Son günlerde sıkça gündeme gelen erken emeklilik konusu, çalışanların dikkatini çekmeye devam ediyor. SGK kapsamında sigortalı olan ve aktif iş hayatlarını sürdüren pek çok kişi, emeklilik yaşını ve tarihini merak ediyor. İşte, erken emeklilikle ilgili detaylar ve yol haritası...
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle 2008 yılından itibaren kadın çalışanlara doğum borçlanması hakkı sağlandı. İlk başta 4/1-a (SSK) ve 4/1-b (BAĞ-KUR) statüsünde çalışan kadınlara 2 çocuk için tanınan doğum borçlanması hakkının kapsamı daha sonra genişletildi.
4/1-c (Emekli Sandığı) statüsünde çalışan kadınlar da kapsama alındı ve doğum borçlanması yapılabilecek çocuk sayısı 3'e çıkartıldı. Mevcut kanuna göre, doğum borçlanması, sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocuğun yaşaması koşulu ile doğumdan sonra boşta geçen sürelerin iki yıla kadar kısmı için yapılabiliyor.
Boşta geçen süreden kasıt, kadın sigortalının doğum izni, ücretsiz izin veya çalışmayı bırakma gibi sebepler ile doğum sonrası herhangi bir işte çalışmaması, sigorta primlerinin ödenmemesidir.
Sigortalı çalışmaya başlamadan önce doğan çocuklar ile ilgili tek istisna, staj sigortası ile normal sigorta arasındaki sürede doğum yapan kadınlara uygulanıyor.
Öğrenciliğinde staj dolayısıyla kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olan kadınlar, uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışmaya başlayıncaya kadar doğan çocukları için doğum borçlanması yapabiliyorlar.
Kadın çalışanlar, doğum borçlanması hakkı getirildiğinden beri sigortalı çalışmaya başlamadan önce doğan çocukları için de borçlanma hakkı verilmesini istiyorlar. Gerekçe olarak da askerlik borçlanmasını gösteriyorlar.
Erkek çalışanlar, sigortalı çalışmaya başlamadan önceki askerlik süreleri için de borçlanma yapabiliyorlar.
ERKEN EMEKLİLİK SAĞLAYACAK
Staj sigortasına dayanarak yapılanlar dışındaki doğum borçlanmaları sadece eksik prim günlerini tamamlamaya imkân sağlıyor. Yaşı doldurduğu halde prim günü eksiği olanların emeklilik tarihlerinin gecikmesini önlüyor.
Sigorta öncesi doğan çocuklar için doğum borçlanması hakkı geldiğinde ise sigorta başlangıç tarihi, borçlanma yapılan süre kadar öne çekilecek. Sigorta başlangıç tarihinin öne çekilmesi, özellikle çalışma hayatına 2000 ve öncesinde başlayanların emeklilik yaşını da öne çekecek ve erken emeklilik fırsatı sağlayacak.
Örneğin, ilk defa sigortalı çalışmaya 1 Ocak 2000 tarihinde başlayan 4/1-a statüsündeki kadın, 1995 yılında doğan çocuğu için doğum borçlanması yaptığında emeklilik yaşını 58'den 55'e düşürebilecek.
ÜÇ ÇOCUK İÇİN 2'ŞER YILA KADAR BORÇLANMA
Doğum borçlanması, 3 çocuk için 2'şer yıla kadar boşta geçen süreler için yapılabiliyor. Tüm sürenin borçlanılması zorunlu değil.
10 YIL PRİM YETİYOR: Kısmi emeklilik de denilen yöntemde ise 15 yıl ve 3600 günü dolduranlar daha fazla çalışmadan emekli olabiliyor. Burada ise yaş şartı kadınlarda 58, erkeklerde ise 60'tan başlıyor.
Bu imkan 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar için geçerli. Sonrası için ise prim 4500'e, yıl şartı 25'e çıkıyor.
YÜZDE 60 RAPOR YETER: Çalışırken iş yapabilme gücünü en az yüzde 60 kaybedenler sağlık raporu alarak malulen emekli olabiliyor. En az 1800 gün prim yeterli oluyor.
VERGİ İNDİRİMİ YAŞI KALDIRIR: Engelli çalışanlar en az yüzde 40 engellilik ile vergi indirimi aldıklarında yaş şartına bakılmadan 15 yıl 3 bin 600 günden başlayarak işe giriş tarihlerine göre 18 yıl 4680 güne kadar süreyle emekli olabiliyor.
YIPRANAN KAZANIR: Ağır işlerde çalışanlar, madenciler, gazeteciler, gemi adamları gibi mesleklerde çalışanlar sigortalılık sürelerine belli oranda gün eklenerek ve işe girişi geriye çekerek emeklilik imkanına kavuşuyor.
ANNEYE PRİM VAR: Başkasının bakımına muhtaç derecede engelli çocuğu bulunan annelerin de 1 Ekim 2008 sonrası primlerinin dörtte biri toplam primlerine ekleniyor. Bu süre yaş şartından da düşülüyor.
