İddianamenin detaylarına biraz girelim... İşkence gören mağdurların da ifadesine başvuran savcı Kemal Çetin'in hazırladığı iddianame 120 sayfayı buluyor.
Savcı Çetin'in işkence gören ve şikayet edilen bürokratların dosyalarını ayırdığı, onlar için de ayrı bir iddianame tanzim edeceği öğrenildi. Darbenin başındaki MGK üyesi Evren ve Şahinkaya'nın TCK'nın 146/1 ve 147/1 maddesi uyarınca ayrı ayrı cezalandırılmalarını isteyen savcı Çetin, hayatta kalan MGK üyeleri Evren ve Şahinkaya'nın "Türkiye Cumhuriyeti anayasasını ve bu kanunla teşekkül etmiş TBMM'yi iskata veya vazifesini yapmaktan men'e cebren teşebbüs" suçunu işlediklerini belirtti. Evren ve Şahinkaya'nın "hükümeti ıskat etmek veya vazife görmekten cebren men etmek" suçlarını da işlediğini vurguladı.
Darbeye zemin hazırladılar
İddianamede ilk olarak darbeye zemin hazırlayan nedenleri sıralayan Savcı Kemal Çetin, Maraş, Sivas, Çorum olaylarını bu çerçevede ele aldı. 27 Mayıs 1980'de MHP'li Bakan Gün Sazak'ın öldürülmesi üzerine, ertesi gün Çorum'da Ülkücüler, Alevi ve solcuların dükkân ve evlerine saldırmıştı. Alevilerin oturduğu Milönü Mahallesi ablukaya alınmış, olaylar 30 Haziran'a kadar sürmüştü.
Olayların yatıştığı düşünülürken, 4 Temmuz'da "Komünistler Alaattin Camisi'ne bomba attı" şayiası ile ikinci kıyım dalgası başladı. Olaylara askerin müdahale etmediğine yer verilen iddianamede olayların darbeye zemin hazırlamak adına çıkarıldığı vurgulandı. Şüphelilerin Maraş, Çorum, Sivas olaylarına, darbeye zemin hazırlaması amacıyla müdahale etmeyerek TSK'nın görevini yapmasını engelledikleri ve bu nedenle de eski TCK'nın 146. maddesi uyarınca ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası talep edildi. Savcı buna kanıt olarak Evren'in, "Şartların olgunlaşmasını bekledik" sözlerine de yer verdi.
Suç 3 seneyi kapsıyor
Darbecilerin işlediği suçun "Anayasal düzeni zorla değiştirme" olarak kabul edilirken suç tarihi darbenin yapıldığı 12 Eylül 1980 ile başlayarak sivil iktidara geçildiği tarih olarak gösterildi. Yani yeni Meclisin seçilmesinin ardından hükümetin sivillere devredildiği tarihe kadar (24 Kasım 1983) olan tüm işlem ve eylemler darbe suçu olarak değerlendirildi. Savcı Çetin tarafından hazırlanan iddianame, Özel Yetkili Ankara Cumhuriyet Başsavcıvekili Hüseyin Görüşen'in onayının ardından UYAP aracılığıyla Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi'ne gönderilecek.
Böylece Türkiye bir ilke tanıklık ederek askeri darbeyi yapanları yargı önüne çıkaracak. Evren ve Şahinkaya bir dönem Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının yargılandığı ve idama mahkum olduğu maddeden yargıya hesap verecek. Ancak yeni TCK'yla idam cezası ortadan kalktığı için Evren ve Şahinkaya en fazla ağırlaştırılmış iki kez müebbet hapis cezasına çarptırılacak...
İşte darbenin bilançosu
650 bin kişi gözaltına alındı. 1 milyon 683 bin kişi fişlendi. Açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı. 7 bin kişi için idam cezası istendi. 517 kişiye idam cezası verildi, 50'si asıldı. 388 bin kişiye pasaport verilmedi. 30 bin kişi "sakıncalı" olduğu için işten atıldı. 14 bin kişi vatandaşlıktan çıkarıldı. 30 bin kişi "siyasi mülteci" olarak yurtdışına gitti. Çıkan olaylarda 300 kişi kuşkulu bir şekilde öldü. 171 kişinin "işkenceden öldüğü" belgelendi. 937 film "sakıncalı" bulunduğu için yasaklandı. 23 bin 677 derneğin faaliyeti durduruldu. 31 gazeteci cezaevine girdi, 3 gazeteci öldürüldü. Gazeteler 300 gün yayın yapamadı. 13 büyük gazete için 303 dava açıldı. 39 ton gazete ve dergi imha edildi. Cezaevlerinde toplam 299 kişi yaşamını yitirdi.Bunlardan 44'ü "kuşkulu", 14'ü "açlık grevinde", 16'sı "kaçarken", 95'i "çatışmada" öldü.
12 Eylül darbecileriyle ilgili hukuk süreci işlemeye başladı.
Müebbetle yargılanıyorlar ve işledikleri suçların hesabını verecekler... Sıra 28 Şubat'ın darbecilerinde ve o darbecilerin emriyle manşet atanlarında, tv programı yapanlarında...
