İlber Ortaylı, akademisyenlik, tarihçilik ve yazarlık yapmaktadır.
Akademisyenlik kariyerini 1982 yılında üniversitelere uygulanan sert yaptırımlar nedeni ile bıraktı. Bu süreçte birçok ülkede dersler, seminerler ve konferanslar vermeye devam etti.
1989 yılında Türkiye'ye dönen ve profesör olan Ortaylı, bu tarihten 2002 yılına kadar Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde İdare Tarihi ana bilim dalının başkanlık görevini yürüttü.
2002 yılında Galatasaray Üniversitesine ve 2004 yılında ise Bilkent Üniversitesine konuk öğretim üyesi olarak geçen Ortaylı, şu anda Galatasaray Üniversitesinin ve MEF Üniversitesinin Hukuk Fakültelerinde Türk Hukuk Tarihi dersini vermektedir. Aynı zamanda Galatasaray Üniversitesinde senato üyesidir.
2018 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı bakanlık danışmanı olan Ortaylı, Osmanlı Etütleri Komitesinin yönetim kurulu üyesidir. Aynı zamanda Avrupa İranoloji Cemiyetinin ve Avusturya-Türk Bilimler Forumunun da üyesidir.
İlber Ortaylı, 1981 yılında Mersin senatörü Ayşe Özdolay ile evlenmiştir. Bu evliliğinden Tuna isminde bir kızı olan Ortaylı 1999 yılında boşanmıştır.
Almanca, Fransızca, Rusça, İngilizce, İtalyanca, Farsça ve Latince dillerini bilen İlber Ortaylı, bugüne kadar pek çok esere imza atmıştır.
Eserlerinden bazıları şunlardır:
* Türkiye'de Belediyeciliğin Evrimi
* İstanbul'dan Sayfalar
* Osmanlı'yı Yeniden Keşfetmek 1-2-3
* Osmanlı Sarayında Hayat
* Tarihin Işığında
* Türkiye'nin Yakın Tarihi
* İttihat ve Terakki
* Bir Ömür Nasıl Yaşanır
* Yakın Tarihin Gerçekleri
* İnsan Geleceğini Nasıl Kurar?
