American Psychiatric Association (APA) tarafından yayımlanan 2024 raporuna göre, ABD'de yetişkinlerin yaklaşık %5'i her yıl mevsimsel depresyon yaşıyor ve bu durum ortalama 40 gün boyunca sürüyor. Raporda, kadınların erkeklere oranla 4 kat daha fazla risk altında olduğuna dikkat çekiliyor.
🍂 BİLİMSEL OLARAK NEDEN ORTAYA ÇIKIYOR?
1. Gün ışığının azalması
Sonbaharda günlerin kısalması, göz retinasına ulaşan ışık miktarını azaltıyor. Johns Hopkins Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmaya göre (2023), bu durum beynin hipotalamus bölgesinde serotonin üretimini baskılıyor. Serotonin azalınca depresif ruh hali ve motivasyon kaybı daha sık görülüyor.
2. Biyolojik saat kayması
New York Columbia Üniversitesi'nden Psikiyatrist Dr. Norman Rosenthal'a göre (2024), mevsimsel depresyonun temelinde vücudun biyolojik saatinin kayması yatıyor. Gün ışığı azaldığında biyolojik ritim bozuluyor, bu da uyku-uyanıklık döngüsünü etkileyerek halsizlik ve isteksizlik yaratıyor.
3. Melatonin hormonundaki değişiklik
Gece süresinin uzaması melatonin seviyesini yükseltiyor. Bu hormon fazlalığı kişide sürekli uyku isteği ve enerjisizlik oluşturuyor. Finlandiya'da Helsinki Üniversitesi'nde yapılan bir çalışmada (2022), melatonin seviyesi yüksek olan bireylerde sonbahar depresyonu riskinin %35 daha fazla olduğu bulundu.
4. Genetik faktörler
APA raporuna göre, ailesinde depresyon öyküsü olan bireyler mevsimsel depresyona daha yatkın. Genetik hassasiyet, ışık ve hormon değişimlerinin etkilerini daha güçlü hale getiriyor.
🌙 EN BELİRGİN BELİRTİLER
Sonbahar depresyonu yaşayan kişilerde genellikle şu belirtiler öne çıkıyor:
Sabahları uyanmakta güçlük çekme
Gün boyu süren halsizlik ve odaklanma sorunu
Karbonhidratlı gıdalara aşırı yönelme, kilo artışı
Sosyal etkinliklere ilgi kaybı
Nedensiz kaygı ve umutsuzluk hissi
Dr. Rosenthal, belirtilerin 2 haftadan uzun sürmesi halinde mutlaka profesyonel yardım alınması gerektiğini söylüyor.
