Türkiye’de demografik çöküş tehlikesi! Yaşlı nüfus son 5 yılda yüzde 22 arttı! 2050 uyarısı

Geçtiğimiz aylarda Japonya'da faaliyet gösteren bir bebek bezi üreticisi, doğum oranlarındaki rekor düşüş nedeniyle üretim hattını değiştirerek yetişkin bezi pazarına yöneldiğini açıkladı. Haber, dünya kamuoyunda geniş yankı uyandırırken, Japonya'nın yaşlanan nüfusu bir kez daha tartışma konusu oldu. Zira ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 30'u 65 yaş ve üzeri. 80 yaş üstü nüfus ise ilk kez yüzde 10'u aştı. Bu dramatik yaşlanma süreci sadece ekonomik değil, sosyal ve psikolojik kırılmalar da yarattı. Yalnızlıkla mücadele eden yaşlı bireylerin sayısı her geçen yıl artarken, Japonya'da bazı yaşlıların sırf hapse girebilmek için basit hırsızlıklar yaptığı ortaya çıktı. TÜRKİYE'DE DE TABLO DEĞİŞİYOR Sabah'ın haberine göre TÜİK'in 2024 Yaşlılık Raporu'na göre Türkiye'de 65 yaş ve üzeri birey sayısı 9 milyon 112 bin 298'e ulaştı. Bu sayı, 2019'da 7 milyon 550 bin 727 idi. Son beş yılda yaşlı nüfusta yüzde 20,7 oranında artış yaşandı. Toplam nüfus içindeki oran ise yüzde 9,1'den yüzde 10,6'ya yükseldi. Kadınların yaşlı nüfustaki payı ise yüzde 55,4 ile dikkat çekici seviyede. PROF. DR. İSMAİL TUFAN / Muş Alparslan Üniversitesi, Gerontoloji Bölümü SAĞLIK SİSTEMİNE AĞIR YÜK ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER Yaşlı bakımı ve destek hizmetleri: Yaşlanan nüfusa yönelik daha kapsamlı bakım ve destek hizmetleri sağlanmalıdır. Bu hizmetler evde bakım, huzurevi, bakımevi gibi çeşitli seçenekleri kapsamalıdır. Bunlar şu anda varsa da çok yetersizdir. Ayrıca yaşlıların bağımsızlıklarını sürdürebilmelerini sağlayacak teknolojik çözümler ve ulaşım seçenekleri geliştirilmelidir. Eğitim ve farkındalık: Toplumu yaşlanan nüfusa hazırlamak gereklidir. Eğitim ve farkındalık kampanyaları ile bu hazırlık başlayabilir. Yaşlılıkta sağlık sorunları, bakım gereksinimleri ve sosyal haklar gibi konularda toplumun bilinçlendirilmesi önemlidir. Daha fazla gerontolog istihdamına gelecekte özellikle birinci basamak sağlık hizmetlerinde ihtiyacımız olacaktır. Bu tersinmez süreci göz ardı etmemeliyiz. Ve şimdiden sağlık profesyonelleri olarak gerontologları diğer sağlık çalışanları ile kamuda istihdam etmeliyiz. Ekonomik önlemler: Sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamak için ekonomik önlemlerin alınması gerekir. Bunların arasında örneğin genç nüfusun istihdam oranının artırılması, vergi tabanının genişletilmesi ve yaşlıların işgücüne katılımının teşvik edilmesi de yer almalıdır. BEYZANUR DEMİRCAN / Uzman Sosyolog YARINLARIN SORUNU BUGÜNDEN BAŞLIYOR Yaşlılık artık sadece bireyin değil, toplumun ve devletin birlikte çözüm üretmesi gereken kamusal bir mesele haline gelmiştir. Bu demografik değişim, yaşlı bakım hizmetlerine olan talebin artmasına ve bu hizmetlerin kapasitesinin artırılmasına yönelik politikaların önemini vurgulamaktadır. Yaşlı nüfusun artışı, sağlık, sosyal güvenlik ve bakım hizmetleri üzerindeki yükü artırmakta ve bu hizmetlerin sürdürülebilirliğini zorlaştırmaktadır. Bu nedenle, yaşlı bakım hizmetlerinin planlanması ve geliştirilmesi için stratejik ve uzun vadeli politikalar oluşturulmalıdır. Kentsel alanlarda yaşayan yaşlı bireylerin sayısının artması ve bu bireylerin bakım ihtiyaçlarının karşılanması için yeni politikalar ve hizmetler geliştirilmesi zorunlu bir hal almıştır. Kentleşme, yaşlı bakım hizmetlerine olan talebi artırırken, bu hizmetlerin sunulmasında da çeşitli zorluklar yaratmaktadır. Kentsel alanlarda yaşlı bireyler, sosyal izolasyon, ulaşım zorlukları ve yetersiz bakım hizmetleri gibi sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır. Finlandiya gibi İskandinav ülkelerinde şehirler, yaşlı bireylerin bağımsız ve aktif bir yaşam sürdürebilmesi için yaşlı dostu şehir politikaları geliştirmekte; kaldırımlar, parklar ve dijital hizmetler yaşlıların ihtiyaçlarına göre yeniden tasarlanmaktadır. Benzer projelerin bizim ülkemizde de hayata geçirilmesi, yaşlıların toplumsal hayata daha güçlü katılmasını sağlayacaktır. BAKIM YÜKÜ OLUŞACAK Eğitimin artmasıyla birlikte, kadınların iş hayatına katılımı mümkün hale gelmiştir. Bu durum aile içi bakım hizmetlerinin azalmasına ve profesyonel bakım hizmetlerine olan talebin artmasına neden olmuştur. Eğitimli bireylerin yaşlı bakım hizmetlerine yönelik talepleri, bu hizmetlerin kalitesinin artırılmasını zorunlu kılmaktadır. Bu durum profesyonel bakım hizmetlerinin kalitesinin artırılmasını ve bu hizmetlere yönelik eğitim ve sertifikasyon programlarının yaygınlaştırılmasını gerektirmektedir. Kadınların iş hayatına katılımının artması nedeniyle, yaşlı bakım hizmetlerine yönelik destekleyici politikalar geliştirilmeli, çalışan kadınların bakım yükünü azaltacak esnek çalışma saatleri ve destek hizmetleri sağlanmalıdır. DENEYİMLERİNDEN FAYDALANILABİLİR Yaşlı nüfusun artması, ülkemiz için yeni ihtiyaçları ve zorlukları beraberinde getirmektedir. Emeklilik sisteminin zorlanması, sağlık harcamalarının artması ve iş gücüne katılımda dengesizlik uzun dönemli bakım hizmetlerini, kamusal politikaların öncelikli alanları hâline getirmiştir. Yaşlı bireylerin ekonomik yük olarak değil, üretime ve topluma katkı sunabilecek bireyler olarak görülmesi için yeni politika yaklaşımlarına ihtiyaç vardır. Aksi halde mevcut sistem, artan yaşlı nüfus karşısında uzun vadede sürdürülebilirliğini kaybedebilir. Emeklilik sonrası dönemde yaşlı bireylerin deneyimlerinden faydalanılacak gönüllü danışmanlık ve mentorluk programları oluşturulmalıdır. İNSAN ODAKLI ÇÖZÜMLER ŞART Yaşlanan nüfusla birlikte sağlık sistemine olan talep artmaktadır. Bu durum, mevcut sağlık altyapısının güçlendirilmesini ve yaşlı bireyler için özel sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılmasını zorunlu kılmaktadır. Yaşlıların sağlık hizmetlerine kolay erişimini sağlamak, evde bakım hizmetlerini desteklemek ve kronik hastalıkların yönetimine yönelik kapsamlı politikalar geliştirmek, sağlık sisteminin sürdürülebilirliğini güvence altına alacaktır. Yaşlılık, artık toplumun ve devletin ortak sorumluluk alanlarından biri hâline gelmiştir. Bu nedenle, yaşlıların ihtiyaçlarını gözeten uzun vadeli, kapsayıcı ve insan odaklı sosyal politikaların hayata geçirilmesi her zamankinden daha önemlidir. GÖKHAN ERGÜR / Psikoterapist TOPLUMSAL PSİKOLOJİK DENGEYİ ETKİLEYECEK Dünya genelinde yaşlı nüfusunun giderek artması, toplumun tüm dinamiklerinde olduğu gibi bireylerin psikolojik yapısında da önemli dönüşümlere neden olur. Bu demografik değişim, yalnızca yaşlı bireyleri değil, tüm yaş gruplarını etkileyen sosyal, duygusal ve bilişsel süreçlerdeki değişimleri beraberinde getirir. Toplumun yaş ortalamasının yükselmesiyle birlikte, bireylerin yaşlılıkla ilgili algıları, yaşlı bireylerin sosyal rollerindeki değişim ve kuşaklar arası ilişkiler yeniden şekillenmeye başlar. Bu durum, bireylerin benlik algılarından sosyal ilişkilerine, yaşam doyumlarından geleceğe dair beklentilerine kadar pek çok psikolojik yapıyı etkiler. Yaşlı nüfusun artmasıyla birlikte, bireylerin yaşam süresine dair farkındalığı artmakta, ancak bu durum beraberinde ölüm, hastalık, bağımlılık ve yalnızlık gibi yaşlılığa dair kaygıların da yoğunlaşmasına yol açmaktadır. Özellikle ileri yaşlardaki bireylerde, fiziksel sağlığın bozulması, emeklilikle birlikte üretkenliğin azalması ve sosyal çevrenin daralması gibi faktörler, psikolojik olarak içe çekilmeye, umutsuzluk duygularına ve yaşamın anlamına dair sorgulamalara neden olabilir. Bu süreç, bireyin geçmiş yaşamına dönük değerlendirmeler yapmasına, pişmanlıklarını ya da başarılarını daha yoğun biçimde düşünmesine sebep olur. Böyle bir zihinsel süreç, eğer yeterince desteklenmezse, depresyon gibi ruhsal rahatsızlıkların zeminini hazırlayabilir. GENÇLERE ÇİFT TARAFLI SORUMLULUK PASİF GRUP OLARAK GÖRÜLEBİLİRLER 65 YAŞ ÜSTÜNÜN YÜZDE 55'İ KADIN YÜZDE 45'İ ERKEK Yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha yukarı yaştaki nüfus, 2019 yılında 7 milyon 550 bin 727 kişi iken son beş yılda yüzde 20,7 artarak 2024 yılında 9 milyon 112 bin 298 kişi oldu. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise 2019 yılında yüzde 9,1 iken, 2024 yılında yüzde 10,6'ya yükseldi. Yaşlı nüfusun 2024 yılında yüzde 44,6'sını erkek nüfus, yüzde 55,4'ünü kadın nüfus oluşturdu. 194 ÜLKE ARASINDA 75. SIRADAYIZ Birleşmiş Milletler dünya nüfus tahminlerine göre 2024 yılı için dünya nüfusunun 8 milyar 161 milyon 972 bin 573 kişi, yaşlı nüfusun ise 833 milyon 480 bin 764 kişi olduğu tahmin edildi. Bu tahminlere göre dünya nüfusunun yüzde 10,2'sini yaşlı nüfus oluşturdu. En yüksek yaşlı nüfus oranına sahip ilk üç ülke sırasıyla yüzde 36,2 ile Monako, yüzde 29,8 ile Japonya ve yüzde 24,6 ile İtalya oldu. Türkiye, 194 ülke arasında 75. sırada yer aldı.