimci, Özbekistan iç piyasası için üretim amacıyla hammadde ve yedek parçalar ithal ediyorsa, gümrük bedellerinden yüzde 50 indirimli yararlandırılıyor. Özbek yasalarında daha makul süre tanınmadığı sürece 180 gün gecikmeli ödeme yapma imkânı tanınıyor. Burada yatırımcılar, vergi yasalarında ortaya çıkabilecek zıt değişikliklerden de korunuyor.
İHRACATA YÖNELİK TEŞVİKLER
Serbest konvertibl döviz karşılığı ürün ve hizmet ihracatı yapan şirketin toplam satışındaki ihracat payı yüzde 15'ten yüzde 30'a kadarsa, kurumsal gelir vergisinde yüzde 30 indirim yapılıyor. Şirketin toplam satıştaki ihracat payı yüzde 30 veya üstüyse, kurumsal gelir vergisinde indirim oranı yüzde 50'ye çıkıyor.
Bu teşvik emlak vergisine ise şöyle uygulanıyor: İhracat payı yüzde 15-30 arasında ise emlak vergisinde yüzde 30, ihracatın payı yüzde 30 ve üstü ise yüzde 50'lik indirim yapılıyor.
Söz konusu teşvikler perakende/toptan satış yapan şirketlere ve aracı firmalara, ayrıca pamuk lifi, petrol, doğalgaz, değerli metaller ve başka önemli ürünlerin ihracatını yapan firmalara uygulanmıyor. Üreticiler ihraç edilecek ürünlerin imalatında kullanılan malzeme ve teçhizatların KDV vergisini de 90 güne kadar geciktirebiliyor.
2005 yılının Ağustos ayında Özbekistan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu'nun aldığı bir karar yabancı yatırım mevzuatında yeni bir sayfa açtı. Buna göre eğer yabancı yatırımcıya ek güvenceler ve koruyucu önlemler (teşvikler ve imtiyazlar) tanınmış ise, genel mevzuata uygun olarak sağlanan imtiyaz ve garantilerin dışında yabancı yatırımcının hükümet ile yatırım anlaşması imzalaması gerekiyor. Bu yatırım anlaşmalarında hükümeti Özbekistan Cumhuriyeti Dış Ekonomik İlişkiler, Yatırımlar ve Ticaret Bakanlığı temsil ediyor.
Petrol ve doğalgaz arama ve çıkarma sektöründe faaliyet gösteren yabancı şirketler ortak şirket kurarak veya imtiyaz sözleşmelerine göre bulunma ihtimali yüksek olan bölgelerdeki teşviklerden yararlanabiliyor.
YENİ BÖLGELER GELİYOR
Özbekistan Hükümeti, Nevai Serbest Endüstriyel Ekonomik Bölgesi'nden sonra şimdi de Angren Özel Sanayi Bölgesi'ni kurmayı planlıyor. Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov söz konusu bölgenin oluşturulmasına ilişkin bir kararname imzaladı. Yeni projeyle yüksek ve ileri teknolojilerle üretim yapacak yerli ve yabancı yatırımcılara elverişli bir ortam oluşturulması amaçlanıyor. Özbekistan'da ilk defa oluşturulacak bölge, Taşkent'in Angren ilçesinde kurulacak.
İstihdam konusunda önemli bir potansiyel teşkil edecek özel organize sanayi bölgesinde iç ve dış pazarlara yönelik üretim yapan yerli ve yabancı sermayeli işletmelere gerekli tüm imkân ve kolaylıklar sağlanılacak. Bölgede 300 bin ile 3 milyon dolar arasında yatırım yapan işletmelere 3, 3 milyon ile 10 milyon dolar arasında yatırım yapanlara 5, 10 milyon doların üzerinde yatırım yapan işletmelere de 7 yıl süreyle vergi ve gümrük kolaylıkları sağlanılacak. İlk etapta 30 yıl için planlanan sanayi bölgesinin bu süresinin uzatılabileceği belirtiliyor.
Kerimov, 18 Mart 2013 tarihinde Cizzah ilinde Cizzah Özel Sanayi Bölgesi oluşturulmasına ilişkin Karar'ı da imzaladı. Bölgede Angren Özel Sanayi Bölgesi'nde uygulanan vergi ve gümrük kolaylıkları aynen sağlanılacak.
TURİZMİ YENİ KEŞFEDİYOR
Yüzölçümü 447.400 kilometrekare, nüfusu ise 30,5 milyon olan Özbekistan'da turizm bakanlığı bulunmuyor. Bu işi 1992'de kurulan Özbek Turizm Milli Kumpanyası adlı oluşum yürütüyor. Yıllık ihracatı 12,5 milyar dolar, ithalatı ise 8,7 milyar dolar olan ülkede turizm yeni yeni gelişiyor. Özbekistan'da kişi başına milli gelir 3.500 dolar düzeyinde. Ülke geçen yıl toplam 750 bin turist ağırladı.
Bünyesinde tatil.uz, citytour.uz ve uzbooking.com'u barındıran Özbekistan'ın en büyük tur operatörlerinden Miramax'ın tepe yöneticisi Dilmurad Sabirov, ülkesinde çeşitli yıldız kategorilerindeki 300 otelde 10 bini aşkın yatak kapasitesi bulunduğunu söylüyor. Özbekistan'da yeni otel yatırımları bulunduğuna dikkat çeken Sabirov, Türk misafirlere İstanbul kalkışlı turlar hazırladıklarını belirterek şu bilgileri veriyor:
"Yedi günlük turlarımızda fiyatlar 980 dolardan başlıyor. Turda misafirlerimiz Bağımsızlık Meydanı, Hazreti İmam Cami, Hz. Osman'ın Kuranı'nın sergilendiği Kukeldaş Medresesi, Urgenç, Hiva Kalesi, Cuma Camii, İslam Hoca Medrese ve Camii, Palvan-Darvaza Kapısı, Buhara, Nakşibendî Türbesi, Ulugbek Medresesi, Buhara Emiri'nin Yazlık Sarayı, İmam Buhari Türbesi, Registan Meydanı, Şahi -Zinda Kompleksi, Bibi Hanım Camii ve Hz. Daniel Türbesi'nin yanı sıra şehir gezilerine katılıyor. Özbekistan'ın yanı sıra Kazakistan'ı da içeren 11 günlük turlarımız da var. Bu turda fiyatımız ise 2 bin 295 dolar."
PRONTOTOUR PAZARLAMA MÜDÜRÜ SARP ÖZKAR:
"İNANÇ TURİZMİ POTANSİYELİ YÜKSEK"
Özbekistan'ın inanç turizmi potansiyelinin yüksek olduğuna dikkat çeken Prontotour Pazarlama Müdürü Sarp Özkar, konuyla ilgili olarak şu bilgileri veriyor:
"Özbekistan, Türk-İslâm medeniyetine ait birçok tarihi esere ev sahipliği yapıyor. Bunlar arasında İmam Buhari, Tirmizi, Şah-ı Nakşibendî, Danyal Peygamber gibi önemli şahsiyetler var. Taşkent, Semerkant ve Buhara'daki İslam eserleri yıllara meydan okuyor. Kökeldaş Medresesi'nde Hz. Osman Mushaf'ının bir nüshası sergileniyor. Ceylan derisine yazılmış Kur'an-ı Kerim'in bazı sayfalarındaki lekelerin Hz. Osman'ın şahadeti sırasında akan kanı olduğu rivayet ediliyor. Bunlar inanç turizmi için son derece önemli.
Özbekistan'ın Hiva ve Buhara kentleri ise Binbir Gece Masallarını andırıyor. Özbek halkı turistlere karşı son derece sıcak ve misafirperver. Türkleri çok seviyorlar. Başka ülkelerde sokaktaki insanın fotoğrafını çekmek hiç de kolay değilken, burada insanlar poz vermekle kalmıyor, sizinle birlikte fotoğraf çektiriyor. Yemek kültürü ve damak zevkimiz de çok yakın. Tüm bu özelliklerinden dolayı Özbekistan'a kültür ve inanç turları düzenleyebiliriz. Bu konuda Özbekistan'ın en büyük tur operatörlerinden Miramax ile görüşme halindeyiz.
KEREM KÖFTEOĞLU
