Maymun çiçeği nedir? Belirtileri neler? Çiçek aşısı Maymun çiçeğinden korur mu? Türkiye’de vaka görüldü mü? Sağlık Bakanlığı açıkladı

Dünya günlerdir maymun çiçeği virüsü nedeniyle diken üstünde. Dünyayı 2019'da saran ve uzun süre devam edip yüzbinlerce insanın ölmesine neden olan koronavirüsün ardından yeni bir virüs tehlikesi tedirgin etti. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nden komşu ülkelere yayılan maymun çiçeği virüsü nedeniyle Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), harekete geçti. Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda'da da virüsün yayılması sonucu DSÖ, maymun çiçeği virüsü nedeniyle iki yıl içinde ikinci kez küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti. DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, 'Bu salgınları durdurmak ve hayat kurtarmak için koordineli bir uluslararası müdahalenin şart olduğu açıktır' dedi. Küresel halk sağlığı acil durumu, DSÖ'nün en yüksek alarm seviyesi olarak biliniyor ve bir hastalığı kontrol altına almak için araştırma, finansman, uluslararası halk sağlığı önlemlerini ve işbirliğini hızlandırmayı amaçlıyor. MAYMUN ÇİÇEĞİ TÜRKİYE'DE ÇIKTI MI? Virüsün Türkiye'ye yayılıp yayılmadığı da merak konusu. Resmi makamlar Türkiye'de bu yıl maymun çiçeği vakası görülmediğini açıklamıştı. Sağlık Bakanı Prof. Dr. Kemal Memişoğlu DSÖ'nün acil durum ilanından önce gazetecilere konuşmuş ve 'Şu anda alarm durumumuz söz konusu değil' demişti. Bakan Memişoğlu açıklamasında 'Maymun çiçeği ve Covid-19 ile ilgili gelişmeleri takip ediyoruz' ifadesine de yer vermişti. YENİ AÇIKLAMA GELDİ Sağlık Bakanlığı, özellikle Afrika kıtasında görülen M çiçeği (mpox) hastalığı vakasına Türkiye'de rastlanmadığını ve henüz herhangi bir kısıtlama veya ek tedbir ihtiyacının bulunmadığını bildirdi. Bakanlığın, sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, 14 Ağustos 2024'te Dünya Sağlık Teşkilatı tarafından gerçekleştirilen Acil Durum Komitesi Toplantısı'nın ardından M çiçeği (mpox) hastalığının, 'uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu oluşturduğu'nun ilan edildiği anımsatıldı. Açıklamada, şunlar kaydedildi: 'Özellikle Afrika kıtasında görülen M çiçeği (mpox) hastalığı vakasına Türkiye'de 2024 yılında rastlanmamıştır. Ülkemizde henüz herhangi bir kısıtlama veya ek tedbir ihtiyacı bulunmamaktadır. Bakanlığımızca gerekli çalışmalar yürütülmekte, bilim kurulumuz ve sağlık altyapımızla süreç hassasiyetle takip edilmektedir.' PEKİ MAYMUN ÇİÇEĞİ NEDİR? VİRÜS NE KADAR YAYGIN VE HANGİ ÜLKELERDE GÖRÜLÜYOR? Mpox hastalığına monkeypox (maymun çiçeği) virüsü neden oluyor. Maymun çiçeği virüsü, çiçek hastalığı ile aynı grupta bulunuyor ama onun kadar tehlikeli değil. Virüs başlangıçta sadece hayvanlardan insanlara bulaşıyordu ama artık insandan insana da bulaşabiliyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi ülkelerdeki tropikal yağmur ormanlarında bulunan ücra köylerde daha yaygın bir şekilde görülüyor. Bu bölgelerde her yıl binlerce vaka ve yüzlerce ölüm gerçekleşiyor. Virüsten en çok 15 yaş altı çocuklar etkileniyor. Virüsün şu anda iki farklı türü var. 'Clade 1' Orta Afrika'da endemik bir tür. 'Clade 1b' ise mevcut salgında görülen yeni ve daha şiddetli olan virüs türü. Africa CDC, 2024 yılının başından Temmuz ayının sonuna kadar 14 bin 500'den fazla mpox enfeksiyonu ve 450'den fazla mpox ölümünün gerçekleştiğini açıkladı. Bu, 2023'ün aynı dönemine kıyasla enfeksiyonlarda %160, ölümlerde ise %19'luk bir artış anlamına geliyor. MAYMUN ÇİÇEĞİ NASIL BULAŞIR? Maymun çiçeği virüsü, bu virüs ile enfekte olmuş kişi ile öpüşme, cinsel birliktelik gibi ten tene temas, damlacıklar yoluyla yayılmasını sağlayan uzun süre yüz yüze yakın mesafede konuşma, virüslü kişinin dokunduğu giysi, çarşaf, havlu gibi eşyaların kullanılması yolu ile bulaşabilir. Enfekte olmuş hayvanın derisini yüzme, ısırılma, sıvı veya hayvan atığı ile doğrudan temas, çizik atması ve hayvanın etinin yenmesi yoluyla da hayvandan insana bulaşabilme ihtimali yüksektir. Mpox virüsünün daha çok görülebileceği hayvanlar sincap, sıçan ve fare gibi küçük yabani hayvanlardır. Maymun çiçeği virüsü şu yollarla bulaşır: * Yüz yüze konuşma esnasında nefes alıp verme MAYMUN ÇİÇEĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR? Maymun çiçeği virüsü belirtileri, döküntü, ateş, boğaz ağrısı, lenf düğümlerinde şişme, baş ağrısı ve kas ağrılarıdır. Hastalığın neden olduğu döküntüler kaşıntılı olup, genellikle yüz bölgesinde başlar, avuç içi ve ayak tabanları da dahil olmak üzere vücuda yayılır. Maymun çiçeği virüsünün neden olduğu belirtiler şunları içerir: * Yüzde, ağız içinde ve el, ayak, göğüs, genital bölge veya anüste sivilce veya kabarcıklara benzeyen döküntü. 8- MAYMUN ÇİÇEĞİ ÖLDÜRÜCÜ MÜ? Maymun çiçeği, genellikle 2-4 hafta içerisinde kendiliğinden iyileşiyor. Ancak bağışıklığı baskılanmış kişilerde ve küçük çocuklarda ağır hastalık görülebiliyor. 9- ÇİÇEK AŞISI HASTALIKTAN KORUR MU? Dünya Sağlık Örgütü, Afrika'daki tecrübelerden yola çıkarak çiçek aşısının maymun çiçeğinden yüzde 85'e kadar koruma sağlayacağını bildirdi. Fakat çiçek aşısı, hastalığın dünya genelinde sonlanması nedeniyle 1980'den beri uygulanmıyor. Dolayısıyla şu an çiçek aşısı yapılanlar 40-50 yaş üzeri kişilerden oluşuyor. Aradan uzun süre geçmesi ise koruyuculuğun düzeyine ilişkin endişelere sebep oluyor. MAYMUN ÇİÇEĞİNDEN NASIL KORUNULUR? Virüs konusunda sistematik gözlemler ve yeni vakaların hızlı tanımlanması, salgının kontrol altına alınması için kritik öneme sahiptir. Salgınları sırasında, enfekte kişilerle yakın temas, maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu için en önemli risk faktörüdür. Maymun çiçeği virüsü nadir görülmesine rağmen özellikle seyahat ederken yakalanma riskini en aza indirgemek için bu tedbirleri almak gerekmektedir: * Aşı olun (Çiçek hastalığı için geliştirilen aşılar ayrıca maymun çiçeğine karşı da koruma sağlar.) KİMLER RİSK ALTINDA? * Mpox virüsü olan kişilerle yakın temastan kaçınılması ve virüsün olduğu yerlerde bulunanların ellerini sık sık yıkaması tavsiye ediliyor. İLK KEZ İNSANLARDA 1970'DE TESPİT EDİLDİ