Milyonlarca çalışan için yasalarda koruyucu tedbirler bulunuyor. Kıdem tazminatı, işsizlik maaşı, işe geri dönüş hakkı, haklı fesih imkanı bunlardan bazıları. Çalışanların olduğu kadar işverenlerin de hakları bulunuyor. Bu yüzden çalışanların belli bazı kurallara riayet etmesi gerekiyor. İşverenin fesih hakkı kimi zaman tazminatsız olabileceği gibi, kimi zaman da tazminatı ödeyerek oluyor. Bu sebeplerden bazılarını şöyle sıralayabiliriz: İşverene zarar vermek, arkadaşlarını işverene karşı kışkırtmak, işini eksik olarak yerine getirmek, işi durduracak şekilde uzun telefon görüşmeleri yapmak, işe geç gelmek...
FESİH HAKKI
Yine yasanın tarif ettiği sebepler var. Onlardan bazıları da şöyle:
● İşçinin derli toplu olmayan yaşayışından veya içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması.
● İşçinin , işveren ya da bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi.
● İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
● İşçinin işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması. Gelelim borç isteme konusuna... İki kişi arasındaki bir olayda işverenin müdahalesi söz konusu değil. Ancak eğer bir işçi çalışma düzenini bozacak şekilde herkesten borç istiyorsa, işverene fesih hakkı doğuyor. Maaşa gelen haciz ise işverene bu hakkı vermiyor. Ancak çok fazla haciz geliyorsa Yargıtay işverene tazminatları ve tüm hakları ödeyerek fesih hakkı tanıyor.
SOMUT DELİL ŞART
Borç isteme nedeniyle işçinin çıkartılması sırasında mutlak suretle somut delil ve belgeler olması gerekiyor. Sadece afaki kanaatlerle işten atmak işveren için ciddi tazminatlara ve işe geri dönüş davasının kazanılmasına yol açar. O yüzden hem deliller hem de işçinin savunması gerekiyor. Yine bildirimlerin yazılı olması ve işten çıkarma sebebinin açık şekilde ifade edilmesi gerekiyor. Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene ait.
FAZLA İNTERNET TAZMİNATTAN EDER
Şu anda birçok işyerinde bilgisayar ve internet işin gereği olarak kullanılıyor. Hatta sosyal medyayı da buna katabiliriz. Eğer çalışan mesai saatleri içinde işverenin tahsis ettiği araçlarla işini aksatacak şekilde internette oyun oynar, sosyal medya hesaplarında vakit harcarsa bu atılma sebebi sayılıyor. Yine zaruri ihtiyaçları aşan uzun özel telefon konuşmaları da atılma sebeplerinden oluyor. Bu şekilde atılan işçi Yargıtay kararlarına göre tazminat da alamıyor. Çünkü haklı fesih kapsamında değerlendiriyor. Yargıtay, tazminat verilmesiyle ilgili bazı kararlarda ise 'işin aksatılıp aksatılmamasını' ölçü olarak kabul ediyor.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR/ TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
MESAİ SAATLİK ÜCRETİN 1.5 KATIDIR/ SİZDEN GELENLER
2 bin 350 lira ücret alıyorum. Haftalık 45 saat çalışıyorum. Mesai saat ücretim ne kadardır? Elif KÜÇÜK
Yasalarımız haftalık çalışma saatini 45 olarak belirlemiştir. Haftada 45 saat çalışıyorsanız burada fazla çalışma yoktur. Haftada 45 saati aşan her çalışma fazla çalışma olarak belirlenir. Günlük 7.5 saatten, aylık çalışma saati 225 saat olacaktır. Hafta tatilleri de çalışma olarak hesap ediliyor. 2350/225= 10 lira 45 kuruş saatlik ücretinizdir. Mesai, saatlik ücretinizin 1.5 katı olarak ödenir. Saatlik ücretiniz çarpı 1.5= 15 lira 67 kuruş mesai ücretinizdir. Her fazla çalışma saati için ayrıca alacağınız para bu olacaktır. Haftada 40 saat çalışanlar için, 45 saatin altındaki çalışmalar yüzde 25 zamlı olarak hesaplanıyor
FESİH ÖNCEDEN BİLDİRİLMELİ
İşçinin işten ayrılmadan önce işverene bildirmemesi ya da işverenin işçisini çıkarmadan önce işçiye bildirmemesi ne gibi yükümlülükler doğurur? Metin CAN
İş Kanunu'na göre, işçi ve işverenlerin iş sözleşmesini fesh ederken karşı tarafa önceden bildirimde bulunma yükümlüğü bulunmaktadır. İşyerindeki kıdemi 6 aya kadar olanlar 2 hafta, 6 ayla 1.5 yıl arasında olanlar 4 hafta, 1.5 ile 3 yıl arasında olanlar 6 hafta, 3 yıldan fazla olanlar 8 hafta önceden yazılı olarak sözleşmeyi sona erdireceğini karşı tarafa bildirmekle yükümlü. Eğer bu sürelere uyulmadan taraflardan biri iş sözleşmesini sona erdirirse, bu süreler kadarki ücretleri karşı taraf talep edebilir. Ayrıca, işe başlarken yapmış olduğunuz sözleşmede işi haklı bir neden olmaksızın bırakmanız halinde herhangi bir cezai şart konulmuş ise örneğin sizi eğitime göndermiş, bunun masrafını işveren karşılamış ise bu yapmış olduğu masrafları aradan makul bir süre geçmeden işten ayrılmış iseniz sizden yasal olarak talep edebilir.
TAZMİNATINIZI TALEP EDİN
01.07.1998 sigorta girişliyim. Sigorta gün sayım 5400. 15 yıl sigortalılık süresini doldurdum. Son çalıştığım şirketten kendim ayrılmam durumunda kıdem tazminatını hak ediyor muyum? Temmuz 1981 doğumluyum. Emre ATAY
Son çalıştığınız işyerinde en az 1 yılı doldurduysanız Sosyal Güvenlik Kurumu'na giderek 15 yıl ve 3600 gün yazısı alın. Bununla şirketinize başvurup tazminatınızı talep edin. Başvuruyu noterden yapmanızı tavsiye ederim.
EMEKLİLİK HESABI
01.03.1970 doğumluyum, ilk işe girişim Ekim 1991. Mart 1990'da askere gittim, Ağustos 1991'de terhis oldum. Borçlanma yaparsam ne zaman emekli olurum? Hasan ATMACA
İşe girişinize göre 25 yıl, 53 yaş ve 5600 prim gün şartlarına tabisiniz. En az 6 aylık askerlik borçlanıp 25 yıl, 52 yaş ve 5525 prim gün şartlarına tabi olabilirsiniz. Bu durumda 5525 prim günü tamamlayıp 52 yaşınızın dolacağı 01.03.2022 tarihinde emekli olabilirsiniz.
Eşim 19.04.2005 sigorta girişli. 19.03.2016'da ayrıldı. Tekrar 09.06.2017'de girişi var. Hâlâ çalışıyor. Yüzde 42 engeli var. 01.03.1980 doğumlu. Murat YILDIZ
Engelli olarak emekli olabilmesi için öncelikle vergi indirimi alması gerekiyor. Bunun için işyerinden alacağı bir yazıyla vergi dairesine başvurup hastaneye sevkini istesin. Eğer yüzde 42 vergi indirimi alırsa 20 yıl, 4400 gün şartlarıyla emekli olabilir. Primi tamamlarsa 19.04.2025'te emekli olur. Vergi indirimi alamaz ise 58 yaşında ve 7000 günle emekli olur.
Eşim 21.06.1971 doğumlu. İlk sigortalı işe başlama tarihi 08.08.2008, şu an 3424 gün primi var ve 10 yılı tamamlamış bir çalışması mevcut. Şayet işten ayrılırsa isteğe bağlı sigorta primi ödeyebilir mi? İsteğe bağlı sigorta primi ne kadar ödememiz gerekiyor. Hikmet YÜKSEL
Eşiniz için emeklilik şartları 58 yaş ve 7200 gün. Bunu tamamlayıp emekli olabilir. Ancak isteğe bağlı ile tamamlarsanız bu kez Bağ-Kur şartları oluşur. O yüzden isteğe bağlıda 3.5 yıldan daha az prim ödemenizi tavsiye ederim. Prim açısından fark etmese de maaş olarak düşük kalabilir.
1973 doğumluyum. Temmuz 1989 tarihinde sigorta girişim oldu. İshak TANSU
25 yıl, 51 yaş ve 5450 gün şartlarınız var. Yıl tamam, prim ve yaşı da doldurunca emekli olabilirsiniz.
takvim.com.tr
