İran-İsrail savaşıyla üçüncü dünya savaşının eşiğine gelen dünya dijital devrimden iklim krizine, askeri gerilimlerden demografik dönüşümlere kadar birçok alanda büyük dönüşümden geçerken 21. Yüzyılın en dikkat çeken iş birliklerinden biri de Çin ve Rusya'nın iş birliği.
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in sıkça tekrarladığı üzere, "yüzyıldır görülmemiş değişimler" yaşanıyor ve bu değişimi yönlendiren güçlerden biri de Pekin-Moskova hattı.
Putin ve Şi II. Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası'na karşı Sovyetler Birliği'nin zaferinin anma töreninde Moskova'da, Takvim Fotoğraf Arşivi
EJDERHA VE AYI EKSENİ
Çin-Rusya ilişkisi, artık sadece bir ittifak değil, küresel sistemin karşısında konumlanan stratejik bir blok olarak görülüyor. Avrupa'da bu eksen, "zamanımızın en büyük tehdidi" olarak tanımlanıyor. İki ülke de Batı'nın kurduğu "kurallara dayalı düzenin" artık sürdürülemez olduğunu savunuyor.
Putin ve Şi, ilişkilerini "sınırsız" ve "ebedi" ilan ederken bu birlikteliğin temelini Batı karşıtlığı oluşturuyor. Çin, ABD liderliğindeki baskı, çevreleme ve kısıtlamaları hedef alırken Rusya da Batı'yı iki yüzlü, sömürücü ve baskıcı olmakla suçluyor.
Çin'in doğusundaki Jiangsu eyaletindeki Lianyungang'da bulunan Çin-Kazakistan Lojistik İşbirliği Üssü,Fotoğraf Financial Times'tan alınmıştır
BATI'NIN KOLONYAL DÜZENİNE KARŞI İTTİFAK
Çin ve Rusya Batı'nın kolonyal düzenini eleştirirken BRICS gibi platformlarda daha geniş bir küresel destek buluyor. Çin'in Kuşak ve Yol İnisiyatifi, "barışçıl kalkınma" mesajı verirken Rusya da "medeniyetler ittifakı" vurgusuyla sahneye çıkıyor.
UKRAYNA SAVAŞI'NDAN SONRA MOSKOVA-PEKİN HATTI
Ukrayna Savaşı, Çin için ekonomik ve stratejik fırsatlar sundu. Batı yaptırımlarıyla boğuşan Rusya, Çin'e enerji ve hammadde ihracatını artırdı. 2022'de 190 milyar dolara ulaşan ticaret hacmi, 2024 sonunda 245 milyar doları buldu. Çin, bu dönemde Rusya'dan indirimli fiyatlarla petrol, gaz ve kritik madenler alırken Rusya'nın teknolojik bağımlılığı da arttı.
Ayrıca, Çin ordusu, savaş sahasında elde edilen gözlemlerden ve dron teknolojileri çalışmalarıyla askeri kapasitesini geliştiriyor.
İTTİFAK MI? ZORUNLU ORTAKLIK MI?
Her ne kadar liderler arasında sıcak bir ilişki olsa da derinlerde karşılıklı güvensizlik de sürüyor. Çinli akademisyenler, Rusya'nın "yayılmacı" ve "Ortadoks-mesiyanik" bir ideolojiyle hareket ettiğini, bunun da Çin'in uzun vadeli çıkarlarıyla çeliştiğini söylüyor. Rus tarafı ise Çin'in Moskova'daki çevrelere sızma girişimlerinden ve bilgi sızıntılarından endişeli.
