Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) tek partili döneminde millet nezdinde hiçbir karşılığı olmamasına rağmen 18 sene boyunca dayatılan Türkçe Ezan, ilk olarak 30 Ocak 1932'de Fatih Camii'nde okunmuştu. İsmet İnönü döneminde bir kanunla yasal zemin kazandırılan Arapça ezan yasağı, Adnan Menderes liderliğindeki Demokrat Parti'nin iktidara gelmesi ile 16 Haziran 1950'de kaldırıldı.
30 OCAK 1932'DE İLK KEZ TÜRKÇE EZAN OKUNDU
1931 yılının Aralık ayında başlayan çalışmalar kapsamında dokuz hâfız, ezan ve hutbeyi Türkçeleştirilme çalışmalarına başladı. Kur'an-ı Kerim'in de Türkçe tercümesi ilk kez 22 Ocak 1932 tarihinde İstanbul'da Yerebatan Camii'nde Hâfız Yaşar Okur tarafından okundu. Bundan 8 gün sonra, 30 Ocak 1932 tarihinde ilk Türkçe ezan, Hafız Rifat Bey tarafından Fatih Camii'nde okundu.
AĞIR CEZALAR
Toplum nezdinde hiçbir karşılığı olmayan bu uygulamaya Anadolu'nun birçok şehrinde tepki gösterilerek ezan aslî haliyle okunmaya devam edilmişti. Müslümanlara yönelik zulüm çarklarının günden güne hızlanarak döndüğü CHP'nin tek parti iktidarı, tarihler 4 Şubat 1933'ü gösterirken müftülüklere gönderilen genelgede; ezanın mutlaka Türkçe okunması gerektiği, okumayanların kat'i ve şedid bir şekilde cezalandırılacakları bildirildi. Söz konusu bu genelge, 8 yıl boyunca Türkçe ezanın dayanağı oldu.
EZANI EVLERİNDE ARAPÇA OKUYANA BİLE CEZA VERİLMİŞ
CHP tarafından dayatılan Türkçe ezanın uygulama alanı yalnızca camilerle sınırlı değildi. Evlerinde namaz kılanların dahi Arapça ezan ve kamet okuması yasaklanmıştı. Bu nedenle yüzlerce insan, devlet tarafından çeşitli cezalara çarptırılmıştı.
İŞGALCİLER BİLE YASAKLAMADI
Türkçe ezan dayatmasının bir garabeti de kendisini Hatay'da göstermişti. 1938'de Hatay'a giren Türk ordusunun ilk icraatlarından birisi İslâm diliyle okunan ezanları Türkçe'ye çevirmek oldu. Hataylı Müslümanlar, Fransız işgal ordusunun bile yasaklayamadığı ezanı Türkiye'nin yasaklamasını hiçbir zaman anlayamadı.
DEMOKRAT PARTİ İLE UYGULAMA SON BULDU
30 Ocak 1932'de başlayan Türkçe ezan dayatması, 1950 yılının Haziran ayında Adnan Menderes önderliğindeki Demokrat Parti'nin tek başına iktidara gelmesi ile son buldu.
