‘Torba’dan çıkan müjdeler

Torba Kanun, TBMM Genel Kurulu'ndan 12 ret oyuna karşı 231 evet oyuyla geçti. 'Torba Yasa' sonunda yasalaştı. İçinde sıradan vatandaştan KOBİ'ye, iş dünyasından çalışanlara kadar hemen her kesimi ilgilendiren çok sayıda hükmün bulunduğu yasa vergi ve sosyal güvenlik konusunda getirdikleriyle ekonomi dünyasını yakından ilgilendiriyor... Mustafa TAN/PARA Dergisi

Takvim.com.tr

Giriş Tarihi: 25 Eylül 2014 16:11

Torba Kanun, TBMM Genel Kurulu'ndan 12 ret oyuna karşı 231 evet oyuyla geçti.

'Torba Yasa' sonunda yasalaştı. İçinde sıradan vatandaştan KOBİ'ye, iş dünyasından çalışanlara kadar hemen her kesimi ilgilendiren çok sayıda hükmün bulunduğu yasa vergi ve sosyal güvenlik konusunda getirdikleriyle ekonomi dünyasını yakından ilgilendiriyor...

Mustafa TAN/PARA Dergisi

Ekonomi ve iş dünyasının uzun süredir beklediği ve 'Torba Yasa' olarak bilinen yasal düzenlemeler geçtiğimiz hafta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın onayıyla yasalaştı. Yeni düzenlemeler, işadamından esnafa, öğretmenden, işçiye ve emekliye kadar 20 milyon kişiyi ilgilendiriyor.

Torba Yasa olarak bilinen "İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun"un görüşmeleri 3 Haziran 2014 tarihinde Plan ve Bütçe Komisyonu'nda 61 madde olarak başladı. Yapılan uzun müzakereler ve verilen önergelerle madde sayısı 148'e çıktı.

148 maddenin tamamı değilse de önemli bir bölümü ekonomiyi yakından ilgilendiriyor. Düzenleme sosyal güvenlik ile ilgili önemli düzenlemeler içeriyor. Vergi ve sosyal güvenlik primi borçlarının yeniden yapılandırılmasından trafik cezalarına kadar bir dizi düzenleme yer alıyor. Biz de dergi olarak düzenlemelerin ekonomiyi ilgilendiren boyutunu ayrıntılarıyla aktaralım istedik. Bu konuda işin uzmanı bir kuruluş olan Mazars Denge'nin Vergi Ortağı Mustafa Tan, Para Dergisi okurları için rehber niteliği taşıyacak bir çalışma hazırladı. Çalışmada "Hangi vergi borçları kapsama giriyor", "Vergi cezalarına af var mı?", "Silinen vergi ve ceza var mı?",

1)Vergi borçları yeniden yapılandırılacak mı?

Her af yasasında olduğu gibi bu yasa ile de vergi borcunu ödememiş olanlara ödeme kolaylığı sağlandı. Bu kolaylık vergi borcunda indirim şeklinde değil, gecikme zamlarının kaldırılarak ÜFE oranında bir faiz ile borçların yapılandırılması şeklinde uygulanacak.

2)Silinen vergi ve ceza var mı?

Vadesi 31 Aralık 2007 tarihinden önce olduğu hâlde 11 Eylül 2014 tarihi itibariyle ödenmemiş olan 50 TL'yi aşmayan vergi ve cezalar silinecek. Yine 100 TL'yi aşmayan faiz, gecikme zammı gibi feri nitelikteki alacaklar da siliniyor.

3)Başka hangi cezalar kapsamda?

Torba kanunda 30 Nisan 2014 tarihinden önce,
-Askerlik Kanunu,
-Karayolları Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun,
-Milletvekili Seçimi Kanunu,
-Karayolları Trafik Kanunu,
-Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun,
-Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun,
-Karayolu Taşıma Kanunu,
-Nüfus Hizmetleri Kanunu,
-Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun,
-Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun,
-Karayolları Genel Müdürlüğü'nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
gereğince verilen idari para cezalarının tamamı da yasa kapsamında ödendiğinde cezaya bağlı faiz, cezai faiz, zam gibi alacaklar silinecek. Ayrıca başka kanunlar kapsamında kesilen adli ve idari para cezaları da aynı şartlarla ödenebilecek.

4)Trafik cezaları silinecek mi?

Kanun ile 120 TL'nin altındaki trafik cezaları siliniyor. Ayrıca ücretli otoyol ve köprülerden geçiş ücret borcu 12 TL'nin altında ise silinecek.

5)Emlak vergileri ve su paralarına af var mı?

Vadesi 30 Nisan 2014 tarihinden önce olduğu hâlde kesinleşmiş olup 11 Eylül 2014 itibarıyla ödenmemiş bulunan, Emlak Vergisi ile Çevre Temizlik Vergisi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları ve Emlak Vergisi üzerinden hesaplanan taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı payı ile buna bağlı gecikme zamları, Belediye Kanunu kapsamındaki belediyelerin su abonelerinden olan su kullanımından kaynaklanan alacakları ile bunlara bağlı ferî (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil) alacakları Büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerinin su ve atık su bedeli alacakları ile bu alacaklara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi ferî (sözleşmelerde düzenlenen her türlü ceza ve zamlar dâhil) alacakları ÜFE faizi ile ödenebilecek. Bu durumda alacağın aslına bağlı faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi ferî amme alacaklarının tahsilinden vazgeçilecek.

6)ÜFE faizi hangi tarihler arasını kapsayacak?

ÜFE değişim oranı, vergilerin normal vadesinden 11 Eylül 2014 tarihine kadar hesaplanacak.

7)Başvurular ne zaman başlayacak?

Vergi Usul Kanunu kapsamındaki borçlarla ilgili yapılandırma hükümlerinden faydalanma süresi 30 Kasım 2014 tarihinde sona eriyor

8)Devam eden davalarda durum nedir?

Mükellefler, yeniden yapılandırmak istedikleri borçları için İdare aleyhine dava açmışlarsa, bu davalarından vazgeçmeleri gerekiyor. Ancak, davadan vazgeçildiği durumda vergi aslı ve asla bağlı kesilen cezalarda bir indirim söz konusu değil. Sadece vergi aslına bağlı hesaplanan gecikme faizleri ÜFE oranında hesaplanarak borç yapılandırılması yapılacak.

Diğer taraftan sadece vergi cezası ile ilgili dava söz konusu ise bu durumda davadan vazgeçme şartı ile yüzde 50 indirimli olarak ceza ödenebilir.

9)Ödemelerde taksit yapılıyor mu?

Borç yapılandırması sonucunda hesaplanan yeni tutarlar, ilk taksiti 31 Aralık 2014 tarihinden başlamak üzere ikişer aylık dönemler hâlinde azami 18 eşit taksitte ödenebilecek.
Taksitle yapılacak ödemelerde yapılandırılan borç tutarı,
1.Altı eşit taksit için (1.05),
2.Dokuz eşit taksit için (1.07),
3.On iki eşit taksit için (1.10),
4.On sekiz eşit taksit için (1.15)
katsayısı ile çarpılıp, bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle iki ayda bir ödenecek taksit tutarı bulunacak.

10)Taksitler aksatılırsa ne olacak?

Taksitlerin, bir takvim yılında bir ya da iki kez aksatılması ya da eksik ödenmesi halinde gecikme zammı ile ödeme mümkün. Ancak taksitlerin bir takvim yılında ikiden fazla aksatılması ya da eksik ödenmesi halinde yapılandırma bozulacak. Önemli bir konu olarak, 2014 yılında ancak bir taksitin aksatılması veya eksik ödenmesi mümkün.

11)Devam eden mükellefiyetlerde nelere dikkat edilmeli?

Yıllık Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, Gelir (stopaj) Vergisi, Kurumlar (stopaj) Vergisi, Katma Değer Vergisi ve Özel Tüketim Vergisi için borç yapılandıranlar, taksitleri boyunca bu vergi türleri ile ilgili verilen beyannamelere ait vergilerini zamanında ve tam olarak ödemek zorunda. Bu vergiler çok zor durum olmaksızın her bir vergi türü itibarıyla bir takvim yılında ikiden fazla vadesinde ödenmez veya eksik ödenirse yapılandırma şartları bozulmuş olacak.

12)Elmas ve pırlantada ÖTV kaldırılıyor mu?

Kamuoyunda KDV'siz olduğu gerekçesiyle eleştirilen elmas, pırlanta, inci gibi kıymetli madenlerde yüzde yirmi oranında alınan ÖTV kaldırıldı. Söz konusu kıymetli taşların Sermaye Piyasası Kanunu'na göre Türkiye'de kurulu borsalarda işlem görmek üzere ithali, borsaya teslimi ve borsa üyeleri arasında el değiştirmesi KDV'den istisna tutuldu. Torba kanun dönemine kadar bu elmas, yakut, pırlanta gibi taşlarda KDV istisnası geçerli iken, ÖTV'nin kaldırılması ile beraber bu ürünlerin teslimi borsa üyeleri dışındaki kişilere satışı yüzde 18 KDV'ye tabi tutuldu.

13)Başbakanlığın yardım kampanyalarına vergi teşviği var mı?

Daha önce Bakanlar Kurulu'nca doğal afetler dolayısıyla yardım kararı alınan durumlarda yapılan harcamalar vergiye tabi kazançtan indirilebiliyordu. Yeni uygulamada, bundan böyle Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulu'nca başlatılan tüm yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı Gelir ve Kurumlar Vergisi beyannamelerinde beyan edilen vergiye tabi kazançtan indirilebilecek.

14)Kasa affı getirildi mi?

Türk Ticaret Kanunu'nu yürürlüğe gireceği dönemde oldukça tartışılan ve o zamanki af yasası ile getirilen kasa ve ortak alacakları düzeltmesi aradan geçen yaklaşık 3,5 yıllık süre sonrasında tekrar getirildi. Şirketlerin kayıtlarında yer aldığı hâlde işletmede bulunmayan kasa mevcudu ile ortaklardan alacaklar hesaplarının düzeltilmesi mümkün.

Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla kasa hesaplarında görünen parayı veya ortak alacaklarını yüzde 3 ek vergi ödemek suretiyle düzeltebilecek. Ortak alacakları düzeltilirken ortağa olan borçlar varsa bu alacak tutarından düşülmesi gerekiyor. Ayrıca ortaklardan olan alacağın işletmenin esas faaliyet konusu dışında tamamen nakit, ödünç para verme kaynaklı olması şart.

Diğer bir ifade ile ortağa ticari mal satışından kaynaklı bir alacak varsa yasa kapsamında düzeltme yapılamayacak.

15)Kasa affı için son tarih nedir?

Kasa hesapları ile ortak alacakları için düzeltme başvurusu vergi dairelerine beyanname ile yapılacak. Bunun için son tarih 31 Aralık 2014. Düzeltme sonucu hesaplanan verginin de bu süre içinde ödenmesi gerekiyor.

16)Kasa düzeltmesi şirketleri iflas ettirebilir mi?

Kasa ve ortak alacaklarının düzeltilmesi sonucunda işletmeden çıkan tutar ile ödenen yüzde 3'lük vergi matrahını hesaplarken gider yazılamıyor. Geçmiş yıllarda olduğu gibi bu tutarlar kanuni defterlerde önce gider sonra beyanname üzerinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınmalıdır. Ödenen vergi ve düzeltilen tutarlara kanuni defter kayıtlarında gider kaydedildiği durumda şirketlerin ticari olarak zarar etmesi söz konusu. Ticari olarak doğan bu zarar, özsermayesi düşük şirketlerin özsermayelerinin daha da düşmesine hatta negatif olmasına neden olabilir. Bu durumda Türk Ticaret Kanunu'nun aradığı sermayenin yüzde 50'lik kısmının korunma şartı kaybedilip, şirketler teknik iflasa düşebilir. Geçmiş af yasasında bu düzeltmelerden dolayı birçok şirket özellikle bankalar nezdinde ciddi sorunlar yaşamıştı.

17)Düzeltme ne avantaj sağlıyor?

Torba kanuna göre ortak alacakları ve ortak alacaklarını düzelten şirketlere beyan edilen tutarlar nedeniyle ilave bir vergi istenemeyecek.

Kamuoyunda şirketlerin kasasından vergisiz olarak para çekme, şirketlerin içinin ortaklar tarafından boşaltılmasına yasal imkan tanınması dolayısıyla bu uygulama oldukça tartışıldı.
Normal koşullarda ortaklar şirketten kar payı alırken yüzde 15 oranında gelir stopaj vergisi kesilmektedir. Ayrıca 2014 yılı için başka gelir olmadığı varsayımıyla brüt 60 bin TL ve üzeri kar payları için de Gelir Vergisi beyannamesi verilmesi şart. Bu düzeltme sonucu, ortaklar kar dağıtımı halinde yüzde 35'e yaklaşan oranda gelir vergisi ödeyerek kar payı alabilecek iken, yüzde 3 ile şirketten para çekmiş olmaktadır.

Bundan sonraki süreçte bu gibi hakların tanınması, zaten çok sınırlı olan kar dağıtımı müessesesini neredeyse sonlanması noktasına getirebilir.

18)Tasfiye olan şirketlere yeniden canlanma yolu açıldı mı?

Yeni Türk Ticaret Kanunu ve uygulama kanunu gereğince şirketlerin 14 Şubat 2014 tarihine kadar yasal asgari sermaye artışlarını yapmaları gerekiyordu. Ancak bu tarihe kadar sermaye artış işlemini yapmayan şirketler bu tarih itibariyle kanunen tasfiye olmuş oldu. Bunun sonucunda uygulamada şirketlerin varlıkları ve yükümlülükleri ile ilgili tasarrufları da tartışmalı hale geldi.

Torba kanun ile sermaye artış işlemini yapmamaktan dolayı tasfiye olan şirketlere en geç 11 Aralık 2014 tarihine kadar ek bir süre tanındı. Bu tarihe kadar sermayesini yasal sınıra kadar artıran şirketler tasfiyeden kurtulmuş olacak.

19)Ar-Ge'de çalışan personelde sigorta pirim destek süresi ne oldu?

Ar-Ge faaliyetlerini teşvik amacıyla çıkarılan 5746 sayılı Kanun kapsamında çalışan personel için asgari beş yıllık sigorta pirim desteği vardı. Yeni uygulama ile beş yıllık süre sınırı kaldırıldı. Bundan böyle bu faaliyette çalışılan süre boyunca sigorta prim desteğinden faydalanılabilecek.

20)Türkiye'de çalışan yabancılara sigortalı olma yolu açıldı mı?

Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri hükümleri saklı kalmak kaydıyla;
-Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına,
-Türkiye'ye üç ayı geçmemek üzere bir iş için gönderilen,
-Yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler, Türkiye'de sigortalı sayılmayacak.

Türkiye'deki bir şirkette çalışan ve üç aydan uzun süre kalanlar ise Türkiye'de sigortalı sayılacaklar. Ancak söz konusu yabancının mukimi olduğu ülke ile Türkiye arasında imzalanmış bir sosyal güvenlik anlaşması varsa bu anlaşma hükümleri ayrıca dikkate alınmalı.
Türkiye'de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanlar da Türkiye'de sigortalı sayılmıyor.

21)Evlerde çalışan hizmetlilerin durumu ne olacak?

Evlerde çalışan hizmetlilerin sigortalılık durumu önemli bir sorundu. Yeni uygulama sonrasında, evlerde aylık 10 günden fazla çalışanlar sosyal güvenlik mevzuatına göre sigortalı sayılacak. Bunların bildirimi, işverenler tarafından SGK tarafından örneği hazırlanacak belgeyle en geç çalışmanın geçtiği ayın sonuna kadar yapılacak.

Eğer aylık 10 günden az çalışan söz konusuysa, hizmetlinin çalıştığı gün sayısı üzerinden prime esas kazanç alt sınırı üzerinden yüzde 2 oranında iş kazası ve meslek hastalığı primi ödenecek. Yine SGK tarafından hazırlanacak belge ile çalışılan ayın sonuna kadar kuruma verilecek. Uygulama 1 Nisan 2015 tarihinden geçerli olacak. Kişiler isterlerse adlarına ödenen primin ait olduğu ayın sonuna kadar aylık prime esas kazanç tutarı üzerinden yüzde 32.5 oranında prim ödeyerek bu günleri emeklilik ve sağlık açısından saydırabilecek.