YALI ÜÇ BÖLÜMDEN OLUŞUYOR
Kıbrıslı Yalısı bugün üç bölüm halindedir. Bu bölümlerden birisinde oturan ilk aile Bilgişin Ailesi'dir. Bu ailenin ferdi Mihtâ Bilgişin kimdir? Bunu anlatmak için Suphipaşazâdelerden bahsetmek gerekiyor: Udi İbrahim Ziya Bey, Vezir Ziya Paşa'nın oğlu dolayısıyla da Suphi Ziya Özbekkan'nın da kardeşidir. Ziya Bey'in dayısı da Hamdullah Suphi Tanrıöver'dir. İbrahim Ziya Bey, babası Ziya Paşa'nın Washington Büyükelçisi olduğu dönemde Dışişleri'nde çalışıyor; Müslüman olunca Mâhınev ismini alan ABD'li bir kadınla evleniyor. Bu evlilikten doğan Mihrimâh Hanım, Selim Dırvana ile evleniyor. Kıbrıslı Yalısı'nda bugün oturan Mihtâ Bilgişin, Mihrimâh-Selim Dırvana'nın kızıdır. Selim Dırvana'nın annesi Refika Hanım, Kıbrıslı Mehmet Emin Paşa'nın kızı Atiye Hanım'ın Mustafa Paşa'dan doğan kızlarından birisidir. İlkay Bilgişin'in babası Ord. Prof. Dr. Şevket Memedali Bilgişin, Şükrü Baban ile birlikte "İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi"ni çıkarmış ve hukuk üzerine kitaplar yazmış. Şevket Bilgişin, vakti zamanında İsviçre'de örgütlenen Türk öğrencilerinin en aktif üyelerindendir. Kardeşi Cevdet Bilgişin, Binicilik Federasyonu'nda yöneticidir. Mihta-İlkay Bilgişin'in en büyük çocukları olan Alev Hanım, Halis Komili'nin eşidir. Orta ve yüksek öğrenimini Robert Kolej'de, yüksek lisansını İngiltere'de yapan Halis Komili, Avrupa Sanayici ve İşverenler Konfederasyonu Birliği (UNICE) ve TÜSİAD Başkanlığı yaptı. Halis Komili, Sabancı Üniversitesi'nin de Mütevelli Heyeti Üyesi'dir. Komili markası 1878'de Midilli'de Komili Hasan'ın (Komi Köyü'den) zeytinyağı ve sabun üretmesiyle başlamış. Ayşe-Halis Komili çifti, hâlen yalıda oturan ikinci ailedir. Selim Dırvana'nın babası İbrahim Ethem Dırvana, Galatasaray'da, Mülkiye'de ve Sorbonne'da okumuş. Mutasarrıflık ve valilik yapmış, en çok da Beyrut Valisi olarak hatırlanıyor. Tevfik Paşa'nın kabinesinde Posta ve Telgraf Nazırı, Damat Ferit Paşa'nın kabinelerinde ise Ticaret, Ziraat ve Dâhiliye Nazırı olmuş. En son olarak da Şura-yı Devlet Başkanı'dır. Üç yaşına kadar konuşamayınca, okutmak için Emir Buhari Türbesi'ne götürülürken, içinde bulundukları kayık Haliç'in ortasında başka bir kayıkla çarpışıyor ve İbrahim Ethem denize düşüyor. Denizde dili çözülüyor ve "Lâlâ" diye bağırıyor. Düyun-ı Umumiye Muhasebecisi Mesut Bey'in oğludur. Kıbrıslı Mehmet Emin Paşa Ailesi'ne damat oluyor. Kardeşlerinden birisi Ali Faik Üstünidman'dır.
GS'NİN 9 NUMARALI KURUCUSU
Ali Faik Üstünidman, Türkiye'de jimnastiği bir anlamda kuran insandır. Selim Sırrı Tarcan'ın da hocasıdır. Mezun olduğu Galatasaray'a daha sonra da hoca olarak ömür boyu hizmet etmiş. Mina Urgan, anılarında, Ali Faik Bey'in babası Tahsin Nahit'in, dayısı olduğunu söylüyor. Tahsin Nahit de zaten Galatasaray Spor Kulübü'nün "9" numaralı kurucusudur. Galatasaray Lisesi ile olan bağ aileden geliyor. Büyükadalı Tahsin Nahit, "Adalar Şairi" olarak da bilinir. Tiyatro oyunları da yazmıştır. Kardeşi Arifi Bey, Salah Birsel'in "bıyığını tıraş eden ilk Türk" dediği zat, Katolik olup Fransa'da manastırlarda kırk yıl keşiş olarak yaşıyor ve Anti-Kuran adıyla İslamiyet'e karşı kitap yazıyor. İkinci Dünya Savaşı sonrası Türkiye'ye dönüp, kardeşi Ethem Dırvana'nın yanında Kıbrıslı Yalısı'nda yaşıyor. Babaları Mirliva Hakkı Paşazâde Kaymakam Asaf Bey oldukça varlıklı birisidir. Tahsin Nahit, Mina Urgan'ın annesi Şefika Hanım (Falih Rıfkı Atay'ın eşidir) ile evlenmeden önce âşık olduğu Nahide Hanım'dan dolayı Nahit ismini almış. Nahide Hanım, uzun süren bir hastalık dönemi sonrası veremden ölür. Notre Dame de Sion'lu Nahide Hanım'ın kardeşi Hadiye Hanım, Tahsin Nahit ile birlikte Jön Türk piyesini Ruhsan Nevvare takma adıyla yazar. Hadiye Hanım daha sonra da ünlü Talha Ebüzziya ile evlenir. Ziyad Ebüzziya bu çiftin çocuğudur. Refika- İbrahim Ethem Dırvana'nın dört oğlu oluyor: Mahid, Emin, Selim ve Süleyman Dırvana. Emekli Kurmay Albay Emin Dırvana, 27 Mayıs sonrası Kıbrıs'a Büyükelçi olarak gider. Prof. Dr. Süleyman Dırvana, yatçıların iyi tanıdığı, duayen saydıkları bir isim. İstanbul Yelken Kulübü'nün başkanlığını yapmıştır.
* * *
ABDÜLAZİZ'İN DAMATLARI
Mina Urgan'ın üvey babası Falih Rıfkı Atay'ın Şefika Hanım'dan önceki eşi Fatma Mehrüba Hanım, Şaire İhsan Raif'in kızıdır. İhsan Raif'in ikinci eşi Yazar Şehabettin Süleyman'dır . Şehabettin Süleyman Şerifpaşazâde Ailesi'nin ferdidir yani Babanzâdedir. Çavdardaroğlu Mehmet Şerif Paşa'nın (Abdülaziz'in kızı Emine Sultan'ın eşi) da kuzenidir. Koç Holding'in Nakkaştepe'de bulunan merkezi Mehmet Şerif Paşa Konağı'dır. Mehmet Şerif Paşa'nın babası Ahmet Şükrü Paşa'dır. 1926'da Paris'te vefat eden Şaire İhsan Raif, Köse Raif Paşa'nın kızıdır. Köse Raif Paşa, bu kadar zenginin içinde bile hatırı sayılır zengin birisi. Çengelköy'de yalıda oturuyor. Yapı Kredi Bankası'nın elinde bulunan Yeniköy Korusu'nun bir kısmı Köse Raif Paşa Korusu'dur. Nazır, Vali ve Şura-yı Devlet Reisi Köse Raif Paşa'nın oğullarından Abdüllâtif Nihat Köseraif, Salih Münir Paşa'nın kızıyla evlenir. Paris Sefiri Salih Münir Paşa, Sadrazam Çorlulu Ali Paşa'nın torunlarından Çorluluzâde Mahmut Celâlettin Paşa'nın oğludur. Diğer oğulları babası gibi Besteci Şemsettin Ziya Bey, Malatya Milletvekili Atıf Esenbel ve Aziz Esenbel'dir.
ESENBEL SOYADI...
Esenbel soyadı hemen aklınıza Melih Esenbel'i getirdi sanırım. Haklısınız, Büyükelçi ve Sadi Irmak Kabinesi'nin Dışişleri Bakanı Melih Esenbel, Basın Yayın Umum Müdürlüğü mütercimlerinden Şemsettin Ziya Bey'in (II. Abdülhamit'in kızı Refia Sultan ile sözlenmiştir) oğludur. Dedesi de, dedesinin babası da kendisi gibi diplomattır.
* * *
ANILARA ALINMAMIŞ BİR HİKAYE
Şimdi Melih Esenbel'in eşi Sefire Emine Esenbel'in anılarına bakalım...
"Babam Ali Naci Bey, Sultan II. Abdülhamit'in Erkân- Harp Reisi Ferik Faik Paşa'nın ilk oğluydu.(...) Sultan Abdülaziz ve Sultan II. Abdülhamit saltanatında "Şişman Ferik Ahmet Paşa" olarak bilinen ve Navarin Kahramanı olarak da anılan Ahmet Paşa'nın kızı Salise Hanımefendi babaannemdir. (...) Babam Ali Naci, ilköğrenimini o zamanlar Bebek'teki Robert Kolej'de tamamlamış. Zaten Robert Kolej kurulduğunda annesi, yani benim haminnem arsasını bu okul vakfına satmış ve o arsa Robert Kolej'in kampüsü olmuştu."
BABASI ZENGİNDİ
Babası Ali Naci, Robert Kolej'de çok şımardığı için Galatasaray'a gönderiliyor. Oraya da midilli ile gitmeye kalkınca Bahriye'ye gönderilir. İngiltere falan derken deniz subayı olur. Anılara devam edelim: "Dedemin köşkünün ahır binaları ise tıpkı İngiltere'deki yapılar gibi kırmızı tuğladan örülmüştü. On dört dönüm araziye sahipti... Binası toplam yetmiş dönümdü. İçeride bahçıvanlara, yanaşmalara ve hizmetkârlara ait ayrıca evler vardı. Ferik Faik Paşa'nın köşkü dillere destandı." Emine Hanım'ın anılarından Melih Esenbel'in, anne tarafından da Hariciye Nazırı Sadık Rıfat Paşa'nın akrabası olduğunu öğreniyoruz. Sadık Rıfat Paşa, çok zengin birisi olan Masarifat Nazırı Hacı Ali Bey'in oğludur. Sadık Rıfat Paşa ismi artık fazla geçmeyen ama geçmişte, tarih içinde önemli rol oynamış birisidir.
CASUS OTURDU
Emine Hanım "nedense" yazmamış: Daha çok "Sahte Derviş" olarak bilinen Vambery isimli garip bir casusun, dört yıl boyunca "Derviş Reşit" diye uydurma bir isimle kaldığı konağın sahibi Sadık Rıfat Paşa'dır. Kıbrıslı Yalısı bitmedi ama biz Sadık Rıfat Paşa'ya ulaştık. O yüzden Cağaloğlu'ndan çıkalım...
TAYFUN ER
