Türkiye 3. çeyrekte yüzde 5,9 büyüdü!

Son dakika haberi! Türkiye İstatistik Kurumu, yılın 3. çeyreğine ilişkin Türkiye ekonomisi büyüme rakamlarını açıkladı. Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde beklentilerin üzerinde %5,9 büyüdü. Bu rakamlarla Türkiye ekonomisi, 13 çeyrektir kesintisiz büyümeye imza attı. Türkiye, OECD ve G20 ülkeleri arasında 3. çeyrek büyüme rakamıyla ilk sıraya yerleşti. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, "Programımızın öngörüsü dahilinde büyümede daha dengeli bir kompozisyona doğru yol alıyoruz. Bir önceki çeyreğe göre özel tüketim daralırken yatırım ve ihracat arttı" dedi.

Giriş Tarihi 30 Kasım 2023, 10:02 Güncelleme 30 Kasım 2023, 19:25
Türkiye 3. çeyrekte yüzde 5,9 büyüdü!

İÇİNDEKİLER

Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde beklentilerin üzerinde yüzde 5,9 büyüme kaydetti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), bu yılın üçüncü çeyreğine (temmuz-eylül dönemi) ilişkin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı.

Buna göre, GSYH 2023 yılı üçüncü çeyrek ilk tahmini, zincirlenmiş hacim endeksi olarak, geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5,9 arttı.

13 ÇEYREKTİR KESİNTİSİZ
Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde beklentilerin üzerinde %5,9 büyüdü. Bu rakamlarla Türkiye ekonomisi, 13 çeyrektir kesintisiz büyümeye imza attı.

EKONOMİSTLER NE BEKLİYORDU?

AA Finans'ın beklenti anketine katılan ekonomistler, Gayrisafi Yurt içi Hasılanın (GSYH) 2023 yılının 3. çeyreğinde yıllık yüzde 5,19 arttığını öngörüyordu.

TÜRKİYE İLK SIRADA
Türkiye, yılın 3. çeyreğinde verisi açıklanan Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve G20 ülkeleri arasında en hızlı büyüyen ekonomi oldu.

OECD ve Türkiye İstatistik Kurumu verilerinden yaptığı derlenen göre, Türkiye, temmuz-eylül döneminde sergilediği performansla ekonomik büyümesini 13. çeyreğe taşıdı.

Türkiye'nin yüzde 5,93'lük büyüme oranı diğer ülkelerle karşılaştırıldığında, Avrupa Birliği (AB), OECD ve G20 ülkeleri arasında birinci sırada yer aldığı görüldü.

OECD'de Türkiye'yi, yüzde 5,9'luk büyüme oranıyla Kosta Rika takip etti. Bu ülkeyi yüzde 3,4 ile İsrail, yüzde 3,2 ile Meksika ve yüzde 2,9 ile ABD izledi. OECD ülkeleri ekonomilerinin ortalama büyümesi yüzde 1,7 olarak hesaplandı.

OECD'de ekonomisi en çok küçülen ülke ise yüzde 1,5 ile Norveç oldu. Ekonomisi en fazla daralan ikinci ülke yüzde 1,3 ile İsveç olarak hesaplandı.

G20'DE DE ZİRVEDE

Türkiye, 3. çeyrek büyüme verisi açıklanan G20 ülkeleri içinde de ilk sırada yer aldı. Türkiye'yi, yüzde 4,9 ile Endonezya ve Çin takip ederken bu ülkeleri yüzde 3,2 ile Meksika izledi.

Söz konusu dönemde AB'de ortalama büyüme yüzde 0,1 oldu. AB ülkelerinin büyüme oranlarına bakıldığında Romanya'nın yüzde 2,1 ile ilk sırada yer aldığı, bu ülkeyi yüzde 1,9 ile Portekiz'in takip ettiği görüldü. Türkiye ekonomisi, AB ülkelerinden daha hızlı ve güçlü büyüme performansı sergiledi.

OECD verilerine göre bazı ülke ve ülke gruplarının açıklanan 2023 yılı üçüncü çeyrek büyüme oranları şöyle:

Ülkeler Büyüme Oranları (yüzde)
Türkiye 5,93
Kosta Rika 5,9
Endonezya 4,9
Çin 4,9
İsrail 3,4
Meksika 3,2
ABD 2,9
Romanya 2,1
Portekiz 1,9
İspanya 1,8
OECD 1,7
Slovenya 1,6
Belçika 1,5
Japonya 1,4
Güney Kore 1,2
Slovakya 1,1
Danimarka 0,8
Fransa 0,7
Şili 0,7
İngiltere 0,6
Letonya 0,6
Kanada 0,6
Polonya 0,5
Litvanya 0
Kolombiya -0,3
Macaristan -0,3
Hollanda -0,4
Finlandiya -0,6
Çekya -0,6
Avusturya -1,2
İsveç -1,3
Norveç -1,5

BAKAN AÇIKLADI: YATIRIM VE İHRACAT ARTTI
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye'de bu yılın üçüncü çeyreğinde kaydedilen yüzde 5,9'luk büyüme rakamına ilişkin, "Uyguladığımız öngörülebilir ve kurala dayalı politikalarımıza, enflasyon ve cari açıkta kalıcı düşüş ve makrofinansal istikrar sağlanıncaya kadar devam edeceğiz, böylece sürdürülebilir yüksek büyümenin temelini güçlendireceğiz." ifadesini kullandı.

Şimşek, yazılı açıklamasında, TÜİK tarafından açıklanan bu yılın üçüncü çeyreğine ilişkin büyüme rakamlarını değerlendirdi.

Türkiye ekonomisi, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5,9 büyürken mevsimsel düzeltilmiş gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) büyümesinin bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,3 olduğuna dikkati çeken Şimşek, 9 ayda büyümenin yıllık yüzde 4,7 olarak gerçekleştiğini bildirdi.

Şimşek, üçüncü çeyrek itibarıyla yıllıklandırılmış milli gelirin 1 trilyon 76 milyar dolar seviyesine yükseldiğine dikkati çekerek, şu değerlendirmede bulundu:

"Uyguladığımız dezenflasyon programının finansal piyasalarda olumlu etkilerini gördük. Yatırımcı güveni arttı, ülkemizin risk primi düştü, uluslararası sermaye girişi başladı, rezervlerimiz güçlendi ve kur oynaklığı azaldı. Programımızın öngörüsü dahilinde büyümede daha dengeli bir kompozisyona doğru yol alıyoruz. Yılın ilk yarısına göre iç talebin büyümeye verdiği katkı 8,8 puandan 8,5 puana gerilerken net dış talebin negatif katkısı 4,9 puandan negatif 2,6 puana düştü. Bir önceki çeyreğe göre özel tüketim daralırken yatırım ve ihracat artış gösterdi."

Dengelenmeye yönelik uygulanan politikalar sonucu eylül ayında cari açıkta mayısa göre yıllık 8,6 milyar dolar iyileşme sağlandığı bilgisini veren Şimşek, ekim ve kasım aylarına ilişkin dış ticaret verilerinin de cari açıktaki iyileşmenin devam edeceğini gösterdiğini vurguladı.

"İŞSİZLİKTE DÜŞÜŞ DEVAM ETTİ"

Şimşek, büyümede dengelenme, dışa bağımlılığın azaltılması ve cari açığın kalıcı düşürülmesi için yüksek teknolojik ürünlerin üretimine yönelik yatırımları, ihracatçıların finansmana erişimini ve hizmet ihracatını güçlü şekilde desteklediklerini belirterek, şunları kaydetti:

"Bu kapsamda, 300 milyar lira hacminde Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi Programı'nı hayata geçirdik. Eximbank'ın sermayesini artırdık ve günlük reeskont kredi limitini 10 katına çıkararak 3 milyar liraya yükselttik. Son olarak, hizmet ihracatından elde edilen gelirlere sağlanan kazanç istisnasını artıran düzenleme yüce Meclisimizde görüşülüyor. İş gücü piyasalarında olumlu görünüm devam ediyor. Üçüncü çeyrekte de istihdam artışı ve işsizlik oranındaki düşüş devam etmiştir. Eylül ayında mevsimsel düzeltilmiş işsizlik oranı yüzde 9,1 ile 2013 yılı Aralık ayından sonraki en düşük seviyesine geriledi. Uyguladığımız öngörülebilir ve kurala dayalı politikalarımıza, enflasyon ve cari açıkta kalıcı düşüş ve makrofinansal istikrar sağlanıncaya kadar devam edeceğiz. Böylece sürdürülebilir yüksek büyümenin temelini güçlendireceğiz."

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Türkiye'nin 3'üncü çeyrekte verisi açıklanan G-20 ve OECD ülkeleri arasında en hızlı büyüyen ekonomi olduğunu bildirdi.

Bolat, X sosyal medya hesabından, bu yılın 3'üncü çeyreğine ilişkin büyüme rakamlarını değerlendirdi. Söz konusu dönemde, yüzde 5,9'luk gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) artışı ile Türkiye ekonomisinin yüksek oranlı büyüme performansını kesintisiz 13 çeyrektir sürdürdüğünü belirten Bolat, yılın 9 ayında ise ekonomik büyümenin yüzde 4,7 olarak gerçekleştiğini ifade etti.

Bolat, "Türkiye, 3'üncü çeyrekte verisi açıklanan G-20 ve OECD ülkeleri arasında en hızlı büyüyen ekonomi olmuştur. Mal ve hizmet ihracatımızda deprem ve zayıf dış talebe rağmen yüzde 1,1 artış izlenmiştir. Yatırımlarda, makine-teçhizat yatırımlarının etkisiyle yüzde 14,7 ile son 2 yılın en güçlü artışı yaşanırken yatırım harcamalarının katkısı 3,4 puan olarak gerçekleşmiştir." değerlendirmesinde bulundu.

İhracat ve yatırımlardaki olumlu seyrin sürdürülebilir büyüme yapısı açısından önemli olduğunu vurgulayan Bolat, şu bilgiyi verdi:

"Ağustostan itibaren ihracatta izlenen artış ve ithalattaki yavaşlamanın etkisiyle dış ticaret açığı azalmakta, ihracatın ithalatı karşılama oranı yılın ilk yarısına göre yukarıda seyretmektedir. Hizmet ve seyahat gelirleri de yıllıklandırılmış olarak eylül ayında sırasıyla 98,3 milyar dolar ve 46,9 milyar dolar gerçekleşerek rekorunu yenilemiştir. Mal ve hizmetler ticaretinde izlenen olumlu seyir ile cari işlemler açığında son 2 ayda 7,3 milyar dolarlık azalış sağlanmıştır. Ekim, kasım ve aralık aylarında da yıllıklandırılmış bazda söz konusu azalış trendinin devam etmesini bekliyoruz."

"ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEMDE TEMEL ÖNCELİK İNOVASYON VE YATIRIM"

Bolat, "Türkiye Yüzyılı"nda Bakanlık olarak, ihracatı artırmak, cari işlemler açığını azaltmak ve ekonomik büyümeye katkı sağlamak amacıyla çalışmalarını sürdüreceklerinin altını çizdi.

Ticaret diplomasini güçlendirme, ihracat menzili ile hacmini büyütme ve Türkiye'yi yatırımlarda cazibe merkezi yapma konusunda çalışmaların artarak devam edeceğini vurgulayan Bolat, şunları kaydetti:

"Yatırım, üretim ve ihracatı artırmaya yönelik politikalarla önümüzdeki dönemde bir taraftan cari işlemler hesabında kalıcı iyileşmeyi sağlayarak makrofinansal istikrarı kuvvetlendirmeyi diğer taraftan sürdürülebilir yüksek büyümenin devamını amaçlıyoruz. Kaynaklarımızın etkin, verimli ve katma değeri yüksek alanlara yönlendirilmesi büyüme kapasitemizin artırılması açısından önem arz etmektedir. Dolayısıyla 'inovasyon-yatırım-üretim-ihracat-istihdam-adil bölüşüm' önümüzdeki dönemde temel önceliklerimiz olacaktır."

Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, yılın üçüncü çeyreğinde cari fiyatlarla geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 79,8 artarak 7 trilyon 681 milyar 432 milyon lira oldu. GSYH'nin üçüncü çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 295 milyar 815 milyon olarak gerçekleşti.

GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak, inşaat yüzde 8,1, sanayi yüzde 5,7, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 5,1, hizmetler yüzde 4,3, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 3,6, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,7, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 2,2, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 1,7, tarım sektörü yüzde 0,3 arttı. Ürün üzerindeki vergiler eksi sübvansiyonlar da yüzde 16,5 artış gösterdi. Söz konusu dönemde mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri ise yüzde 2,5 azaldı.

ÜST ÜSTE 13 ÇEYREK
Böylece Türkiye ekonomisi Kovid-19 salgını tedbirlerinin uygulandığı 2020 yılının ikinci çeyreğinden sonra üst üste 13 çeyrek büyümüş oldu.

Öte yandan, önceki çeyreklere ilişkin büyüme rakamlarında revizyona gidildi.

AA Finans Büyüme Beklenti Anketi'ne katılan ekonomistler, bu yılın üçüncü çeyreğinde Türkiye ekonomisinin yüzde 5,19 büyüyeceğini öngörmüştü.

Türkiye ekonomisinin 2020 yılından bu yana büyüme hızı, yıllar ve çeyrekler itibarıyla şöyle:

Yıllar 1.Çeyrek 2. Çeyrek 3. Çeyrek 4. Çeyrek Yıllık
2020 4,3 -10,4 6,4 6,3 1,9
2021 7,5 22,3 8 9,7 11,4
2022 7,8 7,6 4,1 3,3 5,5
2023 4 3,9 5,9

Yerleşik hane halklarının tüketim harcamaları, bu yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 11,2 artış gösterdi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yılın üçüncü çeyreğine ilişkin gayrisafi yurt içi hasıla verilerini açıkladı.


Buna göre, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,3 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, üçüncü çeyrekte geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5,1 artış gösterdi.


HANE HALKI TÜKETİM HARCAMALARI YÜZDE 11,2 ARTTI

Yerleşik hane halklarının tüketim harcamaları, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 11,2 yükseldi. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 5,3, gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 14,7 artış kaydetti.

Mal ve hizmet ihracatı, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 1,1, ithalatı da yüzde 14,5 yükseldi.

İŞ GÜCÜ ÖDEMELERİNDE YÜZDE 117,2 ARTIŞ

İş gücü ödemeleri söz konusu dönemde yüzde 117,2, net işletme artığı/karma gelir yüzde 50,7 artış gösterdi.

İş gücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma değer içindeki payı geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 26,1 iken 2023'te yüzde 32,2 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 55 iken yüzde 47'ye düştü.

Tablolar

GSYH üçüncü çeyrek sonuçları şöyle:

Yıl Cari fiyatlarla GSYH Cari fiyatlarla GSYH GSYH Zincirlenmiş Hacim Değişim oranı
(milyon lira) (milyon dolar) Endeksi(2009=100) (yüzde)
2021 1. Çeyrek 1.396.396 189.427 173,3 7,5
2021 2. Çeyrek 1.594.424 190.192 187,3 22,3
2021 3. Çeyrek 1.933.705 227.704 214,9 8
2021 4. Çeyrek 2.331.616 200.601 223,7 9,7
2021 Yıllık 7.256.142 807.924 199,8 11,4
2022 1. Çeyrek 2.519.789 181.490 186,9 7,8
2022 2. Çeyrek 3.424.670 219.665 201,6 7,6
2022 3. Çeyrek 4.273.138 242.416 223,8 4,1
2022 4. Çeyrek 4.794.179 262.243 231,2 3,3
2022 Yıllık 15.011.776 905.814 210,9 5,5
2023 1. Çeyrek 4.642.985 246.058 194,3 4
2023 2. Çeyrek 5.505.148 271.615 209,4 3,9
2023 3. Çeyrek 7.681.432 295.815 237,1 5,9

- Sektörler

TÜİK verilerine göre, GSYH iktisadi faaliyet kollarına göre zincirlenmiş hacim endeksi değişim oranı (yüzde) şöyle:

2022 3. çeyrek 2023 3. çeyrek
Tarım, ormancılık ve balıkçılık 3,7 0,3
Sanayi -1,1 5,7
İmalat sanayisi 1,8 6,2
İnşaat -13,6 8,1
Hizmetler 8,2 4,3
Bilgi ve iletişim 12 1,7
Finans ve sigorta faaliyetleri 23,5 5,1
Gayrimenkul faaliyetleri 5,8 2,7
Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri 13,1 -2,5
Kamu yönetimi, eğitim ve sosyal hizmet faaliyetleri 5,7 3,6
Diğer hizmet faaliyetleri 11,4 2,2
Sektörler toplamı 4,4 4,7
Vergi-sübvansiyon 2,3 16,5
Gayrisafi yurt içi hasıla (Alıcı fiyatlarıyla) 4,1 5,9

TAKVİM UYGULAMASINI İNDİRMEK İÇİN TIKLAYIN