5000+7200+9000 prim, 1992-1995-96-97-99-00 sigorta girişliler EYT müjdesini havada yakalayacak!

EYT ile ilgili son dakika gelişmeler yakından takip ediliyor. Şu anda gündemde yaş şartı meselesi yer alıyor. Milyonlarca kişi 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlar bir yandan yapılacak düzenlemeyi beklerken, bir yandan da emeklilik sürecine ilişkin pek çok detayı merak ediyor. Peki, EYT'de yaş şartı olacak mı? Kimler EYT'li sayılacak? İşte son gelişmeler haberimizde...

takvim.com.tr

Giriş Tarihi: 11 Aralık 2022 23:37

EYT düzenlemesi son dakika gelişmeler arama motorlarında araştırılıyor. Çalışan kesim bir yandan EYT dosyasının detaylarını beklerken diğer yandan da tazminat hesaplarını yapmaya başladı. Öte yandan emeklilik sürecine ilişkin pek çok soru bulunuyor. Yaşa takılanlara emeklilik yolunu açacak düzenlemede artık sayılı günler kaldı. Bu gelişmelerin arkasından SSK'lılar 5000, Bağ-Kur'lular ve memurlar 7200-9000 prim günü tamamlama telaşına düştü. Peki, EYT'den kimler yararlanacak? Kıdem tazminatları nasıl hesaplanacak? İşte EYT son dakika gelişmeler haberimizde!

Milyonların gözü emeklilik için yaşa takılanlara yönelik düzenlemede. 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlar bir yandan yapılacak düzenlemeyi beklerken, bir yandan da emeklilik sürecine ilişkin pek çok detayı merak ediyor. Bunlardan biri de kıdem tazminatı.

İşverenlerin karşılaşacağı kıdem tazminatı yükünü, uygun finansman koşullarıyla Hazine Destekli KGF kefaleti ile karşılayabilecekleri bir kredi paketi konusunda hazırlıklara başlanırken, çalışanlar da ne kadar para alacağını araştırıyor. Peki özel sektörde çalışanların kıdem tazminatları nasıl hesaplanacak? Bu ödemelerde Ocak'ta neler değişecek?

* Kıdem tazminatında brüt ücret nasıl belirleniyor? Neler ekleniyor?
Her yıl için 30 günlük brüt ücret kadar hesaplama yapılıyor. Son brüt ücret dikkate alınıyor, buna yıl içinde alınan düzenli ödemeler de dahil ediliyor. Prim, mesai gibi değişken ödemeler brüt ücrete eklenmiyor ancak yemek, kıyafet parası, görev tazminatı, ikramiye gibi ödemeler dahil ediliyor.

Örneğin; brüt maaşı 9 bin lira olan, her yıl Ramazan ve Kurban bayramlarında birer maaş ikramiye alan bir çalışanın giydirilmiş brüt maaşı şöyle hesaplanıyor:
Brüt ücret: 9.000 TL
Brüt ikramiye: 18.000 TL
Ücrete eklenecek ikramiye: 18.000 /12 = 1.500 TL
Giydirilmiş brüt ücret: 9.000 + 1.500 = 10.500 TL

* Tam yılı aşan süreler de hesaba katılıyor mu?
İşçiye ödenecek olan kıdem tazminatı her geçen tam yıl için en az 30 günlük ücret tutarıdır. Burada brüt yani giydirilmiş ücrete göre hesaplama yapılıyor. Bir tam yılı aşan süreler için de oranlama yaparak hesaplama yapılıyor. Yani 1 yılı aşan günler boşa gitmiyor. Örneğin; 10 yıl 6 aylık çalışan ve giydirilmiş brüt ücreti 10.500 lira olan çalışanın tazminatı şöyle hesaplanıyor:

Giydirilmiş brüt ücret: 10.500 TL
10 yıllık tazminat: 10.500 x 10 = 105.000 TL
6 aylık tazminat: 10.500 / 12 x 6 = 5.250 TL
Toplam tazminat: 105.000 + 5.250 = 110.250 TL
Damga vergisi: 836.80 TL
Ödenecek tutar: 109.413,20 TL

* Tazminattan kesinti yapılıyor mu?
Kıdem tazminatı gelir vergisine tabi değil. Tazminattan yalnızca damga vergisi kesiliyor. Başka kesinti yapılmıyor.

* Tazminat nasıl hesaplanıyor?
Giydirilmiş brüt ücret ile çalışma süresi çarpılıyor. Çıkan tutardan binde 7.59 damga vergisi kesiliyor.

Örneğin son giydirilmiş brüt ücreti 10 bin 500 lira olan ve 12 yıl hizmeti olan çalışana ödenecek tutar şöyle belirleniyor:
Giydirilmiş brüt ücret: 10.500 TL
Çalışma süresi: 12 yıl
Kıdem tazminatı: 12 x 10.500 = 126.000 TL
Damga vergisi: 956,34 TL
Ödenecek tutar: 126.000 – 956,34 =125.043 TL

* Ocak'ta tazminatlar nasıl değişecek?
Ocak'ta çalışanların maaşı artacak. Tazminat da son brüt ücret üzerinden hesaplandığından, yeni maaşlar yapılacak ödemeye yansıyacak. Asgari ücretliler yeni asgari ücretin brütü üzerinden tazminatını alırken, halen 15 bin 371 lira olan kıdem tazminatı tavanı da memur maaş katsayısındaki artışla birlikte yükselecek.

* Asgari ücretlinin tazminatı Ocak'ta ne kadar artabilir?
Halen işten çıkartılan asgari ücretlinin kıdem tazminatı çalıştığı her yıl için 6 bin 471 liradan hesaplanıyor. Eğer asgari ücret Türk-İş'in 'Kırmızı çizgimiz' dediği net 7 bin 785 lira olursa, brüt asgari ücret 9 bin 159 liraya yükselecek. Asgari ücretlinin çalıştığı her yıl için kıdem tazminatı 2 bin 688 lira artacak. Zam yüzde 50 olursa her yıl için 9 bin 706, yüzde 65 olursa 10 bin 677 lira tazminat alınacak. Bu tutardan sadece damga vergisi kesilecek.

12 yıllık kıdemi olan bir asgari ücretliyi örnek alıp, Ocak'ta brüt ücretin 9 bin 150 liraya çıktığını dikkate alırsak:

MEVCUT BRÜT ÜCRET: 6.471 TL
Çalışma süresi: 12 yıl
Kıdem tazminatı: 12 x 6.471: 77.652 TL
Damga vergisi: 589,38 TL
Ödenecek tutar: 77.062 TL

MEVCUT BRÜT ÜCRET: 9.159 TL
Çalışma süresi: 12 yıl
Kıdem tazminatı: 12 x 9.159: 109.908 TL
Damga vergisi: 834,20 TL
Ödenecek tutar: 109.074 TL

FARK: 109.074 – 77.062 = 32.012 TL

* Tazminat tavanı nasıl değişecek? Kimi, nasıl etkileyecek?
Halen geçerli kıdem tazminatı tavanı 15 bin 371 lira 40 kuruş. Bu yılın sonuna kadar işten ayrılan, çalıştığı her yıl için en çok 15 bin 371 lira 40 kuruş kıdem tazminatı alabiliyor. Brüt kazancı bu tutarın altında olanlara kendi maaşı, üstünde olanlara ise tavan üzerinden hesaplanan tazminat ödeniyor. Bu tutardan da sadece damga vergisi kesiliyor. Tavan yeni yılla birlikte değişecek.

Enflasyon tahminlerine göre en düşük memur zammı yüzde 16.99, en yüksek ise yüzde 20.67 olarak bekleniyor. Bu tahminlere göre kıdem tazminatı tavanı 17 bin 983 ile 18 bin 548 lira aralığına çıkabilecek. Ancak refah payı eklenirse bu tutar daha da artacak. Eğer tavan 18 bin 548 lira olursa bu tutarın altında maaşı olanlar kendi maaşı, üstünde olanlar 18 bin 548 lira üzerinden tazminatını alacak.

* Kıdem tazminatına taksit yapılması mümkün mü?
Kıdem tazminatının peşin ödenmesi esas. Çalışanın rızası olmadan kıdem tazminatı taksitle ödenemiyor. İşveren eğer işçinin açık ve yazılı onayını alırsa kıdem tazminatını taksitle ödeyebilir.

* Kıdem tazminatını alamayan ne yapacak?
Uyuşmazlıklarda önce arabulucuya başvuru yapılıyor. Kıdem tazminatında zaman aşımı 5 yıl. Bu süre kıdem tazminatı hakkının doğduğu tarihten itibaren başlıyor.

* EYT'lilerin birikmiş izinleri ne olacak?
Kullanılmayan izinlerin bedelinin iş akdi bittiğinde ödenmesi gerekecek. İzin ücreti, iş akdinin sona erdiği tarihteki ücret üzerinden ödenecek. İzin hakkında zaman aşımı diye bir süre söz konusu değil. Eğer ödeme yapılmazsa iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren 5 yıl içinde yargı yoluna gidilmeli. Zaman aşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar.

10 SORUDA EYT'LİYE EMEKLİLİK YOLU! HANGİ ŞARTLAR VAR?

8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlara emeklilik yolu açılacak. Ancak şartların nasıl olacağı yasal düzenlemeyle belli olacak. SSK'lıların emekliliğinde Eylül 1999 öncesindeki şartlara göre 5000 prim günü ve kadınlarda 20, erkeklerde 25 yılı tamamlamak gerekiyor. Emekli Sandığı ve Bağ-Kur'da ise kadınlarda 20 tam yıl (7200 gün), erkeklerde 25 tam yıl (9000 gün) hizmeti tamamlamak şart. Çıkarılacak yasada farklı bir düzenleme getirilmezse bu prim ve yıllar yeterli olacak?

YAŞ SINIRI GELİR Mİ?
Yaşa takılanlara emeklilik için bir yaş sınırı getirilip getirilmeyeceği düzenlemenin kamuoyuna duyurulmasıyla belli olacak.. Ancak kadınlar için 48, erkekler için 50 veya kadınlar için 50, erkekler için 52 gibi yaş sınırları gündeme geldi. Düzenleme kapsamında kimlerin, nasıl emekli olacağı çalışma tamamlanınca belli olacak.

DÜZENLEME GECİKİR Mİ?
EYT düzenlemesinin bu ay Meclis'e sevk edilmesi, Ocak ayından itibaren de uygulamaya alınması planlanıyor. Bu çerçevede bu ay yasalaşırsa Ocak ayında dilekçeyi verenlerin emekli aylığı 1 Şubat'tan geçerli olmak üzere bağlanacak. Düzenleme Ocak ayının ortasında bile yürürlüğe girse emeklilik tarihi değişmeyecek.

BAŞVURU NASIL YAPILACAK?
SSK ve Bağ-Kur'dan emekli olacaklar SGK müdürlüklerine giderek ya da e-Devlet üzerinden başvuruda bulunabilecek. Emekli Sandığı'ndan emekli olacaklar çalıştığı kuruma dilekçe verecek.

BAŞVURU SIRASINDA NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Tarih açısından ayın 1'i ile 30'u açısından bir fark yok. Örneğin; Ocak ayında başvuracaksanız 1'inde de başvursanız, 30'unda da başvursanız Şubat'tan itibaren emekli aylığına hak kazanılır. Emekli dilekçesi verirken tahsis formunda bakmakla yükümlü olunan kişi hanesine 'eş' ve 'çocuk' gibi yakınlar eklenilmeli. Bu, maaş hesaplanırken aylık bağlama oranını etkileyen önemli bir unsur. Ayrıca eğer promosyonun nereden alınacağına karar verilmişse emekli aylığı başvurusu sırasında banka seçimi yapılabilir.