Yıllardır işverenle işçi arasında maaş ve mesai alacakları ödendi tartışmalarına son noktayı Yargıtay koydu. Yüksek Mahkeme, işçi ücretinin ödendiğinin belgeyle ispatlanması gerektiğine hükmetti. Yargıtay, tanık anlatımlarıyla işçilere ücretin ödendiğinin ispatlanamayacağına dikkat çekti. Fazla mesai 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41. maddesinde düzenlenmiştir. Ayrıca kanunun 42. ve 43. maddleri zorunluluk durumları ile ilgili düzenlemeleri içerir. Haftalık 45 saati aşan çalışmalarda, çalışılan her fazladan saat için ödenecek ücret % 50 zamlı ödenmelidir. İşte son dakika haberi ve detaylar takvim.com.tr'de
Bir restoranda garson olarak çalışan genç, işten çıkarıldı. İş Mahkemesi'nin yolunu tutan mağdur garson, iş sözleşmesinin davalı işveren tarafından haklı bir sebep olmadan feshedildiğini ileri sürerek, ihbar tazminatı ile birlikte bir kısım işçilik alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etti. Mahkemede ifade veren restoran işletmecisi, davanın reddine karar verilmesini istedi. Tarafları dinleyen mahkeme, davanın kısmen kabulüne karar verdi.
Kararı davalı işletmeci temyiz etti. Devreye giren Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, 4857 sayılı İş Kanunu'nda 'ücretin'; 'bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutar olarak' tanımlandığına dikkat çekti. Kararda; ücreti ödenmeyen işçinin, bu ücretini işverenden dava ya da icra takibi gibi yasal yollardan talep etmesi mümkün olduğu gibi, ücreti ödeninceye kadar iş görme edimini yerine getirmekten kaçınması da mümkün olduğu hatırlatıldı.
İşverenle çekişme içine girmek isteyen işçinin haklı nedene dayanarak iş sözleşmesini feshetme hakkının da bulunduğunun vurgulandığı kararda şöyle denildi:
"Ücretin hiç ya da bir kısmının ödenmemiş olması bu konuda önem taşımaz. Ancak, ücretin ödenmediğinden söz edilebilmesi için ücret ödeme döneminin gelmiş olması ve işçinin bu ücrete hak kazanmış olması gerekir. Ücretin ödendiğinin ispatı işverene aittir. Bu konuda işçinin imzasını taşıyan bir ödeme belgesi yeterli ise de, para borcu olan ücretin ödendiğinin tanıkla ispatı mümkün değildir."
Yargıtay, davacının talebinin eksik ücret ödenmesine ilişkin olmasına karşın; mahkemece son iki aylık ücretin ödenmemesine dair değerlendirme yapılması ve davacının talebi olmayan son iki aylık ücret alacağının kabulüne karar verilmesini yasaya aykırı buldu. Mahkeme kararının oy birliği ile bozulmasına hükmedildi.
FAZLA MESAİ NEDİR?
Bir iş yerinde haftalık çalışma süresini aşan çalışmalar fazla mesai anlamına gelmektedir. İş Kanununa göre haftalık çalışma süresi 45 saattir. 45 saati aşan çalışmalar fazla mesai olarak değerlendirilir. Bir işçi hangi şartlar altında olursa olsun günde 11 saatten fazla çalışılamaz, çalıştırılamaz. İşçinin rızası olsa bile 11 saatten fazla çalışmaya izin verilmez.
18 yaşını doldurmamış, sağlık durumları çalışmaya elvermediği tespit edilen, hamile, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçiler ve kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçiler fazla mesai yapamazlar.
FAZLA MESAİ İLE İLGİLİ İŞ KANUNU
Fazla mesai 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41. maddesinde düzenlenmiştir. Ayrıca kanunun 42. ve 43. maddleri zorunluluk durumları ile ilgili düzenlemeleri içerir.
Ayrıca fazla çalışma ile ilgili detayların bulunduğu; 06.04.2004 tarihli Resmi Gazete'de "İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma Ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği" olarak yayımlanmıştır. İşçi ve işveren işin başladığı dönemde imzaladıkları iş sözleşmesinde işçinin alacağı ücrette karar kılarlar. Bu ücret, İş Kanunu'nda belirtilmiş olan haftalık maksimum çalışma süresine kadar olan çalışmaların karşılığıdır.
İş Kanunu'na göre bir işyerinde haftalık çalışma süresi, en fazla 45 saat olarak belirlenebilir. Dolayısıyla "asıl ücret" ya da "çıplak ücret" sadece çalışma karşılığı alınan ücrettir. Ve bu en fazla 45 saatlik çalışmayı kapsamaktadır. 45 saati aşan çalışmalar, "fazla çalışma" olmaktadır ve fazla çalışma için de, işveren, işçiye ayrıca bir ücret hesaplayarak ödeme yapar.
FAZLA MESAİ ÇALIŞMA ÜCRETİNİN HESAPLANMASI
Haftalık 45 saati aşan çalışmalarda, çalışılan her fazladan saat için ödenecek ücret % 50 zamlı ödenmelidir.
Şimdi bunları örneklerle görelim; Öncelikle fazla mesai yapan işçinin saatlik ücretini bilmek önemlidir. İşçinin asgari ücretle çalıştığını varsayımından yola çıkarsak, asgari ücret 2018 yılında brüt 2.029,50 TL'dir. İşçinin bir aylık kazancı olan asgari ücretin saatlik tutarını bulmak için, 1 aylık çalışmanın saatlik değerini ifade eden 225 saate bölünür
Saatlik Ücret = 2.029,50 / 225 = 9,02 TL'dir
Fazla mesai için ücretin % 50 zamlı halini bulmak gerekir. Bunun içinde yukarıda bulduğumuz saatlik ücreti 1,5 ile çarpmak gerekiyor.
% 50 zamlı ücret = 9,02 x 1,5= 13,53 TL'dir
Fazla mesai ücretini bulmak için 45 saatin üzerinde çalışılan saatleri % 50 zamlı olarak hesaplıyoruz.
Fazla mesai= 50 – 45 = 5 saat
5 saat x 13,53 TL= 67,65 TL fazla mesai ücreti ödenecektir.
Haftalık 45 saatin altında kalan fazladan çalışmalarda ücret % 25 zamlı hesaplanmalıdır.
Örneğin, haftada 40 saat çalışılan bir iş yerinde bir hafta 43 saat çalışmış olan 3.000 TL ücretli işçinin fazla mesai ücretini hesaplamak için yine önce işçinin saatlik ücretini bulup % 25 zamlı hesaplayarak fazla mesai yaptığı süre ile çarpılır.
Burada saatlik ücret bulunurken, haftalık 45 saat çalışan işçilerde olduğu gibi 225 saate bölünmez. Yani işçi, iş sözleşmesi yapılırken ücretini, haftalık 40 saatlik çalışma karşılığında anlaşmış. İş Kanunu'na göre işçi 6 iş günü çalışarak hafta tatilini hak eder. Haftada 5 gün de çalışsa, saatlik ücreti 6 gün çalışmış gibi hesaplanır.
Bu noktadan hareketle, haftalık çalışma süresinden işçinin saatlik ücretini buluruz. İşçinin bir aylık kazancının saatlik tutarını bulmak için 1 aylık çalışmanın saatlik değerini ifade eden saate bölmemiz gerekir.
Günlük çalışma saati = Haftalık çalışma 40 saat / 6 gün = 6,667 saat.
1 aylık çalışma saati = 6,667 x 30 gün = 200 saat
Saatlik ücret = 3.000 / 200 = 15 TL'dir
Fazla mesai için ücretin % 25 zamlı halini bulmak için 1,25 ile çarpıyoruz.
% 25 zamlı ücret = 15 x 1,25 = 18,75 TL'dir.
Fazla mesai ücretini bulmak için 40 saati aşan ama 45 saatin altında kalan saatleri % 25 zamlı hesaplıyoruz.
43 – 40 = 3 saat
3 saat x 18,75 TL= 56,25 TL'dir.
