Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi kapsamında 2 milyona yakın vatandaş emekliliğe hak kazanırken, aylığının düşük yatırıldığını düşünenlerden yüzlerce başvuru geldi. Aynı işyerinde, aynı şartlarda çalışmasına karşın farklı emekli aylığı bağlananlar yeniden hesaplama istedi.
Sorunlu dosyalar hariç aylık ödemeleri otomatik olarak hesaplanırken, ortaya çıkan fark tüm çalışma dönemine ilişkin prime esas kazanç toplamının farklı olmasından ve yapılan kesintilerden kaynaklanabiliyor. Emekli aylığı hesabında tüm çalışma dönemine ilişkin prime esas kazançlar toplanıyor.
Emekli aylıkları hesaplanırken, "9 Eylül 1999 öncesi, 9 Eylül 1999-1 Ekim 2008 arası, 1 Ekim 2008 sonrası" olmak üzere 3 dönem esas alınıyor. Aylığı yükseltecek en kolay çözüm de prime esas kazanç tutarının yükseltilmesi. Uzun yıllar çalışmak, hizmet yılının çok fazla olması değil prime esas kazancın yüksek olması emekli aylığını artırıyor.
Yaklaşık 8.6 milyon emekli 7.500 lira aylık alırken "kök maaş" en çok konuşulan konuların başında geliyor. Nisan ayında 5.500 liradan 7.500 liraya yükseltilen en düşük aylıkta aradaki farkı SGK değil, Hazine ve Maliye Bakanlığı karşılıyor. Emekli aylıklarının artırılmasına yönelik yapılacak düzenlemede de kök ücretlerde kademeli bir artış yapılması bekleniyor. Bu konuda merak edilen soruların yanıtları şöyle:
ÖZEL SEKTÖRDE PRİMLERİ ASGARİ ÜCRETTEN YATANLARIN EMEKLİ AYLIĞINI ARTIRMA İMKâNI VAR MI?
Emekli aylığı hesaplanırken tüm çalışma dönemindeki prime esas kazanca bakılıyor. Ne kadar yüksek prim yatırılırsa emekli aylığı da o kadar yüksek olur. Çalışırken tüm kazançlarınızın bordroya doğru yansıması önemli. Örneğin aldığınız 18 bin lira maaşınıza karşın priminiz asgari ücretten yatıyor, kalan tutarı elden alıyorsanız emekli aylığınız düşük olur.
SSK'LI OLARAK ÇALIŞANLAR İSTEĞE BAĞLI SİGORTAYLA PRİM TUTARINI ARTIRABİLİR Mİ?
İsteğe bağlı sigorta, isteğe bağlı prim ödeyerek uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olunmayı sağlar. SSK'lı olarak çalışmakla beraber ay içinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmama koşulu bulunuyor. Dolayısıyla 4A (SSK) kapsamında çalışanların ayrıca isteğe bağlı sigorta yaptırarak primini, emekli aylığını artırma imkânı yok.
PRİM GÜNÜ DOLDUKTAN SONRA ÇALIŞMAYA DEVAM EDENLERİN EMEKLİ AYLIKLARI DÜŞER Mİ?
Prim gününü doldurduktan sonra çalışmaya devam eden herkesin emekli aylığı düşmez. Emekli aylığının çalıştıkça düşmesi her çalışanın özel durumuna göre değişiyor. Daha önceki dönemlerde kuruma bildirilen prime esas kazançlar yüksek, prim süresini doldurduktan sonraki dönemde bildirilenler düşükse örneğin asgari ücretten yatıyorsa emekli aylığı düşer.
20 YIL ASGARİ ÜCRETLE ÇALIŞTIM, 4 YILDIR İKİ KATI TUTARDA PRİM YATIRILIYOR. EMEKLİ AYLIĞIM ARTAR MI?
Emekli aylığı, SGK'ya bildirilen prime esas kazancın aylık bağlama oranına çarpımı ile hesaplanıyor. Aylık bağlama oranı çalışılan prim günü sayısına göre hesaplanıyor. Her 360 günlük çalışma süresine karşılık aylık bağlama oranı 2 puan artırıyor. Artık tüm yılların kazançları dikkate alınarak hesaplama yapılıyor. Kazancın eksik bildirimi suç teşkil ediyor.
17 YILDIR BAĞ-KUR'LUYUM, İŞE SSK'LI DEVAM ETMEM EMEKLİLİĞİMİ ÖNE ÇEKER Mİ, AYLIĞIMI ARTIRIR MI?
Prim günü eksik olan Bağ-Kur'luların SSK'dan emekli olma yoluna gitmesi hem emekliliği öne çeker hem de daha avantajlı koşullarda aylık bağlatır. Bağ-Kur yerine SSK'dan emekli olabilmek için dilekçe verilen tarihten geriye doğru yedi yılın çoğunda SSK'lı çalışmak gerekiyor. Bunu hesaplarken takvim yılı olarak değil primi günü üzerinden yapmak gerekiyor.
YENİ DÖNEMDE EMEKLİYE YAPILACAK ZAM TEMMUZDA OLDUĞU GİBİ KÖK AYLIK ÜZERİNDEN Mİ OLACAK?
Ekim ayında Meclis'e gelmesi beklenen emekliye zam çalışmasında "prim-aylık dengesizliğinin giderilmesi, 7.500 lira olan en düşük emekli aylığının artırılması, seyyanen zam yapılması" gibi formüller konuşuluyor. Ancak henüz netleşmiş bir durum yok. Beklentiler ise kök ücretlerde bir düzenleme yapılması ve kademeli artış yapılması yönünde.
KÖK AYLIK NASIL HESAPLANIR? KÖK AYLIĞIMI NASIL ÖĞRENEBİLİRİM?
Emekli kök aylığı, aylık tutar ve ek ödeme tutarı ile beraber hesaplanır. E-devlet üzerinden T.C numaranız ve şifrenizle giriş yaparak arama kısmına "Emekli hizmet dökümü" veya "Emekli aylığı sorgulama" yazarak sonucu tıklayın. İlgili bölümde emekli maaşı ve emekli kök aylığı gibi bilgilere erişim sağlayacağınız bir ekran görüntülenir.
ERKEN EMEKLİLİK PRİM BORÇLANMASI NE KADAR, NASIL YAPILIR?
Sabah Gazetesi'nde yer alan habere göre; Sigortalı çalışmaya başlanılan tarihe göre değişen asgari prim gün sayısını tamamlayarak emekli olunabilir. Ücretsiz doğum ya da analık süreleri borçlanılarak prim günlerine eklenebiliyor. Memurların aylıksız izin, doktora, yurt dışı öğrenim, tutukluluk süreleri, sendikalı işçilerin grev ve lokavtta geçen süreleri borçlanma kapsamında yer alıyor.
