Nefes testi, dışkıda bakteriye ait antijenin gösterilmesi gibi çok kolay yöntemler var ancak bunlar bakterinin mideye yerleştiğini yüzde 100 gösteremiyor. Kişinin sadece o bakteri ile önceden karşılaşmış olduğunun kanıtı bu testler. Helikobakterin en kesin tanısı endoskopi'de mideden alınan biyopsilerle konuluyor. Alınan minicik parçacıklar ya "üreaz" testi ile ya da daha da iyisi patolog tarafından değerlendiriliyor ve yüzde 100'e yakın doğruluk oranı ile tanı konulabiliyor.
GASTRİT VE ÜLSERİN BELİRTİLERİ NEDİR?
Gerek gastrit ve gerek ülser hastalığının en önde gelen bulgusu mide ağrısı ise de öncelikle gastrit, mide ülseri ve onikiparmak bağırsağı ülserlerini birbirlerinden ayırarak bu soruya cevap vermek lazım. Gastrit tanısını endoskopi ve biopside almış bir kişinin tek sıkıntısı belli belirsiz hazımsızlık şikayetleri ve hafif mide ağrısı olabilir. Aşırı alkol alımı, bir diş ağrısı nedeniyle gereğinden fazla aspirin gibi ilaçların kullanımı sonrasında hiç ülseri olmayan bir kişi hafif ya da ciddi mide ağrısı duyabilir. Bu ağrı tipik olarak önde, kaburgalarımızın birleştiği kısmın hemen altındadır ve şiddeti hafif bir kazıntıdan sırta bile vurabilen çok ciddi yanma hissine dek değişebilir. Böyle bir durumda hissedilen ağrı muhtemelen mide yüzeyinin tahrişi sonucu oluşmuş ani gastrit nedeniyledir. Asit miktarını azaltıcı yöntemlerle bu tip bir hasta rahatlayacaktır. Kimi zaman da bu ani gastrit kanama nedeni bile olabilmektedir. Özellikle stresle tetiklenen bu tip ani gastrit kanamaları hayatı bile tehdit edebilir. Zira bu durumda midenin birçok noktası adeta kan ağlamaktadır ve kanama tek bir ülser yarasından olmadığı için çok tehlikelidir.
GENÇ YAŞLARDA DAHA SIK RASTLANIYOR
Mide ülseri ise kronik-müzmin bir problemdir. Genç yaşlarda da olabilmekle beraber hasta genellikle 50-65 yaş arasındadır ve mide ağrısından şikayet etmektedir. Hastanın hikayesi ayrıntılı olarak alındığında probleminin eskilere dayalı olduğu anlaşılabilecektir. Mide ülserinde ağrı daha ziyade yemek yemekle ortaya çıkar. Ağrı yeri gene kaburgaların birleştiği noktanın altında, göbeğin 4-5 santim üzerindedir. Mide ülserli hastalarda bulantı ve kilo kaybı da olabilmektedir. Eski bir ülserin bazen de ilk bulgusu kanama olabilir. Onikiparmak bağırsağı ülserinde de en temel belirti müzmin ağrıdır. Hasta genellikle 40'lı yaşlardadır ve ağrıyı gene mide ülserindekine benzer yerde algılar ve ayrıntılı hikayesi alındığında şikayetlerin gene belli bir eskilikte olduğu anlaşılır.
BAHAR AYLARINDA DAHA DA ARTAN AĞRI
Onikiparmak bağırsağı ülseri ağrısı mide ülserine göre daha tipik bir ağrıdır. Hastalar genellikle sonbahar ve ilkbahar dönemlerinde ağrılarının daha fazla olmakta olduğundan yakınırlar. Ayrıca gün içinde de ağrılarının adete bir ritim takip etmekte olduğunu tanımlarlar. Ağrı genellikle mide boşken, yani açken artmaktadır ve yemek yemek hastaları genellikle rahatlatmaktadır. Ağrının sürekli sırta vurmakta oluşu ve geceleri hastayı uyandırmaya başlaması onikiparmak bağırsağı ülserinin iyice derinleşmiş olduğuna işaret eden belirtilerdir. Belirtilmesi gereken önemli bir husus hastaların şikayetlerine bakarak mide mi yoksa onikiparmak bağırsağı ülseri mi olduğunun net olarak anlaşılamayacağıdır. Kesin tanı için endoskopi şarttır.
MiDE KANAMASI NASIL BAŞLAR?
* En klasik senaryo; ülseri olduğunu bilen bir kişinin ağrılı bir dönemi esnasında aniden ağrısının geçmesi ancak bunun ardından kendini kısmen kötü hissederek tuvalete gidip oturduğunda katran gibi dışkıladığını görmesidir. Mide ve onikiparmak bağırsağından olan kanamalar dışkı ile çıktıklarında simsiyah katran gibi görünür. Böyle bir hastada ilk etapta ağrının geçmesinin nedeni ise kanın asidi nötürleyici yani tamponlayıcı etkisindendir. Eğer çok hızlı bir kanama varsa kişinin dışkısı kırmızımsı da olabilmektedir. Bazen de hızlı kanamakta olan mide kanamalı bir kişi bunu kusabilir ve bu durumda adeta "kahve telvesi" gibi bir kapsamla karşılaşır. Bu rengin nedeni kanın midede kısmen sindirilmiş olmasındandır. Hızlı kanamakta olan ülserli hastalarda kan kaybının derecesine bağlı olarak; soğuk soğuk terleme, nabzın hızlanması, çarpıntı hissi ve bayılma da gözlenebilir. Tüm bu durumlar zaten hastanın acilen kliniğe yatırılmasını gerektiren durumlardır.
Prof. Dr. Mehmet Ali YERDEL
