Rusya - Ukrayna krizinde Türkiye’nin arabuluculuk rolü hala dünya basınının manşetlerinde

Rusya - Ukrayna savaşıyla başlayan ve dünyayı tehdit eden gıda krizinde arabuluculuk rolü oynayan Türkiye hala dünya gündeminde. ABD, Çin, Rusya, İngiltere gibi dünyanın önde gelen basın kuruluşları Türk yetkililerin açıklamalarını son dakika olarak duyurdu, Türkiye'nin önemine dikkat çekerek manşetlere taşıdı.

Takvim.com.tr

Giriş Tarihi: 22 Ağustos 2022 12:44

Ukrayna-Rusya savaşında Türkiye'nin duruşu ve barış için verdiği çaba dünya çapında övgüyle karşılanıyor.

Türkiye'nin, Batı'dan bağımsız olarak Rusya ile Ukrayna arasında yürüttüğü diplomasi trafiğinin yanı sıra tarihi tahıl koridoru anlaşmasının imzalanmasında başrol oynaması övgüyle karşılandı.

Tüm bu süreçte Türkiye'nin başarılı adımları dünya basınında geniş yer buldu. Türk yetkililerin açıklamaları flaş olarak duyuruldu, diplomatik zaferler manşetlere taşındı. İletişim Başkanlığı'nın düzenlediği 'Dünya Basınında Türkiye (Rusya-Ukrayna krizi)' raporunda bugün, Türkiye hakkında dünya basınında yer alan bazı haberler şöyle:

'TÜRKİYE GEMİLERİN YOLA ÇIKTIĞINI DUYURDU'

ABD basınından Bloomberg, 'Türkiye, daha fazla tahıl gemisinin yola çıktığını açıkladı' başlıklı haberinde şu ifadelere yer verdi:

"Türkiye Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada, dördü Çernomorsk, ikisi Odessa ve biri de Yuzni'den olmak üzere tahıl ve gıda maddesi taşıyan yedi geminin daha son bir günde Ukrayna'nın Karadeniz limanlarından yola çıktığı kaydedildi. Türkiye ile Birleşmiş Milletlerin aracılık ettiği güvenli geçiş anlaşması uyarınca Ukrayna'ya gidecek olan beş gemi pazar günü Türk yetkililer tarafından kontrol edilecek."

Bloomberg'in bir diğer, 'Türkiye, Rusya'nın yaptırımlardan kaçmasına izin vermeyeceğine dair söz verdi' başlıklı haberinde şu ifadeler yer aldı:

"ABD Hazine Bakanlığı ile cuma günü yapılan görüşmeye dair yapılan bir açıklamaya göre Türkiye Hazine ve Maliye Bakanlığı, herhangi bir kişi veya kurumun Rus kuruluşlara uygulanan yaptırımlardan kaçmasına izin vermeyeceğine dair söz verdi. Bakan Yardımcısı Yunus Elitaş, ABD'li mevkidaşı Wally Adeyemo'ya, Türkiye'nin yaptırımlar konusundaki "pozisyonunun" değişmediğini söyledi. Türkiye, Rusya'nın Ukrayna işgaline karşı çıkıp Kiev'in savaştaki çabalarına yardımcı olmak için İHA gönderirken Batı'nın -önemli bir doğal gaz ve ham petrol tedarikçisi olan- Moskova'ya uyguladığı yaptırımlara katılmaktan kaçınıyor. Adeyemo, cuma günkü görüşmede ABD ve 30 başka ülkenin "uyguladığı yaptırımlardan kaçmak için Rus kuruluşların ve şahısların Türkiye'yi kullanmaya çalıştığına dair kaygıları" iletmişti."

ABD basınından The New York Times, 'Müfettişler Zaporijya Nükleer Santralini neden hala ziyaret etmedi?' başlıklı haberde tahıl koridoru için devreye giren Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın nükleer santralle ilgili sözlerine dikkat çekildi:

"Rus ordusunun işgali altındaki Ukrayna'nın en büyük nükleer santralindeki tehlikelere ilişkin kaygılar artarken sonunda uluslararası müfettişlerin tesise girişi konusunda bir ilerleme var gibi gözüküyor.

Fransa Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamaya göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir V. Putin cuma geç saatlerde Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile yaptığı görüşmede Rusya'nın Uluslararası Atom Enerjisi Kurumundan müfettişlerin Zaporijya santraline gitmek için önce Rus topraklarından geçmesi yönündeki ısrarını "yeniden değerlendirdiğini" söyledi.

Rusya Devlet Başkanlığından yapılan açıklamada ise "iki liderin santrale bir an önce Uluslararası Atom Enerjisi Kurumundan bir heyetin gönderilmesinin önemine işaret ettiği" ve Rusya'nın "kurumun müfettişlerine gerekli yardımı göstermeye hazır olduğunu teyit ettiği" belirtildi. Fransa'nın açıklamasında "heyetin gönderilmesinden önce teknik ekipler arasındaki görüşmeleri takiben önümüzdeki birkaç gün içerisinde" liderlerin bu misyon hakkında yeniden konuşacağı kaydedildi.

Ukrayna müfettişlerin Rusların işgalindeki topraklardan geçmesi fikrine (bu seçenek, Rusya'nın santral üzerindeki kontrolünü vurguluyor gibi gözüküyor) karşı çıkmıştı. BM'nin de müfettişlerin cephe hatlarından geçmesi konusunda güvenlik kaygıları vardı. Rusya ve Ukrayna nükleer felaket ihtimali konusunda birbirlerini suçlarken Moskova'nın müfettişlerin nasıl geleceğine ilişkin tavrını yumuşatması konusunda gördüğü baskı arttı. Rusya'nın ablukası sırasında Ukrayna'nın limanlarından tahıl sevkiyatı yapılabilmesine yönelik anlaşma konusunda olduğu gibi bu konuda da Rusya ile Ukrayna arasında aracılık etmeye çalışan Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) de baskı uyguladı.

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, geçen hafta tahıl sevkiyatları hakkında görüşmek üzere Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile birlikte Ukrayna'yı ziyaret ettiğinde Zaporijya nükleer santralinin güvenliği için bir an önce harekete geçilmesi çağrısında da bulundu."

Bloomberg bir diğer haberinde ise Rusya'nın Avrupa'ya karşı ağır ekonomik yaptırımları için Türkiye'nin aracı olması gerektiğine dair iddialar yer aldı. 'ABD Türkiye'yi Rusya'nın yaptırımları baypas etme planı konusunda uyardı' başlıklı haberde şu ifadeler yer aldı:

"Hazine Bakanlığından yapılan açıklamaya göre üst düzey bir ABD'li Hazine yetkilisi, cuma günü Türk mevkidaşını Moskova'nın Batı'nın yaptırımlarını Türkiye yoluyla baypas etme girişimleri konusunda uyardı.

Açıklamaya göre Hazine Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo, ABD ve 30 başka ülkenin "uyguladığı yaptırımlardan kaçmak için Rus kuruluşların ve şahısların Türkiye'yi kullanmaya çalıştığına dair kaygıları" Türkiye'nin Maliye Bakan Yardımcısı Yunus Elitaş'a iletti."

TAHIL KRİZİNDE GÖZLER TÜRKİYE'DE

Ukrayna tahılının sevkıyatını yakından takip eden dünya basınının gözü kulağı Türkiye'de. Tahıl gemilerinin takibi için Türk makamlarının açıklamaları son dakika olarak dünya basınında yer aldı.

Bloomberg'in 'Bakan, yedi geminin daha tahıl ve bitkisel yağ yüklenmek üzere geldiğini belirtti' başlıklı haberinde şu ifadeler yer aldı:

"Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov cuma günü 66 bin tondan fazla tahıl ve bitkisel yağ yüklenmek üzere yedi geminin daha Ukrayna'nın Karadeniz'deki limanlarına geldiğini belirtti. Türkiye Savunma Bakanlığından yapılan açıklamaya göre cumartesi günü erken saatlerde iki tahıl gemisi Ukrayna'nın Çernomorsk Limanı/ndan ayrıldı ve Ukrayna'ya gidip gelen başka gemiler de incelemeye hazır.

Tahıl ve başka gıda ürünlerinin bu sevkiyatı temmuz sonunda güvenli geçişe dair anlaşma imzalandıktan sonra yaşanan artışın devamı niteliğinde. İhracat hacminin artması şubattan bu yana Ukrayna'nın ihracatı önündeki engellerin yol açtığı küresel gıda sıkıntısını hafifletmeye başladı."

TÜRKİYE'YE TEŞEKKÜR

Çin basınından Sina, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres'ın tahıl krizinde öncü rol oynayan Türkiye'ye teşekkür mesajını "Cibuti'ye Ukrayna'dan 20 bin tondan fazla buğday gönderildi... Guterres, Türkiye'ye oynadığı kilit rol için teşekkür etti" başlıklı haberinde şöyle duyurdu:

"Ukrayna'dan Cibuti'ye 20 bin tondan fazla buğday sevk edilirken, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, oynadığı kilit rol nedeniyle Türkiye'ye teşekkür etti.

Guterres, İstanbul'u ziyaret ederek, Marmara Denizi'nde Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı tarafından kiralanan bir tahıl gemisine bindi.

Geçtiğimiz günlerde Ukrayna'da 23 bin ton buğday yüklenen gemi, Cibuti'y doğru yelken açtı. Guterres, Türk hükümetine Karadeniz Tahıl İnisiyatifinde oynadığı önemli rol nedeniyle teşekkür etti."

Çin basınından The Paper, 'ABD: Rusya yaptırımları aşmak için Türkiye'yi kullanmaya çalışıyor... Türkiye: Yaptırım konusunda tavrımız aynı' başlıklı haberinde

ABD Hazine Bakan Yardımcısı Wally Adejemo'nun Türkiye Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Yunus Elitaş ile görüştüğü ve Rus kuruluşların ve bireylerin, yaptırımları atlatmak için Türkiye'yi kullanmaya çalıştığı konusunda uyardığı kaydedildi:

"ABD Hazine Bakan Yardımcısı Wally Adejemo, Türkiye Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Yunus Elitaş ile yaptığı telefon görüşmesinde, Rusya'nın Türkiye'yi Batı'nın yaptırımlarını atlatmak için kullanmaya çalıştığını iddia etti. Türkiye, hiçbir yaptırım ihlaline müsamaha gösterilmeyeceğini açıkladı. Adejemo'nun Elitaş'ı, Rus kuruluşların ve bireylerin, yaptırımları atlatmak için Türkiye'yi kullanmaya çalıştığı konusunda uyardığı kaydedildi. Türkiye Hazine ve Maliye Bakanlığından konuyla ilgili yapılan açıklamada, Elitaş'ın Adejemo'ya Türk makamlarının Rusya'ya yönelik yaptırımları ihlal edecek hiçbir şey yapmayacağı, Türkiye'nin mevcut yaptırımlar konusundaki tutumunun değişmediği konusunda güvence verdiği belirtildi. Batılı ülkeler ve Ukrayna, Rusya'nın Türkiye'den yaptırımları aşma konusunda yardım istemesinden endişe ediyor. Türkiye, diğer NATO üyelerinin aksine Rusya'ya yönelik yaptırımlara katılmıyor."

Fransa basınından AFP, "Guterres Rus gübre ve tarım ürünlerinin ihracatına yönelik "Engellerin" kaldırılması çağrısında bulundu" başlıklı haberinde yine tahıl koridorunun sağlanmasında Türkiye'nin rolüne dikkat çekildi:

"Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres cumartesi günü İstanbul'da yaptığı açıklamada Rus gübre ve tarım ürünlerinin gelecek yıldan itibaren bir dünya gıda krizi riski karşısında dünya pazarlarına "engelsiz" erişebilmelerinin gerektiğini söyledi.

BM ve Türkiye himayesinde, Kiev ile Moskova tarafından temmuz ayında imzalanan Ukrayna tahıllarının ihracatıyla ilgili anlaşmanın uygulanmasını denetleyen Ortak Koordinasyon Merkezinde konuşan Guterres, "Hükümetler ve özel sektörün bunları piyasaya sürmek için iş birliği yapması önemlidir." dedi.

Bu anlaşma aynı zamanda Rusya'nın Batı yaptırımlarına rağmen tarım ürünlerini ve gübrelerini ihraç edebilmesini de garanti ediyor. "Burada İstanbul ve Odessa'da gördüklerimiz (Ukrayna tahılının nakliyesi) çözümün sadece en görünür kısmı. Bu kapsamlı anlaşmanın diğer kısmı yaptırımlara tabi olmayan Rus gıda ve gübrelerin dünya pazarlarına engelsiz erişimi" olduğunu söyleyen Guterres, buna rağmen Rus gübre ve tarım ürünleri ihracatının hala "engellerle" karşılaştığını vurguladı. Guterres, "2022'de gübre olmadan 2023'te yeterli gıda olmayabilir. Ukrayna ile Rusya'dan daha fazla gıda ve gübre almak, piyasaları yatıştırmak (...) ve tüketiciler için fiyatları düşürmek için elzemdir" diye ekledi.

Guterres, cumartesi günü erken saatlerde, İstanbul'un güney kıyılarında, Marmara Denizi'nde Ukrayna tahıllarını taşımak için BM tarafından kiralanan ilk insani yardım gemisini ziyaret etti. Son durağı Cibuti olan Brave Commander çarşamba akşamı İstanbul Boğazı'nı geçmeden önce salı günü 23 bin ton buğdayla Ukrayna'nın Pivdennyi Limanı'ndan ayrıldı.

BM Genel Sekreteri perşembe günü, kuruluşunun kış başlamadan önce çok sayıda Afrika ülkesinin gıda arzı için hayati olan Ukrayna'nın tahıl ihracatını "yoğunlaştırmak" için çalışacağına söz verdi. Temmuz ayında imzalanan anlaşmaya göre 1 Ağustos'tan bu yana Ukrayna'nın Odessa, Çornomorsk ve Pivdennyi Limanlarından 650 bin ton Ukrayna tahıl ve tarım ürünü yola çıktı. Gemilerin Karadeniz'de dolaşabilmek için güvenli bir koridor kullanmaları ve İstanbul Boğazı'ndan geçiş izni verilmeden önce Ortak Koordinasyon Merkezi tarafından denetlenmeleri gerekiyor. Dünyanın önde gelen üretici ve ihracatçılarından biri olan Ukrayna'dan yapılan tahıl ihracatı, Rus işgali nedeniyle birkaç aydır engelleniyor ve küresel bir gıda krizi endişelerini artırıyor."

İngiltere'nin önde gelen basın kuruluşlarından Reuters da ABD hazine bakanlığı yetkilisinin, Rusya'nın Türkiye yoluyla batı yaptırımlarını atlatmaya çalıştığı konusunda uyarıda bulunduğunu manşetlere taşıdı:

"ABD Hazine Bakanlığından yapılan açıklamada ABD Hazine Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo, Türkiye Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Yunus Elitaş'a Rus kurumları ve bireylerinin Moskova'nın Ukrayna'daki savaş sebebiyle yürürlüğe konulan yaptırımları atlatmak için Türkiye'yi kullanmaya çalıştıklarını söyledi.

Bakanlıktan yapılan açıklamada gerçekleşen telefon görüşmesinde iki yetkilinin aynı zamanda Rusya'ya karşı yaptırımların yerine getirilmesi çabalarını görüştükleri ifade edildi.

Türkiye Hazine ve Maliye Bakanlığından yapılan açıklamada ise Elitaş'ın Türkiye'nin hem Rusya hem de Ukrayna ile olan derin ekonomik ve siyasi ilişkilerini vurguladığı ancak Adeyemo'ya, Ankara'nın yaptırımların ihlal edilmesine izin vermeyeceği güvencesini verdiği belirtildi.

Bakanlık açıklamasında, "Elitaş, mevcut süreçlere ve yaptırımlara ilişkin Türkiye'nin pozisyonunun değişmediğini fakat yaptırımların herhangi bir kurum veya kişi tarafından ihlal edilmesine izin vermeyeceğini teyit etti." ifadeleri yer aldı."

Rus basınından Tass, Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamasına yer verdiği haberinde Rusya'nın Türkiye, Ukrayna ve BM tarafından İstanbul'da imzalanan ilgili anlaşmalar kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirdiklerinin altını çizdiği vurgulandı:

"Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Aleksandr Pankin, Birleşmiş Milletlerin (BM) Rus gıda ürünlerinin tedariki hususunda Batı'yı etkileyeceğini Moskova'nın beklediğini belirtti.

Pankin, "Ülkemiz dünya pazarlarının en önemli tarım ürünleri ve gübre tedarikçilerinden biri olup özellikle gelişmekte olan ülkelerde gıda güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşılması gibi görevleri yerine getirerek gıdanın kesintisiz ihracatını sağlıyor" diyerek BM'nin de benzer bir yaklaşımı izleyerek Rusya'ya yönelik uygulanan yaptırımların kaldırılması için gerekli adımlar atmasını beklediklerini sözlerine ekledi.

Pankin ayrıca Rusya, Türkiye, Ukrayna ve BM tarafından İstanbul'da imzalanan ilgili anlaşmalar kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirdiklerinin altını çizdi."

TASS: İSTANBUL MERKEZİ UKRAYNA'NIN LİMANLARINDAN GIDA TAŞIYAN DÖRT GEMİNİN ÇIKMASINA İZİN VERDİ

Tass'ın bir diğer haberinde de yine tahıl sevkıyatının Türkiye üzerinden başarılı bir şekilde yürütüldüğünün altı çizildi:

"İstanbul'daki Müşterek Koordinasyon Merkezi'nin Ukrayna'nın limanlarından toplam 33,3 bin ton gıda ürünlerini taşıyan dört geminin çıkmasına izin verdiği bildirildi.

14 bin ton şeker pancarı taşıyan Da Liang adlı kuru yük gemisi Çernomorsk Limanı'ndan çıkıp Güney Kore'ye hareket edecek. Filyoz adlı kuru yük gemisi de Çernomorsk Limanı'ndan Türkiye'nin Karadeniz'deki Aliağa Limanı'na beş bin ton sıvı yağ taşıyacak. Bununla birlikte on bin ton buğday taşıyan Kubrosli adlı geminin Odessa Limanı'ndan, 4,3 ton sıvı yağ taşıyan Foyle adlı geminin de Yujnıy Limanı'ndan pazar günü Türkiye'ye doğru hareket edeceği bildirildi.

1 ila 20 Ağustos tarihleri arasında Ukrayna'dan toplam 689 bin 649 ton gıda ürünü ihraç edildi."