Ölüm haberi yasa boğmuştu! Nuri Pakdil'in herkesin okuması gereken kitapları...

Türk edebiyatına adını altın harflerle yazdıran Nuri Pakdil, 85 yaşında hayata gözlerini yumdu. Nuri Pakdil'in ölüm haberi sevenlerini yasa boğdu. Pakdil, kendisini devrimci bir Müslüman olarak tanımlar. Kudüs için hissettiği yürek sızısını, "Yüreğimizin yarısı Mekke'dir, geri kalanı da Medine'dir. Üstünde bir tül gibi Kudüs vardır!" diye ifade eder. İşte insanlığın yönünü dünyanın kalbi Kudüs'e yönelten usta yazarın her kütüphanede olması gereken eserleri...

takvim.com.tr

Ölüm haberi yasa boşmuştu! Nuri Pakdil’in herkeste bulunması gereken kitapları... — Nuri Pakdil, 1969'dan 1981'e kadarki süreçte kaleme aldığı denemeleri, 'Biat' adı verdiği üç kitapta topladı. Edebiyat Dergisi Yayınları arasında çıkan 'Biat I', Haziran 1973'te; 'Biat II', Ocak 1977'te ve 'Biat III', Nisan 1981'de yayımlandı. Yabancılaşmaya karşı direnen, medeniyetimizi, dolayısıyla biatı savunan yazar, yazılması on üç yıl süren bu üç kitapta, 'biat' kavramını ülke gündemine taşıdı; kültür, sanat ve edebiyat boyutu üzerinde durdu. Çünkü 'biat', medeniyetimizi kuran akıl ve iradeyi ortaya çıkaracaktı, ülkemizin öze dönüş yolculuğuna çıkışı biatla gerçekleşecekti.

Nuri Pakdil, 'Biat' adlı kitabında, Cumhuriyet dönemi edebiyatını ve yerli düşünceyi değerlendirir: "Cumhuriyet dönemi edebiyatı, Asya'dan, Afrika'dan, Ortadoğu'dan kopuk bir edebiyattır. Daha da kötüsü, Ortadoğu'yu yadsıma belgeleriyle doludur. Cumhuriyet dönemi edebiyatı, halkının inançları dışında, halkına karşı oluşan bir edebiyattır."

Nuri Pakdil'in Biat I, Biat II ve Biat III adlı kitapları birbirini tamamlar nitelikte. Bir bütünlüğün oluşması için, üç kitabın birlikte okunması faydalı olacaktır.

Ölüm haberi yasa boğmuştu! Nuri Pakdil’in herkesin okuması gereken kitapları... — Batı'ya dair tespitlerin yapıldığı 'Batı Notları', Nuri Pakdil'in Paris, Brüksel ve Roma'ya yaptığı gezinin notlarını içeriyor. Batı Notları'nda Nuri Pakdil, tarih bilincine sahip Müslüman bir yazarın bakışıyla Batı'yı, Batı toplumlarını eleştirel bir gözleme tâbi tutuyor.

"Yalnızca izlenimlerimi değil, Batı'nın bende yaptığı çağrışımları da yazdım. Şunu da belirteyim: Bilinen gerçeklere yeni bir şey eklenmedi. Ama bunlarla, uygarlık sorunlarımıza az çok değiniliyorsa, bu gerçeklerin sürekli yazılması ve üzerinde düşünülmesi zorunludur."

Ölüm haberi yasa boğmuştu! Nuri Pakdil’in herkesin okuması gereken kitapları... — "Bildiğim her şeyden sorumlu olmazsam, nasıl hak edebilirim yaşamayı?"

Nuri Pakdil, çığır açmış bir yazar ve şairdir. Sükût Sûretinde ve Derviş Hüneri'nde yaşayan, yeniden dirilişi kendinde toplayan, yeni kuşakların kıyısında büyüdüğü o Klas Duruş'un sahibidir. Dilin pörsümüş teolojik örtüsünü kaldırmıştır. Bu eserinde sade diliyle kendi iç dünyasını, arkadaş çevresi ile çıkarılan derginin günlerini anlatıyor.

Ölüm haberi yasa boğmuştu! Nuri Pakdil’in herkesin okuması gereken kitapları... — "Duvarlar yalnızca evleri değil, insanları da ayırdı birbirinden."

İçerik yönünden, Umut, bir 'soruşturma' yaklaşımıyla çağın algılanmasıdır. Bir konudan çok, insanın 'konumu' vardır Umut'ta. Konu, yöresel olabilir, bir ülkeye ait olabilir, ama insanın konumu evrenseldir. Bu nedenle kişilere ad vermemeyi yeğliyor Nuri Pakdil. Umut'ta, kuşağın verdiği kültür savaşımının, yabancılaşmaya karşı koyuşun izleri de vardır.

Ölüm haberi yasa boğmuştu! Nuri Pakdil’in herkesin okuması gereken kitapları... — Sükût Sûretinde, 33 şiirden oluşuyor. Her şiirin, bir tesbih tanesine karşılık gelen ayrı bir zikir cümlesi… Mekke'yi, Kudüs'ü, İstanbul'u, Filistin'i, devrimi, 'katsayısı artan direniş'i zikrediyor. Sükût Sûretinde'de, kimi kavram/olgu ve durumların çağrışımlarıyla ortaya çıkan şiirsel kısa metinler yer alıyor. Pakdil'in şiirle düzyazı arasında konumlanmış bu metinlerinin her birinin, kaçıncı kez yazıldığını belirten birer dipnotu var. Ayrıca vurgu yaptığı bir başka şey, 'dizgi düzelti yoktur'dur.

Ölüm haberi yasa boşmuştu! Nuri Pakdil’in herkeste bulunması gereken kitapları... — "Yeryüzünde bir damla alın terinden daha güçlü silah yoktur." diyen Pakdil, İslam coğrafyasında olanları adım adım takip eder; Ahmet Bin Bella'dan İmam Humeyni'ye pek çok 'devrimci' ile heyecanlanırken, bir yandan da ülke ekonomisine, gelir dağılımının bozukluğuna, bir tüketim toplumuna doğru evrilmemize, sömürü düzeninin verilerine, faize dikkatimizi çeker. Çünkü "Egemen verili koşullara kin duyulmadan geçilen, tek bir gecenin vebali insanın boynunu morartır."

Otel Gören Defterler serisini oluşturan 6 kitap: "Çarpışan Sesler; Yazının Epik Resmi Çekildiği Sırada; Büyük Sorgu; Simsiyah; Ateş Hattında Harf Müfrezeleri; Yazmak Bir Mûcize."

Ölüm haberi yasa boğmuştu! Nuri Pakdil’in herkesin okuması gereken kitapları... — Yürürken, yemek yerken, taşınırken, sohbet ederken veya bir tiyatro salonuna giderken, Nuri Pakdil'in gündeminde Ortadoğu vardır. Nuri Pakdil'in güncelerini değerlendirirken Ortadoğu'ya dikkat etmeliyiz. Nuri Pakdil, Ortadoğu kaygısını ve sorumluluğunu güncel hayatına taşır. O büyüleyici, etkileyici yalnızlığının temel taşlarından biri haline getirir. Arap Şiiri Güldeste'si, sonra Arap Saati, onun Ortadoğu vurgusunun görünen kısmı.

Bu eserde 14 ülkeden 92 şairin şiirleriyle birlikte, kısa özgeçmiş bilgileri yer alıyor. Arap Şiiri I-II/Güldeste ile inanç ortaklığı içinde olduğumuz Ortadoğu'dan bir deste gül sunuluyor.

Ölüm haberi yasa boğmuştu! Nuri Pakdil’in herkesin okuması gereken kitapları... — Görüş gücüne (basirete) yönelir. Bu melekelerimizi de harekete geçirerek eserinin bir bütün halinde kavranmasını amaçlar. Biçim de soyut bir unsurdur Pakdil'de ve hat sanatımızda olduğu gibi, soyut özü somutlaştırma işlevi de görür. Somutlaşan kelime, cümleye bir hareketlilik getirir, hareketli cümleler metne dinamik bir gövde kazandırır, giderek söz, cisimleşmeyi de aşarak eyleme yaklaşır, eylemleşir.

Eylemi yücelten bir yazar olarak Pakdil, yazarlık eyleminin okurunu da eyleme geçirmesini ister. Nitekim, 'Bir Yazarın Notları III' adlı kitabını majiskül harflerle dizilmiş ve ayrı bir paragraf olan şu cümle ile bitirir: "Bu Kitabı Da Namluya Sürün!"

Ölüm haberi yasa boğmuştu! Nuri Pakdil’in herkesin okuması gereken kitapları... — Nuri Pakdil, Edebiyat Dergisi Yayınları'nın yeni döneminde ilk kitabını şiir olarak neşretti: Sükût Sûretinde. Bu aynı zamanda, Usta'nın da ilk şiir kitabı. Sükût Sûretinde'de gördüğümüz özenli kelime seçimi ve duyarlılık ikinci şiir kitabı Ahid Kulesi'ne ve üçüncü şiir kitabı Osmanlı Simitçiler Kasîdesi'ne de hakim.

Osmanlı Simitçiler Kasîdesi; yirmi altı ikilikten oluşuyor. "Aydınlık sabahı düşün. Ve durgun karanlık geceyi" ayeti, kitabın önsözünü oluşturuyor. Sükût Sûretinde'ki "Sözcüğün uzun kavlinden/ Bütün yönler silme Mekke" beyiti ile insanlığın yönünün dünyanın kalbine yönelten Usta, duyarlılığını bu şiir kitabında da sürdürüyor.

Ölüm haberi yasa boğmuştu! Nuri Pakdil’in herkesin okuması gereken kitapları... — "Ey acılara yarışan Küheylan
Kalemdir eyerinde dimdik duran"

Kitaplar vardır renktir, kitaplar vardır kokudur, kitaplar vardır sestir, aydınlıktır, ışıktır, gözdür, yoldur, izdir, nişandır, semboldür; rüzgâr, hava, bulut, ağaç, ırmak, dağ… İşte bu vasıflarla nitelendirilen kitaplar arasındadır, Ahid Kulesi. Ahid Kulesi, düşünceye ve sükûta ahdetmişçesine kendini defalarca okutmaya meyleden bir kitap olarak, tüm renkleri içinde barındıran bir eser olarak okuyucu karşısında dimdik ve sağlam temellerle durmaktadır.

Ölüm haberi yasa boşmuştu! Nuri Pakdil’in herkeste bulunması gereken kitapları... — Bir kere okumakla bırakılmayacak kitaplar yazar hep Pakdil. Kitaplarındaki mükemmel hüzün, mükemmel aydınlık, mükemmel duruş çarpıcı bir şekildedir. Onun elinde kalem esrarlı mürekkebe dalıp o mürekkepten mükemmel cümleler yakalayıp sayfaya döken bir çengel, bir olta, bir mızrak gibidir. Pakdil, kelimenin ikinci, üçüncü, dördüncü anlamlarına yönelen bir şair/yazardır. Fizikle pek değil, metafizikle uğraşıp o fizikötesi duruşu sergiler yazdıklarıyla. 'Arap Saati', kelimelerle ve kalple kan kardeş olan yolcuların başucu kitabıdır.

Ölüm haberi yasa boğmuştu! Nuri Pakdil’in herkesin okuması gereken kitapları... — İstanbul'a veda etmenin derin hüznü 'Derviş Hüneri'. Pakdil trende giderken, el sallıyor gibi Sirkeci, Bostancı, Süleymaniye, Üsküdar… Dile gelmiş perde, kitap kolileri ve apartman dairesi. Sessizliğin iç çekişleri eşlik ediyor ustaya. Ve bu hüznü anlatan bir cümle : "Gözyaşımı koyacak yer olmayınca çıkarmadım artık..."

'Derviş Hüneri', Nuri Pakdil'in hüner isteyen bir yaşama biçimini örnekleyen, günce türünde yazdığı bir eser. Derviş Hüneri'nde, yaşama çabası içinde olan bir insanın günlüğü sunulmaktadır. 'Çelik Adam' karakteri güncenin kahramanıdır yazarın ifadesiyle. Nuri Pakdil'e göre, "hayatı tatlılaştıran, acı dersleridir" ve dervişçe bir terbiyeden geçmelidir insan. 'Derviş Hüneri', Nuri Pakdil'in 'Edebiyat Kulesi' adlı kitabının kronolojik olarak devamını oluşturuyor. Nuri Pakdil günlüklerinde, bir sanatçı, bir yazar olarak, inancımıza ve medeniyetimize ve elbet bunların her cinsten düşmanlarına karşı sürekli bir duyarlılık ve bilinçlilik durumu içinde olunması gereğini vurguluyor.

Ölüm haberi yasa boğmuştu! Nuri Pakdil’in herkesin okuması gereken kitapları... — Bu kitap, Edebiyat Dergisinde yayımlanmış konuşmalardan oluşur. Nuri Pakdil'in bizzat yaptığı konuşmalar, Nuri Pakdil'in çevirdiği konuşmalar ve Nuri Pakdil ile yapılmış konuşmalar yer alıyor kitapta. Pakdil'in aşağıdaki açıklamaları, kitapta yer alan konuşmaları neden yaptığına ve yazarlarla yapılan konuşmaları neden Türkçeye çevirdiğine ilişkin ipuçlarını veriyor:

"Bildiğiniz gibi, sanatçılarla yapılan konuşmalar, onların düşündüklerini, yazdıklarını açıklamakta çok yararlı oluyor. Hatta bu konuşmalar gereklidir de. Bu bakımdan, sanatçılarla yapılan konuşmaları çok önemli bulurum. (Konuşmalar s. 11)"

"Çok geniş açılı, evrensel bir yaklaşım gerekli bize. Çünkü bizim sorunumuz yalnızca Türkiye içi sorunu değildir ki. Konuşmalıyız sürekli karşılıklı. Konuşa konuşa anlayabileceğiz birbirimizi. (Konuşmalar s. 37)"

"… Yazarın görüşlerine katılmasak da, çağdaş bir oyun yazarının, çağı üzerine ne düşündüğünün açıklanması, bilinmesi gerektiğine inanıyoruz (Konuşmalar s. 123)"

Ölüm haberi yasa boğmuştu! Nuri Pakdil’in herkesin okuması gereken kitapları... — Şiirsel denemelerin, oyunların yazarı Nuri Pakdil'in dördüncü şiir kitabı olan 'Anneler ve Kudüsler', Edebiyat dergisinde, 1970 - 1984 yılları arasında yayımlanan şiirlerinden oluşuyor. Nuri Pakdil şiirleri, anne lirizmi ile Kudüs gerçeği arasında gidip gelen gergin bir yay gibidir. Kâh lirik bir geyiktir sözcükler, kâh ateş hattındaki savaşçıdır. Kudüs, somut bir mekân olduğu kadar, soyut bir algıdır da. Onun için çoğuldur Kudüs ve anne. Anne Kudüs'tür, Kudüs de anne. Kudüs, Ulu Önder'in Gök Yolculuğu'nun, Mirâc'ın mekanıdır. O yüzden Nuri Pakdil düşüncesinin, dolayısıyla Nuri Pakdil şiirinin metafizik yolculuğuna kaynaklık eden güçlü bir imgedir. Medeniyet haritasının da temel ve vazgeçilmez ayaklarından biri.

Ölüm haberi yasa boğmuştu! Nuri Pakdil’in herkesin okuması gereken kitapları... — Edebiyat Kulesi'nde "sürekli cümle kurarak, cümlelerini bozmalıyım bunların" diyen Pakdil'in yazın dünyasının temelinde cümleler var. Ve yapıtlarını da o cümlelerle oluşturuyor Pakdil. Kurulan her yeni cümle Pakdil için insanı, 'mutlak öğreti'yi, 'yerli coğrafya'yı, 'kök'leri savunmada atılan bir yeni adım. Pakdil hakkındaki yazılarda onun cümlelerinden eski şiirimizdeki 'mısra-ı berceste'ler gibi alıntılar yapılması bu gerçeği gösteriyor.

Edebiyat kulesi Nuri Pakdil'in bir nevi edebiyat günlüğü. Titiz bir edebiyat adamının geçirdiği düşünsel evreleri, zihninin içindeki uğultuları duymak için "edebiyat kulesi" bir çığlık olarak karşımıza çıkıyor.