Dubai, yılın büyük bir dönemini yüksek sıcaklıklarla geçirirken, son zamanlarda şehir sel sularının etkisi altında kaldı. Bulut tohumlama yöntemi olarak bilinen bir teknoloji ile başlatılan yapay yağmur, beklenenden fazla yağışın şehre düşmesine neden oldu. Bu durum, kenti hayatın durma noktasına getirdi ve acil önlemlerin alınmasını gerektirdi.
DUBAİ'DE OLUŞTURULAN YAPAY YAĞMUR
Dubai'de doğal yağmur ile birleşen yapay yağmur kentte su taşkınlarına neden oldu. Dubai'de daha önce görülmemiş görüntülere sebep olan yağmur vatandaşları endişelendirdi. Okullar tatil edilirken, hükümet vatandaşlara ciddi uyarılarda bulundu.
MALİYETİ NE KADAR?
Birleşik Arap Emirlikleri'nin 2017 yılından itibaren ülkede yağmur üretmek için çalışma gerçekleştirdiği ve bu proje için 15 milyar dolar ödenek ayırdığı açıklanmıştı.
YAPAY YAĞMUR NEDİR, NASIL OLUŞUR?
Yapay yağış çalışmalarının temelini bulut tohumlama uygulamaları oluşturmaktadır.
Bulut Tohumlama, yağış miktarı ve türünü değiştirmek için bulutların içine başta gümüş iyodür olmak üzere çeşitli kimyasal maddeler serpiştirerek bulutlarda meydana gelen fiziksel süreçleri etkileme için kullanılan bir hava modifikasyonu yöntemidir.
Yapay yağış su açığını gidermek ve su kaynaklarını artırmak amacı ile kullanılan bir yöntem olup sadece gerekli sıcaklık ve nem koşullarına sahip bulutlara uygulanabilir. Bu yöntem ülkemizde ilk olarak 1990'lı yıllarda İstanbul'da denenmiştir.
Yapay tohumlamada gümüş iyodür, amonyum nitrat, kadmiyum iyodür ve diğer higroskopik materyaller çekirdek vazifesi görmek üzere yağmur bulutuna püskürtülmektedir.
Bu maddelerin aynı şartlar altında oluşturacağı kristal sayısı birbirinden farklıdır. En etkili olanı ise gümüş iyodürdür.
Yağış arttırmak için yapılan herhangi bir bulut tohumlama işleminde birinci problem tohumlamaya uygun bulutun bulunmasıdır. Zira tohumlama işlemiyle bulut oluşturulmaz. Yağış arttırma çalışmalarında tohumlama için yeterli miktarda ve uygun bulut gerekmektedir. Halen ülkemizde yaşanan yağış azlığının temelinde yatan neden; yüksek basınç sistemi etkisinde bulut oluşumunun az ve tohumlamaya uygun bulutluluğun oluşmamasıdır. Bulut tohumlama işlemindeki ikinci problem ise, yoğunlaşma çekirdeği olarak hizmet edecek olan higroskopik maddelerin, bulut içindeki en uygun yere zamanında ve doğru miktarda ulaştırılmasıdır. Bulut tohumlama işleminden sonra yağışın nereye düşeceği kontrol edilememektedir. Uygun bulutluluk durumu olsa bile, tohumlama sonucunda oluşacak yağışın hedef havzaya düşeceği belirsizdir. Bununla birlikte hedeflenmeyen bölgelere fazla yağış düşebilir ve bazı olumsuzluklara sebep olabilir. Söz konusu olumsuzluktan etkilenen vatandaşlardan dolayı hukuki problemlerle karşılaşılabilir.
Doğru şartlar altında, tekniğine uygun yapılan bulut tohumlama işleminin yağışı %5-20 arasında artırabileceği ileri sürülmektedir. Ancak yağışın ne kadar arttığı bilimsel yöntemlerle ve kesin olarak ölçülememektedir.
Sonuç olarak; bulut tohumlama yolu ile yapılan yapay yağış işlemi, yağış azlığının ve kuraklığın su kaynakları üzerindeki olumsuz etkisini gidermek amacı ile fayda/maliyet analizinin yüksek olduğu bölgelerde ve uygulanma potansiyeli olan bir hava modifikasyonu işlemidir ve sadece uygun sıcaklık ve nem koşullarına sahip bulutlara uygulanabilmektedir.
Yağış azlığından veya kuraklıktan kaynaklanan koşulların olumsuz etkilerini en aza indirmek için yapay yağış yöntemleri yerine diğer su kaynaklarından sulama ve enerji maksatlı barajlar için su temini yoluna gidilmesi, su tasarrufu ve kuraklığa daha dayanıklı bitki türlerine yönelmek daha ekonomik çözüm olarak gözükmektedir. Ayrıca yağmur hasadı ve yeraltı su depolama tesisleri ile yağışlı dönemde suyun depolanması diğer alternatif bir çözüm olarak görülmektedir.
