Babaları Kadar Olamayanlar

Pele, Cruyff, Beckenbauer, Zico, Dalglish gibi efsane futbolcuların, oğullarıyla ilgili hayalleri vardı; Futbolda kendilerinin elde ettiği başarıların, onlar tarafından da tekrar edilmesini arzuluyorlardı. Olmadı, armut dibine düşmedi. Oğullar, babalarının isimleri altında ezildi; Kimi uyuşturucu batağına sürüklendi kimi de dördüncü lig futbolcusu olarak jübile yaptı. Kısacası, genetik avantaj, yetenekle bir türlü buluşamadı...

Takvim.com.tr

Giriş Tarihi: 04 Kasım 2010 16:17

Pele, Cruyff, Beckenbauer, Zico, Dalglish gibi efsane futbolcuların, oğullarıyla ilgili hayalleri vardı; Futbolda kendilerinin elde ettiği başarıların, onlar tarafından da tekrar edilmesini arzuluyorlardı. Olmadı, armut dibine düşmedi. Oğullar, babalarının isimleri altında ezildi; Kimi uyuşturucu batağına sürüklendi kimi de dördüncü lig futbolcusu olarak jübile yaptı. Kısacası, genetik avantaj, yetenekle bir türlü buluşamadı...

Ivan Sergeyeviç Turgenyev, “Babalar ve Oğullar” adlı muhteşem kitabında; nihilist oğul Bazarov’un geleneksel değerlerin tümünü karşısına alıp, muhafazakârlıkla devrimciliği karşı karşıya getirmesini konu eder. Yani eski usulcü, kendini yenilemeyen babaya karşı, yenilikçi ve ilerici bir oğul söz konusudur kitapta. Bu noktada oğul, babasının kazandığı başarıların üstüne yenilerini eklemekle meşguldür.

Turgenyev’in sosyolojik ve felsefi çıkarımları, babalar ve oğullar için bir rehber niteliğindedir ama karşılaşılan gerçekler, genellikle, bu kitaptakinden farklıdır. Futbol dünyası, bu muhteşem kitapta anlatılanların tam tersi örneklerle dolu; tıpkı, müzik ve sinemada olduğu gibi… Futbolda, başarılı olan devrimci babalar ve onların bu devrimini devam ettiremeyen oğulları söz konusudur.

Boynuzun kulağı geçtiği Paolo Maldini gibi az sayıdaki örneği saymazsak; babaları ünlü birer futbolcu olan oğullar, aynı mesleği icra ettiğinde, babalarının kazandığı başarılarının yarısını dahi elde edememiştir. Sorun, genellikle; şöhret altında ezilme, rahat yaşamaya alışma ya da ulaşılamayacak kadar büyük bir hedef belirleme olarak görülebilir. Ancak yine de, onların cehennemi, babalarının yaptıklarıyla kıyaslanmak olmuştur. Kimi bu duruma “Ben babam değilim.” diye isyan eder kimi de baskıyı kaldırmadığı için, kurtuluşu, uyuşturucunun sağladığı sahte bir dünyada arar. Örnekler o kadar çoktur ki; her biri neredeyse birer dosya konusudur!

Barcelona’nın “Uçan Hollandalısı” Johann Cruyff’un başarılı futbol hayatından uzun uzadıya bahsetmenin anlamı yok; onun başarılarını anlatmak için, futbolcu ve teknik direktör olduğu dönemde, kazanılabilecek her kupayı kazandığını söylemek yeterli olur. Ancak Cruyff’un asıl sihri; Rinus Michels’ten devraldığı, “Total Futbol” olarak adlandırılan oyun sistemini, Barcelona’da hem futbolcu hem de teknik adam olarak başarıyla uygulamasıydı. Aslında Cruyff, Barcelona’da tam bir “baba” gibiydi. Ona, Barcelona’nın Don Corleone’si demek bile mümkün; çünkü futbolu bıraktığı hâlde, kulüp ve başkanlar üzerindeki etkisi hiçbir zaman eksilmedi.

Çoğu zaman, başkanların resmî başdanışmanıydı. Şimdi ise, başkan Joan Laporta’nın gayriresmî baş danışmanı olarak biliniyor. Bu başarılı futbol hayatındaki tek şansızlığı ise, kariyeri için sürekli destek olmak zorunda kaldığı, oğlu Jordi’ydi. Jordi, babasının etkisi sayesinde, Barcelona ve Manchester United’ta oynadı; bu iki takımda da, hatırda kalır bir performans sergileyemedi. Örneğin Manchester United’ta, dört sezon boyunca, sadece 38 maçta forma giydi; bu maçların büyük çoğunluğu ise, nispeten önemsiz ya da zayıf rakiplere karşı oynanan kupa maçlarıydı. Futbolda geldiği en üst nokta, Alaves’te oynayıp kaybettiği UEFA kupası fi naliydi. Alaves’ten sonra, kariyeri düşüşe geçti; Espanyol, Metalurg Donetsk ve son olarak Valetta’da oynadı. Kendisinden bekleneni bir türlü veremeyen Jordi, hâlen Valletta’da, hem oyuncu hem antrenör olarak görev yapıyor. Bir yıl sonra ise, takımın yardımcı antrenörü olması bekleniyor.

Brezilya’da ise, sansasyonların odağında bir oğul ve 1.363 maçta 1.281 gol atıp, Brezilya Millî Takımı’yla üç dünya şampiyonluğu kazanan, “Tüm Zamanların En İyi Oyuncusu” olarak nitelendirilen bir baba çıkıyor karşımıza. Edinho’nun hikâyesi, en klasiğinden, babası Pele’nin şöhreti altında ezilen bir çocuğun hikâyesi aslında.

Edinho, Pele’nin efsane olduğu Santos’un yedek kaleciliğini yaptı. İyi bir kaleci değildi ama Pele’nin oğluydu; bu da, Santos’ta kalması için yeterli bir sebepti. Ancak babasının hatırını her zaman sayan bu kulüp bile, ona, bir süre sonra sabredememeye başladı. Daha sonra gittiği Sae Caetano ve Ponte Preta’da, kendine, Pele kontenjanından yer buldu. 1990 yılında, yasa dışı bir cadde yarışında, bir kişinin ölümüne neden oldu; altı yıl hapis cezası aldı. Ama araya giren hatırlı bir “isim”, cezanın 2005 yılının Haziran ayında kaldırılmasını sağladı. Ancak, Pele’nin çekeceği dert bu kadar değildi.

Edinho, 2005 yılının Temmuz ayında, Brezilya polisinin sekiz aylık bir araştırmadan sonra yaptığı bir çete operasyonunda, 50 gangster ve uyuşturucu satıcısıyla birlikte tutuklandı. Mahkemede, uyuşturucu satıcısı olmadığını, sadece marihuana bağımlısı olduğu için diğer kişilerle birlikte olduğunu söyleyerek kendini savunan Edinho; altı ay hapis yatmaktan kurtulamadı.

Ayrıca, bir rehabilitasyon merkezinde tedavi gördü; ancak, bir süre sonra, uyuşturucu kaçakçılığı ve kara para aklama suçlarından tutuklanıp yargılandı. Futbol hayatı, yaşadığı bu sorunlar ve kısıtlı yeteneği nedeniyle, zamanından önce noktalandı. Edson Cholbi Nascimento ya da bilinen ismiyle Edinho, şimdi yine Pele kontenjanından, Santos’ta kaleci antrenörü olarak çalışıyor.

Büyük futbol yıldızlarının çocukları, babalarıyla aynı mesleği seçtiğinde, beklenti bir hayli yüksek oluyor. “Kaiser (İmparator)” lakaplı Franz Beckenbauer, Johan Cruyff gibi, oğlundan yana şansı olmayan isimlerden. Beckenbauer, hem oyuncu hem de teknik direktör olarak, Dünya Kupası’nı ve Şampiyonlar Ligi’ni (Eski adıyla Şampiyon Kulüpler Kupası.) kazanan tek isim; ayrıca, dünyaya liberonun ne olduğunu öğreten bir futbol dâhisi. Şimdilerde de bir efsane olduğu Bayern Münih’in başkanı. Oğul Stefan’ın kariyeri, babasının izinde başladı. Bayern Münih altyapısında fazla şans bulamayınca; 1860 Münih, Kickers Offenbach, Saarbrücken gibi birçok alt düzeydeki takımda yola devam etti. En son, 1994 yılında, Bayern Münih’in amatör takımına geldi. Ancak Stefan’ın orta sahada görev adamı olmaktan öteye gitmeyen kariyeri, 1998 yılında, dizinden sakatlanmasıyla sona erdi.

Stefan’ın babasının isminin ve muhteşem kariyerinin altında ezilmesi, hatta aileden uzakta; Frankfurt, Saarbrücken ve İsviçre’de yaşaması, bir dönem Alman medyasının yazmayı en çok sevdiği hikâyelerdendi. Üzerindeki baskı yüzünden beklenen patlamayı yapamadığı gibi, futbolunu da bir türlü geliştiremedi. Futbolu bırakmasının ardından, 1999 yılında, Der Spiegel’e konuşan oğul Beckenbauer; hayatı boyunca yaşadığı baskıyı şöyle anlatıyordu: “Futbol yaşamım boyunca, babamla kıyaslanmaktan çok rahatsız oldum. Küçükken annemle birlikte babamın maçlarını izlemeye giderdik. O hep başarılıydı ve onu eleştiremezdik. Çünkü babamı eleştirmek, âdeta bir tabuydu! Zaman zaman soyadımı değiştirmeyi bile düşündüm ama vazgeçtim. Babamı sahada hiçbir zaman geçemeyeceğimi biliyorum; ama o, benim hep daha fazla çalışmamı ve soyadıma yakışır bir futbol kariyerine sahip olmamı istiyor.” Dergiye babasıyla yılda birkaç kez görüştüğünü söyleyen Stefan, aktif futbolculuğun ardından, futbol eğitmeni oldu. Şimdilerde, daha önce sık sık kaçmaya çalıştığı babasının gölgesinde yaşıyor, babasının başkan olduğu Bayern Münih’in, amatör takımın yardımcı antrenörlüğünü yaparak, medyadan uzak bir yaşam sürüyor.

Yakından tanıdığımız “Beyaz Pele” lakaplı Zico da, Pele gibi oğlundan çekenlerden. Ancak Zico’nun oğlu Thiago Coimbra, en azından Edinho gibi suç dünyasının içinde değil. Zico, üç Dünya Kupası’nda forma giydi ama kupayı hiç kaldıramadı. Kulüp takımlarında yaşadığı başarılarsa, anlatmakla bitecek gibi değil; fakat o da, maalesef, şanssız babalar kulübünün üyelerinden biri oldu.

Oğlu Thiago, futbol oynamaya başladığında, gözler üzerindeydi; armudun dibine düşüp düşmeyeceği merak ediliyordu. Thiago’nun Coritiba’da başlayan kariyeri, yükselme grafi ği gösteremediği gibi, kısa sürede düşüşe geçti. Brezilya’da, yine baba kontenjanından Flamengo’da oynadı ama sadece bir maçta forma giyebildi. Bu sırada Zico ile Thiago’nun teknik direktörü Ney Franco arasında ilginç bir tartışma da yaşandı.

Zico; Franco’yu futbolu bilmemekle eleştirdi ve ardından, kulüp yönetimini, menajerlerin ve iş adamlarının oyuncağı olmakla suçladı. Babasının bu çıkışları, Thiago’nun Flamengo hikâyesinin sonunu getirdi; bu ağız dalaşının ardından Flamengo Başkanı Kleber Leite, Thiago’yu takımdan uzaklaştırdı.

O sıralar Fenerbahçe’ye gelmek isteyen Thiago’ya, Türk yöneticiler de pek itibar etmedi. Bu nedenle, Portekiz 2. Ligi’nde oynayan Portimonense’nin yolunu tuttu. Başarı, yine ondan uzaktı; kısa süren bu maceradan sonra, evli evine köylü köyüne döndü ve Thiago, Brezilya’nın en eski kulüplerinden biri olan Madureira’yla anlaştı. O, şimdilerde, Brezilya’nın dördüncü ligi olarak bilinen Campeonato Brasileiro Serie D’de mücadele ediyor.

Genlerine ihanet etmekle suçlanan bu oğullara, futbolun beşiği İngiltere’de de rastlamak mümkün. Ada’da bilinen adıyla “King Kenny (Kral Kenny)”; yani Kenny Dalglish, hem İskoç hem de İngiliz liglerinde 100 golü aşan tek futbolcuydu. İskoç Millî Takımı’nın en çok gol atan ismi olan Dalglish, Hibernian’da dört lig; Liverpool’da ise, altı lig şampiyonluğu ve üç Şampiyon Kulüpler Kupası kazandı.

Teknik direktörlük kariyeri de ışıl ışıl olan Dalglish; Liverpool’da üç, Blackburn Rovers’ta ise bir kez şampiyonluk kazandı. Dalglish’in göğüs kanserinden kaybettiği eşi Marina’nın ardından, üstüne titrediği dört çocuğundan biri olan Paul, futbolcu olmaya karar verdi. Kenny, Paul’un önünü açmak için elinden geleni yaptı. İngiliz medyası da, “Bir Dalglish gider, bir Dalglish gelir.” diye manşetler attı.

Ancak Paul, hayal edilenin aksine çok yeteneksizdi; forvetti ama gol atamıyordu. Nerede gol rekorlarını kıran baba nerede oğlu dercesine, kariyeri boyunca oynadığı 206 maçta sadece 22 gol atabildi. Babasının etkisiyle Celtic ve Liverpool’da oynadı ancak düzenli olarak forma giyemedi. Daha sonra, yine babasının etkin olduğu Newcastle United’la anlaştı. Ancak iki yıl boyunca forma giydiği 11 maçta, sadece bir gol atabildi.

Genellikle, İngiltere’nin alt liglerinde ve İskoç liginde yedek olarak oynadı; ABD’ye bile gitti. Houston Dynamo’da, 11 maçta iki gol attı ve ardından sözleşmesi feshedildi. Başarısızlığı devamlılık kazanınca, hiçbir takımda tutunamadı. Paul, geçen sene, 32 yaşındayken futbolu bıraktı; şimdilerde, ABD’de antrenörlük yapıyor.

Türk futbolunda, babadan oğla geçen profesyonel futbolculuk örneği çok yok. Olanlar da, futbol kariyerlerini erken noktalayıp, başka alanlarda profesyonel oldu.