Medyadan kargo taşımacılığına, sağlıktan askeri amaçlı kullanıma kadar hayatımızın hemen her alanında hızla yer almaya başlayan dronelar, daha çok hobi amaçlı kullanılsa da kullanım için kurallara uymak ve gerekli izinleri almak gerekiyor. Ülkemizde de ağırlıklarına göre sınıflandırılan droneları kaydetmeden, uçuş izni almadan uçurmanın cezası büyük. Taşıma hukuku alanındaki çalışmalarıyla bilinen Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Sami Aksoy, sayısı her geçen gün artan dronelarla ilgili ülkemizdeki yasal düzenlemeler ile ilgili bilgi verdi.
3 GÜN İÇİNDE KAYIT ZORUNLU
Türk Sivil Havacılık Kanunu'nun 144'üncü maddesinin İHA'lara ayrıldığını ancak esas hükümlerin İHA Sistemleri Talimatı içerisinde olduğunu belirten Aksoy, "Öncelikle azami kalkış ağırlığı 500 gramdan hafif araçlar hem talimatın kapsamı dışında hem de bu araçlar için tescil söz konusu değil. Talimata göre 500 gram- 4 kilogram kalkış ağırlığındaki insansız hava araçları İHAO, 4 kilogram- 25 kilogram İHA1, 25 kilgramg-150 kilogram arasındakiler ise İHA2 olarak sınıflandırılmış durumda. İHA0 ve İHA1 kategorisindeki hava araçlarının SHGM tarafından oluşturulan elektronik sisteme kaydı gerekiyor. Kayıt zorunluluğu hem ithal eden satıcılar hem de hava aracını bireysel olarak satın alanlar için geçerli. Ayrıca bireysel olarak yurtdışından getirilen veya yurt içinde devir alınan 500 gram üzerindeki aracın 3 gün içinde sisteme kaydettirilmemesi halinde 7 bin 353 lira para cezası kesileceği açıkça hükme bağlanmış durumda" diye konuştu.
İHA0 ile İHA1 uçuracak kişiler için SHGM tarafından herhangi bir lisans düzenlenmediğini ifade eden Aksoy, "Ancak söz konusu kişiler, oluşturulan internet tabanlı kayıt sistemine kayıt olmak zorunda. İHA0 sınıfı pilotlar en az 12 yaşında, İHA1 sınıfı pilotlar en az 15 yaşında olmalı. İHA2 ve İHA3 sınıfındaki araçların ise SHGM tarafından hava aracı siciline kayıt edilerek, tescil işareti alması gerekiyor. Hatta bu sınıftaki araçlar için sorumluluk sigortası yaptırma zorunluluğu da mevcut. Daha hafif araçlardan farklı olarak, İHA2 sınıfındaki aracı kullanacak pilot için genel müdürlük tarafından 3 yıl süreli İHA2 pilot lisansı düzenlenmesi şarttır" dedi.
'YÜKSEK CEZALARLA KARŞILAŞABİLİRSİNİZ'
Ağırlığı ve hangi amaç için kullanıldığı fark etmeksizin İHA'lara yönelik cezaların azımsanmayacak derecede yüksek olduğunu belirten Dr. Sami Aksoy, 2019 yılı rakamlarına göre, insansız hava araçları ile izinsiz veya kayıtsız uçuş gerçekleştirilmesinin cezası 8 bin 498 lira. Bu nedenle özellikle İHA0 satın alacakların buna dikkat etmesi gerekiyor. İdari para cezalarına dair yönetmelikte, özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesinin cezası ise 2 bin 124 lira olarak belirlenmiş. Ancak bu rakamın idari para cezası olduğu hatırlatılmalı. Nitekim mağdurların mahkemeler huzurunda tazminat talep hakkı bunun dışında. Türk Ceza Kanununun 134. maddesinde de kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimsenin 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı, gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde verilecek cezanın 1 kat artırılacağı ifade edilmiş" diye konuştu.
PARA CEZASI 14 BİN TL'Yİ GEÇİYOR
Dronelar ile havalimanları yakınlarında uçuş yapıldığını da hatırlatan Sami Aksoy, Bu hususta irtifaya bağlı olmaksızın, havalimanlarında pist kenarından 9 kilometre mesafeden daha yakın sahada uçuşun yasak olduğu, aksi takdirde hangi sınıfta olursa olsun drone kullanan kişinin ağır para cezasıyla karşılaşabileceği unutulmamalı. Zira Türk Sivil Havacılık Kanununun 144. Maddesi'nde, Ulaştırma Bakanlığı veya mülki idare amirlerince belirlenen alanlar dışında insansız hava aracı uçuran kişilere 14 bin 705 liraya kadar idari para cezası uygulanabileceği ifade edilmiş" dedi.
2565 Sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu'nu da hatırlatan Aksoy, Kanunun 25. Maddesi'nde, birinci derece kara ve deniz askeri yasak bölgelerinde çekim yapanlar ile bölgenin savunma ve güvenlik tedbirlerini aksatacak, bozacak ve açıklayacak cihazlar kullananlara 6 aydan 5 yıla kadar hapis ile 5 bin liradan 50 bin liraya kadar ağır para cezası verileceği hükme bağlanmış" diyerek, alınabilecek hapis cezalarını hatırlattı.
500 GRAM ALTINDAKİ DRONE KULLANICILARI DA TEDBİRLİ OLMALI
Droneların 500 gram altında olmasının kullananları birtakım prosedürlerden kurtardığını belirten Sami Aksoy, "Yoksa aracın 500 gramın altında olması ne özel hayatın gizliliğini ihlal ne de askeri tesis ya da havalimanı gibi yasak bölgelerde uçuş veya çekim yapmak fırsatı sunar. 500 gram altında olsa bile, tüm drone uçuranların yasalardaki sonuçları öngörerek baştan tedbirli davranmaları kendi yararlarına olacaktır. Dolayısıyla günümüzde droneların maliyeti çok düşük olsa da başta özel hayatın gizliliğine dikkat edilmeli, ayrıca hapis ve yüksek para cezalarından korunmak için tedbirli davranılmalı" diye konuştu.
