ÜLKEMİZ VE KURUMLARIMIZ COVID-19 SALGININI NASIL KARŞILADI?
Cumhurbaşkanımızın liderliğinin, yaşanacak sorunları önceden görmek ve önlemleri almak noktasındaki önemini en başta belirtmek gerek. İlk yapılan işlerden olan bir Bilim Kurulu'nun oluşturulması ve bu kurulun tavsiye kararlarıyla hareket edilmesi ile diğer ülkelere kıyasla Türkiye süreçten en az zararla çıktı. Tabi bunda son 18 yılda oluşturulan sağlık altyapısının, Türkiye'de yetişmiş hekimlerin ve sağlık çalışanlarının eğitimlerini ve tecrübelerini bu mücadeleye yansıtmasının da çok önemli katkısı oldu. Belediyelerimiz COVID-19 sürecini en ön cephede karşıladı. Belediyelerimiz hizmet ettikleri şehir halkının bu pandemiden etkilenmemesi için tüm önlemleri almak, bakanlıklarımızın, valiliklerimizin koordinasyonunda şehirdeki çalışmaları yapmak zorundaydılar. Bunu da büyük oranda başardılar. Hem ülke genelinde hem şehirlerde valilikler, STK'lar, belediyeler ve halk güven esaslı bir koordinasyon içindeydi. Türkiye'de güçlü bir dayanışma ve güven altyapısı oluşturuldu. Bu bize ülkemizi en az zararla çıkarma fırsatı verdi. Bir belediye başkanı ve başkanı olarak çalışmaları yakından takip ettim.
SİZ TBB OLARAK SÜRECİ NASIL YÖNETTİNİZ?
Türkiye Belediyeler Birliği Başkanı olarak koronavirüs meselesi ilk çıktığı andan itibaren Genel Sekreterimiz Birol Ekici ile istişare ettik. Bu istişareye daha sonra genel sekreter yardımcılarımız ve bölüm müdürlerimiz de katıldı. Nasıl bir yol haritası çizebileceğimizi konuştuk. İlk aklımıza gelenler doğal olarak tüm belediyelerimizin bu süreçten nasıl etkilenebileceği oldu. Tecrübeli belediye başkanlarımızla görüştük, daha önceden belediye başkanlığı yapmış deneyimli isimlerle konuştuk. Anladık ki bazı mevzuat düzenlemeleri yapılmazsa hayatın neredeyse durma noktasına geldiği, geleceği bu dönemde belediyelerimiz çok büyük sıkıntılar yaşayacak.
Mesela; ● Belediyelerimizin borçları nedeniyle merkezi idare genel bütçe vergi gelirleri paylarından yapılan kesintilerin Nisan ve Mayıs aylarında yüzde sıfır olması,
● Belediyelerin içme suyu hizmetlerinin kesintisiz yürütülmesi için birikmiş elektrik borçlarının yapılandırılması,
● Belediyelerin geçmişe dönük borçlarından dolayı icra takiplerine maruz kalmaması için düzenleme,
● Belediyelerin ve su kanal idarelerinin İller Bankası'ndan çekmiş oldukları teminatlı krediler dahil faiz ödemelerinin 2020 yılı sonuna kadar ertelenmesi,
● Belediyelere, İLBANK ve kamu bankalarından faizsiz veya düşük faizli kredi verilmesi,
● Belediyelerin toplu taşıma araçlarında kullanılan akaryakıttaki ÖTV ve KDV'nin yüzde 1'e inmesi,
● Belediyelerce işletilen raylı sistemlerde kullanılan elektrik için düşük tarife uygulanması,
● Belediye personelinin bir kısmı izne ayrıldığından dolayı kısa çalışma ödeneğinden belediyeler, bağlı kuruluşların faydalandırılması için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının (İŞKUR) tedbir alması,
● Nisan ve Mayıs aylarında yapılacak olan belediye meclis toplantılarının yapılıp yapılmaması kararının belediye başkanının takdirine bırakılması gibi konularda oy birliğiyle tavsiye kararı aldık.
BU KARARLARI HÜKÜMETE VE YETKİLİ MERCİLERE İLETİP, TALEP ETTİĞİNİZ KARARLARI ALDIRABİLDİNİZ Mİ?
Türkiye Belediyeler Birliği bin 389 belediyenin üyesi olduğu ülke düzeyinde kurulan tek belediye birliği. Kuruluş amacı, parti ve bölge ayrımı gözetmeksizin belediyelerin menfaatlerinin korunması açısından merkezi idare ile yakın işbirliği içinde çalışmak. Bu çerçevede Cumhurbaşkanlığı ve tüm bakanlıklarla doğrudan temas kuruyoruz. Bakanlıklarla irtibatlarını sağlıyoruz. Merkezi idare kurumlarıyla iletişimi sağlıyoruz. Bu çalışmaların da karşılığını alıyoruz. Örneğin TBB Encümen toplantısının yapıldığı günün akşamı Hazine ve Maliye Bakanımız Berat Albayrak borçların erteleneceğine ilişkin açıklama yaptı. İçişleri Bakanlığımız meclis toplantılarının ertelendiğine ilişkin genelge yayımladı. 16 Nisan'da Yeni Koronavirüs Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kabul edildi. Bunlar hep Türkiye Belediyeler Birliği'nin Bakanlıklarla ve diğer kamu kurumlarıyla olan sıcak iletişimi sayesinde oldu.
BİRLİĞİNİZİN BU DÖNEMDEKİ ÇALIŞMALARI SAYESİNDE BELEDİYELER NE GİBİ KAZANIMLARI ELDE ETTİ?
Örneğin 7244 Sayılı Kanun ile belediyelerimizin yürüteceği çalışmalara ilişkin önemli kolaylıklar sağlandı. Belediyelerin merkezi idareye ödemesi gereken ve 3,4 milyar liraya ulaşan vergi ve SGK borçlarının ödemesi ertelendi ki bu çok önemli bir karar. Belediyelere önemli bir kaynak yaratılmış oldu. Ayrıca bazı vergi ve harçlar ile kiraların, satış bedellerinin ve su faturalarının tahsilinin ertelenmesi, toplu taşımanın desteklenmesine imkân verilmiş oldu. Cumhurbaşkanlığımızca alınan önemli kararlar oldu. Bu dönemde belediyeler aleyhine haciz yapılmaması ve belediyelerin genel bütçe vergi gelirlerinden borçlarına mahsuben yapılan kesintilerin durdurulması gibi. Bu ve diğerleri belediye başkanlarımızın elini, parti ayrımı yapmaksızın çok güçlendiren bir karar oldu. Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığımızın verdiği kısa çalışma ödeneği sayesinde belediyeler ve şirketlerinde istihdamın devam etmesi sağlandı. Bu hem belediyelerin işgücünün devam etmesi hem de kimsenin işsiz kalmaması anlamında önemli bir destek oldu. Kısa çalışma ödeneği ile işçi giderlerinin bir kısmı İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanabiliyor bildiğiniz üzere. Ayrıca belediyeler tarafından toplu taşımaya verilecek desteğe ilave olarak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından ücretsiz ve indirimli taşımalar için ödenen toplu taşıma desteğinin artırılması, destek kapsamına belediye ve şirketlerinin de dâhil edilmesine yönelik talepte de bulunduk.
TBB'NİN BU ÇALIŞMALARINA TÜM BELEDİYE BAŞKANLARININ KATILIMINA İMKAN SAĞLADINIZ MI?
Belediye başkanlarının katkısı, doğrudan katılımı olmadan bu çalışmaları yürütmemiz düşünülemez. Zaten mümkün de değil. Hiçbir ayrım yapmadan Türkiye'nin her tarafından gelen yapıcı eleştirilere, önerilere açık bir çalışma yöntemi geliştirdik. Türkiye Belediyeler Birliği internet sayfasında ve sosyal medya hesaplarında hepsine yer verdik. Toplantıları canlı olarak yayınladık. Mesela tüm kadın belediye başkanlarının katılımıyla Nisan ayı başında COVID-19 salgınına karşı alınan önlemleri ve belediye hizmetlerinin geliştirilmesi konularının tartışıldığı bir toplantı düzenledik. "Sağlıklı Kentler ve Kadın Belediye Başkanları Toplantısı" çok verimli geçti. Kadın belediye başkanlarının bakış açısıyla koronavirüs önlemleri kapsamında hangi çalışmaları yapabileceğimizi tartıştık. 21 Nisan'da "Küresel COVID- 19 Salgını Sonrası: Riskler ve Fırsatlar" başlıklı bir telekonferans yaptık. Konferansta, salgın sonrası şehirlerin karşılaşacağı zorluklar, koruyucu önlemler ve uzaktan eğitim sistemi gibi konular tartışıldı. Konuyla ilgili çok sayıda önemli isim bu konferansta bir araya geldi. Belediye yöneticileri ile personeli, kamu kurumlarının temsilcileri ve akademisyenlerden oluşan yaklaşık 600 kişi katıldı. Mayıs ayı sonuna kadar 38 farklı konuda eğitim düzenledik. Arkadaşlarımdan en son aldığım katılımcı sayısı 19 bin 500'dü. Bunun büyük oranı belediye çalışanları tabi ki.
TÜRKİYE BELEDİYELER BİRLİĞİ'NİN ÇALIŞMALARI SADECE TÜRKİYE'DEKİ BELEDİYELERLE Mİ SINIRLI KALDI?
Biz bu dönem 'herkes güvende olana kadar kimsenin güvende olmadığı' bilinciyle hareket ettik. Belediyelerimiz, hem kendi inisiyatifleri hem de TBB öncülüğünde büyük bir dayanışma örneği sergilediler. Ama TBB olarak bunun dışında sadece ülkemizdeki belediyelerle değil; Orta Doğu, Batı Asya, Türk Cumhuriyetleri, Balkanlar ve Afrika başta olmak üzere tüm dünyadan belediyelerle dayanışma içine girmeye gayret ettik. Ayrıca, biraz önce bahsettim; TBB, üyesi olduğu Dünya Belediyeler Birliği (UCLG), Başkan Yardımcılığını yürüttüğümüz Avrupa Belediyeler ve Bölgeler Konseyi (CEMR) ve ulusal sekretarya görevini yürüttüğü Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi (YBYK) ile yakın işbirliği içerisinde çalıştık. YBYK bünyesinde görev yapan 47 ülke ile tecrübemizi paylaştık. Ayrıca, belediyelerimizin bu süreçte yürüttüğü çalışmalar hazırladıkları "İnsan Hakları Kitapçığı C.II"ye eklettik.
GÖRÜŞMELER DIŞINDA AB'DEN, YURT DIŞINDAN TÜRKİYE'DEKİ BELEDİYELERE YÖNELİK BİR EKONOMİK KAZANIM, FON TEMİN ETME ÇALIŞMASI VAR MI?
TBB'de proje ve finansman ile ilgilenen bir birim oluşturulmuş durumda. Bu bölümdeki arkadaşlarımız dünyada ve Avrupa'da belediyelerin kullanabileceği ekonomik destek paketlerini ve fonları takip edip, belediyelerimizi bilgilendiriyorlar. Mesela Avrupa Birliği fonlarıyla desteklenen QUDRA Projesi var. Salgın nedeniyle pilot belediyelere 125 bin Avro'luk kaynak sağlandı.
TÜRKİYE ARTIK PANDEMİ SÜRECİNDE NORMALLEŞME DÖNEMİNE GEÇTİ. BELEDİYELERİMİZ, EĞER OLURSA İKİNCİ DALGAYA HAZIR MI SİZCE?
Pandemi sadece ülkemiz için değil tüm dünya için büyük bir tecrübe oldu. Neler yapıp yapmamamız gerektiğini yaşayarak öğrendik. Salgının ilk günlerinde Cumhurbaşkanlığımız önderliğinde başlayan koronavirüsle mücadele sürecinden merkez ve yerel güç birliği yaparak en az zararla çıktık. Artık daha tecrübeliyiz, daha hazırız. İnşallah, ülke olarak aldığımız koruyucu ve önleyici tedbirlerle bir daha böyle bir süreç yaşamayız. Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı olarak da belediyelerimizin yaşadığı sıkıntıları, sorunları iyi biliyorum. Bu sorunları ancak, bizim oraların deyişiyle "Damdan düşen anlar". Ben de şu anda Gaziantep'te pandemi ile mücadele konusunda yaptığımız çalışmalarla bir "damdan düşen"im. Yani aynı zamanda Başkanlığını yaptığım TBB'nin çalışmalarına benim de, belediyemin ve şehrimin de ihtiyacı var.
