Kaduri’nin 'Eli' Çin’in üstünde! Dünyayı değiştiren şirketin derin hikayesi...

Yahudi Eli Kaduri, sömürgeci İngilizler’in kanatları altına girdi. Çin’e yerleşti. Sassoon’lardan aldığı borç para ile borsa bankerliği yapıp yükseldi... Şanghay’ı adeta ele geçirdi... Saraylar oteller inşa etti. Ailenin son temsilcisi Michael Kaduri ise şu anda ülkenin en zengin isimlerinden biri...

Kaynak GAZETE Giriş Tarihi 17 Şubat 2021 Güncelleme 17 Şubat 2021, 06:56
Kaduri’nin ’Eli’ Çin’in üstünde! Dünyayı değiştiren şirketin derin hikayesi...

İÇİNDEKİLER

Doğu Hindistan Kumpanyası, ünlü Yahudiler'i de ortaya çıkarmaya başlamıştı. Bunlardan en önemlisi ise Sassoon'lardı.
Çin'deki birkaç yüz kişilik Yahudi komünitesinin neredeyse tamamı Sassonlar için çalışmaya gelenlerden oluşuyordu. Bu insanlardan biri de Eli Kadûri'ydi. Kaduri, kısa sürede Sasson ailesinin en büyük rakibi haline gelecekti.

Sassonlarla uzaktan akraba olan Kadûri, 1880'de Irak'tan Hong Kong'a ayak bastığında 15 yaşındaydı. Babası henüz ölmüştü. Sassoon'lar Eli'yi Hong Kong'daki işlerinden birine katip yardımcısı olarak yerleştirdi.

Birkaç yıl sonra Eli Kadûri abisinden 500 Hong Kong doları borç alıp borsa bankerliğine girdi. Yahudi kökenini saklamak için E.S. Kelly ismini aldı. 32 yaşında Britanya'daki bir Yahudi ailenin kızı olan Laura Mocatta ile evlenmesi hayatının dönüm noktası oldu.

Aline Caroline de Rothschild

Eşi Laura, Eli'nin Londra cemiyetine girişini sağladı. İki çocuklarını da, tam bir Britanyalı gibi yetiştirdi. 1901'de Kadûri, şirketinin ismini Elly Kadoorie&Sons olarak değiştirdı. En iyi yatırımını Güney Asya'daki kauçuk şirketlerine yaptı. Amerika'da hızla büyüyen otomobil sektöründeki lastik ihtiyacını karşılamak için kauçuk oldukça talep görmekteydi.

Kaduri, 1920'lerde Hong Kong'dan Şanghay'a taşındı ve ailesi için bir villa yaptırdı. "Mermer Malikâne" olarak bilinen bu yapı, 50 kişinin tek seferde oturabildiği bir yemek masasına, Rolls Royce filosunun bulunduğu bir otoparka ve futbol sahası büyüklüğünde bir balo salonuna sahipti.

Kaduri, sokağın aşağısında bir evi satın aldı. Yerine göz kamaştırıcı Majestic Oteli'ni yaptırdı. Sassonların Cathay'ının gölgesinde kalana dek, The Majestic "Asya'nın en iyi ve en lüks" oteliydi.


HONG KONG'UN ADETA SAHİBİ
Kaduri, ailesinin Çin'deki son temsilcisi Michael Kadoorie... Sir Michael David Kadoorie, GBS bir Hong Kong milyarder iş adamı ve Hong Kong'un en büyük elektrik üreticisi CLP Group'un başkanı ve yüzde 18 sahibi. Ayrıca Hongkong ve Şanghay Otelleri'nin yüzde 47'sine sahipti.

Eli Kaduri Çin'de gittikçe büyürken Sassoonlar da boş durmuyordu. David Sassoon'un oğlu Edward Albert Sassoon, Aline Caroline de Rothschild ile evlendi. Kardeşi Yakup Mayer de Rothschild'in büyük kızı ile hayatını birleştirdi.


Sir Edward Albert Sassoon, 1912'de elli beş yaşında öldü. Vücudu, Brighton'daki Eastern Terrace'daki evinin arkasına, Hint tarzı bir türbeye yerleştirildi. Sassoon Türbesi babası tarafından 1876 yılında inşa edilmişti.

1933'ten sonra boşaltılıp satıldığında, önce bir mobilya mağazası, sonra bir dekoratör, yanında bir restoran ve son olarak balo salonu haline geldikten 2006 yılında bina tekrar satılarak özel üye kulübüne dönüştürüldü.

Şanghay'da Eli Kaduri tarafından yaptırılan Mermer Malikane ,Versailles Sarayı esas alınarak inşa edildi.


BÜLENT ERANDAÇ - DÜNYAYI DEĞİŞTİREN ŞİRKETİN DERİN HİKAYESİ

YARIN: GULBENKYAN AİLESİ