Matthe Bryza, Türkiye ile ABD'nin müttefik olarak devam etmesi, iki ülkenin çıkarına olduğunu düşünüyor. Ama kısa vadede sorunların çözülmesi pek öngörülmüyor. ABD'nin eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Matthew Bryza ile ilişkileri çözüm sürecini konuştuk.
Amerika, Türkiye'nin Suriye konusundaki tutumunu neden desteklemedi?
Bazıları destekliyor. James Mattis destekliyor ve ben onu çok iyi tanıyorum. Biliyorsunuz Amerikan ordusunda Merkez Komuta ile bir ayrım var. Birçok üst düzey asker hala 1 Mart Tezkeresi konusunda Türkiye'ye kızgınlar. Bu nedenlerden dolayı da YPG'i teröristlerle çalışıyorlar.
ABD intikam için mi PKK/YPG ile çalışıyor?
Evet ne yazık ki öyle. Böyle düşünenlerin sayıları da az değil. David Ignatius Washington Post'da ABD'nin Kürt müttefiklerini Türkiye'nin tehdit ettiğini yazdı. İnanıyorlar ki Türkler Suriye'de Kürtler savaşıyorlar. Anlamıyorlar ki Türkiye sadece küçük bir terör kesimi ile savaştı. Bilmiyorlar ki, Afrin'e Türkiye Kürtler'i geri getiriyor.
Amerika Türkiye'yi kaybediyor mu?
Amerika- Türkiye ilişkisi gördüğüm en kötü durumda. En az 1974'ten beri en kötü durumda. Aynı zamanda da Amerika'da Türkiye'yi kaybetme riski ile karşı karşıya. New York'daki yatırımcılar olsun, Washington'daki düşünürler, elitler olsun Türkiye hakkında çok abartılı ve negatif bir görünüme sahipler.
Türk- Amerikan ilişkilerini FETÖ mü zehirliyor?
Bunun bir bölümünü FETÖ gerçekleştiriyor. FETÖ'nün ABD'dediki Enstitüsünün Amerikan Kongresi ve medya üzerinde çok büyük etkisi var. Hatta diğer düşünce kuruluşları üzerinde de etkisi var. Biz onun kim olduğunu biliyoruz.
FETÖ için gönderilen dosyalara hiçbir işlem yapılmaması ilginç değil mi?
Gülen'i Türkiye'ye getirmek için bir hakimi inandırmamız gerekiyor. Amerika'da güçlerin ayırımı gerçekten çalışıyor. Türkiye 75 kutu organize olmayan belge gönderdi. Türkiye'nin yapacağı şey, dosyaları yeniden gözden geçirip daha güçlü argümanlar ile organize şekilde göndermek. Güçlü bir argüman yapabileceklerine inanıyorum ve bu kazanabilecek bir argüman olacaktır.
Amerika Gülen'in dışında bir kişi dahi vermedi?
Biliyorum ki FBI şu an araştırma yapıyor. Gülen Örgütünü şu an net bir şekilde araştırmakta.
ABD Türkiye'yi kaybederken, Amerikan karar vericileri bunu nasıl okuyor? İ
nanması çok zor ama bu olayı Amerika'da çok az insan takip ediyor. Bu işin farkında olanlar mutsuz. Bunlar Türkiye'nin Rusya'ya yakınlaşmasından dolayı kızgınlar. Anlamak yerine, Amerika'nın bölgeden geri çekilmesine bırakılan boşluğu Türkiye sahada olan ülkeler ile çalışmak zorunda kaldı. Bu Rusya ve İran olabilir. Türkiye'yi anlamak yerine Türkiye'ye kızıyorlar. Türkiye'yi anlamıyorlar başka bir seçeneğinin olmadığını.
Türkiye'nin girişimi ile ilgili BM'de İsrail oylaması yapıldı. Bunu ABD nasıl okudu?
Başkan Trump karar verdi ki, BM'yi pek sevmiyor ve BM'nin önemine inanmıyor.
O zaman Yeni Dünya Düzeni'de ortadan kalkıyor mu?
AMERİKA DÜNYA LİDERLİĞİNİ KAYBETTİ
Amerika zaten liderliği kaybetti. Bence liderliği kaybetme Obama döneminde başladı. Obama bunu çok söyledi, içe bakarak gücümüzü dışarıya yansıtalım diye. Trump Zen'i hızlandırdı. Bugün gördüğümüz sertlik en fazla ticaret konusunda yaşanıyor. Bugün Trump'un yapmak istediği Obama gibi Amerika'yı içten daha güçlü yapmak.
O zaman Trump'un gelişi demokrasi adına tehlikelidir diye düşünüp ABD'de darbe mi yapmak gerkiyor?
(gülüşmeler) New York Times'ta imzasız mektubu biliyorsunuz. Bunu yazan senyor, yetkililerden birisi idi. Amerikan anayasasının 25. Maddesini harekete geçirmeyi teklif ediyor. Olmadı ama. (Gülüşmeler…).
Türkiye'nin İdlib konusundaki tutumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye tarafından çok iyi bir hareketti. Tutarsa ve devam edebilirse 10 binlerce insanın hayatını Türkiye kurtardı. Türkiye'nin Orta Doğu'da büyük bir oyuncu olarak statüsünü sağlamlaştırdı. En az Rusya seviyesinde olduğunu gösterdi. Bu plan Türkiye'yi de büyük bir mülteci akınından kurtardı. Aynı zamanda bu Avrupa'yı da korudu demektir.
HALK BANKASI ÇÖZÜLÜYOR
Bronson konusunda bir gelişme olursa iki ülke arasında çözüm bulunur mu?
Bronson olayında gelişme olursa ilişkilerin hızlı bir şekilde düzelecektir. Başkan Trump'un kişisel olarak Erdoğan'i sevdiğini düşünüyorum. Trump Başkan Erdoğan'ın güçlü olmasına Trump saygı duyuyor. Halkbank Davası çözümlenebilir bir konudur. Halkbank ile Amerikan Adalet Bakanlığı arasında bir görüşmeler yapılıyor. Amerika'nın Avrupalı bankalar ile yaptığı müzakerelerin benzeri Halkbank ile yapıyor. Avrupalı Bankalara ceza verildi ama olması gerekenden çok daha düşük şekilde ödendi. Halkbank olayı çözümlenebilir bir olaydır.
Amerika'daki ara seçimler sonrasında ilişkiler nasıl olur?
Kesinlikle iki ülke arsındaki ilişkiler daha hızlı düzelecektir. Ara seçimler öncesinde katı Hristiyanlar'dan daha fazla oy toplayabilmek için Amerika'da çok kullanılıyor. Seçim öncesi Bronson ile ilgili olumlu bir karar çıkarsa Trump'un eli güçlenebilir. Evanjelistler Trump'u destekler ve kahraman olabilir.
İlişkiler düzelirse, PKK/PYD otonom bölgesi ne olacak?
Şu an Amerika'nın bağımsız bir Kürt Devleti politikası yok. Ama düşünceyi destekleyen insanlar var. Amerika – Türkiye ilişkileri düzeldiğinde onlar desteğini kaybeder.
Yüzbinler TIR dolusu silah verilmesi ne için?
DAEŞ'ı yenmek için veriliyor. DAEŞ savaşı kaybetti ve ortadan çıkalı çok oldu… Zannedersem bitmedi durdu. Bitmedi…
ABD ADINA SAVAŞIN
Amerika, Türkiye ile birlikte DAEŞ mücadelesini neden yapmadı?
Amerika Türkiye'den 30 bin asker istedi. Türkiye 30 bin asker vermeye hazır değildi. Merkez Komutanlığında 1 Mart Tezkeresi nedeniyle hala kızgın olanlar var ama en büyük gerekçe böyle bir savaşta binlerce asker ölecekti. Türkiye böyle bir duruma hazır değildi. Ama YPG binlerce militanın ölme hazırdı.
Amerika Türkiye'den 30 bin asker isterken kendi kaç askerle gelecekti?
Çok daha az askerle gelecekti. Bu konuyu burada kapatalım.Evet Trump Yeni Dünya Düzenini yok etmek istiyor. Bu konudaki en yakın müttefiki de Putin.
ALİ DEĞERMENCİ - NASIL OLUYOR
