Dünya tarihi zirveyi böyle gördü: NATO içinde Türkiye savaşı

Dünyanın kilitlendiği tarihi NATO zirvesi Londra'da başladı. Gazeteler "Trump ve Macron Türkiye konusunda inatlaşınca NATO içinde savaş çıktı" manşetleriyle çıktı. İşte tarihi zirveye damga vuran anlar ve olaylar.

Takvim.com.tr

Giriş Tarihi: 04 Aralık 2019 14:41

Tarihi buluşma için liderler teker teker kameralar önünden geçti, bütün dünyanın gözü İngiltere'nin başkenti Londra'ya çevrildi.

Bir medya ordusunun takip ettiği NATO'nun 70. yaş günü zirvesi başlıyor, buluşmaya damga vurması beklenen ABD Başkanı Donald Trump zirveye helikopterle geldi.

Watford'daki The Grove Hotel'e dakikalar önce giriş yapanlar arasında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da vardı.

Zirvenin açılışında uluslararası ittifaka üye 29 üyenin liderleri ve Genel Sekreter Jens Stoltenberg aile fotoğrafı çektirdi.

Aile fotoğrafında ilk sırada yer alan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın sağında ABD Başkanı Donald Trump, solunda ise İspanya Başbakanı Pedro Sanchez vardı.

Fransa lider Emmanuel Macron'un 'beyin ölümüne tanık oluyoruz' demesiyle, yeryüzünün en büyük güvenlik ittifakında tarihi bir kriz yaşanıyor.

İngiliz basını, beklendiği gibi ülkelerinde düzenlenen zirveyi manşetlerinden görüyor. Zirveye iki sayfa ayıran The Guardian ise, diplomasi editörü Patrick Wintour konuyla ilgili haberinde "Trump ve Macron Türkiye konusunda inatlaşınca NATO içinde savaş çıktı" başlığını kullandı.

Daily Telegraph gazetesi başyazısında "Batı İttifakı'nın geleceği ne olacak?" başlığını kullandı. Telegraph, ABD Başkanı Donald Trump'ın NATO hayranı olmadığını ve Avrupa'nın askeri harcamalarda cimri davrandığını düşündüğünü aktarıyor.

Gazeteye göre Avrupa'nın, özellikle de Fransa'nın NATO'dan bağımsız bir Avrupa savunma sistemi kurma isteği Trump'ın izolasyon yanlısı fikirlerine destek oluyor, Trump'ın bu yöndeki fikirleri de Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un NATO'yu sorgulamasına yol açıyor.

Fransa'nın NATO'nun askeri komutasından 1966'da ayrıldığını ve 2009'da geri döndüğünü hatırlatan Telegraph, bütün bu yaşananların Rusya'ya NATO'nun tutarlılığını test etme imkanı verdiğini belirtiyor.

"NATO 70 yaşında salim gözüküyor. Fakat ne kadar süre daha böyle kalacak?" diyen Telegraph'ın Savunma Editörü Con Coughlin ise NATO'nun bir varoluşsal krizin eşiğinde olduğunu yazdı. Coughlin'e göre Fransa ve ABD arasındaki ilişkiler Macron'un açıklamaları, Fransa'nın dijital hizmet vergisi gibi konularda gergin.

"NATO'nun geleceği konusunda iki lider tarafından da dile getirilen çekinceler geçerli" ifadesini kullanan Coughlin, hem Avrupa ülkelerinin harcamalardan kaçındığını hem de Trump'ın açıklamaları nedeniyle ABD'ye güvenin azaldığını belirtti.

NATO zirvesi, dün akşam Buckingham Sarayı'nda Kraliçe Elizabeth'in verdiği resepsiyonla resmen başlamış oldu.

Buckingham Sarayı'ndaki resepsiyonda NATO üyesi ülkelerin liderleri ve Kraliçe fotoğraf için poz verirken, ortaya sıra dışı görüntüler de çıktı.

Kraliçe'nin resepsiyonunda gözler ABD lideri ile First Lady Melania Trump'ın üzerindeydi. ABD First Lady'si sezonun modası pelerin modeli geniş kesimli sarı paltosunu, pembe kadife stilettolarla tamamlamıştı.

First Lady'nin paltosunun içine giydiği, ayakkabıları ile aynı tonlardaki elbisesinin ise yalnızca kolları görünüyordu. Amerikan medyası, Valentino tasarımı paltonun değerinin 6 bin dolar olduğunu aktarıyor.

Melania Trump, daha önce de samimi görüntüler verdiği Fransa lideri Macron ile bir kaz daha benzer şekilde kadraja girdi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan, resepsiyonda Almanya Başbakanı Angela Merkel'le sohbet etti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan, Buckingham Sarayı'ndaki resepsiyona el ele geldi.

Erdoğan, resepsiyondan önce Almanya, İngiltere ve Fransa liderleriyle Downing Street 10 Numara'daki dörtlü zirvede bir araya geldi.

İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Şansölyesi Merkel'in Erdoğan'la randevusundaki ana gündem, iç savaş ülkesi Suriye'ydi.

Erdoğan, dörtlü zirvede liderlere İngilizce, Almanca ve Fransızca olarak hazırlanan 'Stratejik İttifakın Güçlü Üyesi Türkiye' kitabını takdim etti. Kitapta, NATO üyesi Türkiye'nin ittifaka sunduğu katkılar ve üstlendiği görevler hakkında detaylı bilgiler bulunuyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, zirvenin ardından ofisten ayrılırken bir gazetecinin görüşmeye dair sorusunu "Gayet iyi geçti" diyerek yanıtladı.

Almanya Başbakanı Merkel de, dörtlü zirvede iyi ve yararlı bir görüşme yaptıklarını söyledi. Merkel, "DEAŞ'a karşı mücadelenin sürdürülmesi ve tamamlanması konusunda fikir birliğine vardık. Bunun tam olarak nasıl olacağı konusunda temasta kalmayı sürdüreceğiz" diye konuştu.

İngiltere'den yapılan yazılı açıklamada ise, liderlerin savunma, ekonomik ve stratejik ortaklıklarını derinleştirmek için uzlaştığı belirtildi. Liderler, Suriye'ye ulaştırılacak yardımlar için bir ihtiyaç listesi oluşturulması konusunda da mutabık kaldı.

Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Fransa lideri Macron ise, "AB ve Türkiye açısından bu toplantı gerekliydi. Her sorun çözüme kavuşturulmadı ama üç noktada uzlaştık" ifadesini kullandı.

Macron'un verdiği bilgiye göre, uzlaşılan başlıklar şöyle: Bölgede öncelikli görevin DEAŞ'la mücadele olması, Tükiye'deki Suriyeli sığınmacıların daha iyi izlenmesi ve bu yöndeki çabaların yoğunlaştırılması ve bir an önce Suriye'deki krizde siyasi çözümün desteklenmesi ve bu kapsamda anayasa komisyonu çalışmalarının ve Cenevre sürecinin takip edilmesi.

Dörtlü zirveden önce ise, 'beyin ölümü' açıklamasıyla NATO'daki fay hatlarını yerinden oynatan Fransa lideri Macron, 'Avrupa ile aynı değerleri paylaşmayan ilk Amerika lideri' diye tanımladığı ABD'li mevkidaşı Trump'la görüştü.

Zaman zaman gerginliğin liderlerin yüz hatlarına yansıdığı buluşmada Fransa Cumhurbaşkanı, Trump'ın Paris'e yönelttiği, Fransa vatandaşı olan yabancı savaşçıları geri alma çağrısını de reddetti. Macron, şu anda odağın DEAŞ'la mücadele üzerinde olması gerektiğini, terör örgütünün hala tam olarak ortadan kaldırılmadığını savundu.

O sırada Trump ve Macron arasında dikkat çekici bir diyalog yaşandı. ABD Başkanı, yabancı savaşçıların geldikleri ülkeler tarafından geri alınarak yargılanmaları konusuna değinirken Ortadoğu'da gözaltında bulunan savaşçıların çoğunun Fransa, Almanya ve İngiltere'den geldiğini söyledi.

Trump, Fransız lidere "Güzel DEAŞ savaşçıları ister misiniz? İsterseniz verebilirim. İstediğinizi alabilirsiniz" dedi. Fransa Cumhurbaşkanı Macron ise "Ciddi olalım. Bölgede öncelik yabancı savaşçılar değil, terör örgütüne yönelik mücadeleyi tamamlamak" ifadelerini kullandı.

Fransız lider yabancı savaşçılar konusunda her vakayı kendi içinde değerlendirdiklerini belirtti. Başkan Trump ise Macron'a "İşte bu yüzden harika bir siyasetçi. Şimdiye kadar duyduğum içinde bir şey olmayan en harika cevaplardan biri" yanıtını verdi.

İki liderin açıklamasında Türkiye konusundaki duruş farklılıkları da göze çarptı. Türkiye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'la iyi ilişkilerinin olduğunu vurgulayan Trump, "Suriye'nin bir kısmından askerlerimizi çektik. Siz sınırınızda kimle istiyorsanız onlarla 'Devriye gezebilirsiniz' dedik. Askerlerin bazılarını petrol sahalarına konuşlandırdık, bazıları eve dönüyor" dedi.

Trump'la yan yana yaptığı açıklamaların bir kısmında tercüman aracılığıyla konuşan Fransa Cumhurbaşkanı Macron, Türkiye konusundaki açıklamalarını İngilizce olarak yaptı.

İki liderin başlangıçta kısa olması beklenen ancak gazetecilerden gelen sorularla basın toplantısına dönüşen açıklamalarında, Trump, "Biliyorsunuz Türkiye Patriot sistemi satın almak istedi ve Obama yönetimi onlara izin vermedi, onlar ancak başka bir sistem satın almaya hazırlandığında izin verdiler" ifadesini kullandı.

Trump ve Macron'un NATO'nun geleceği üzerine derin görüş ayrılıklarına sahip olduğu da, açıklamalarına net bir şekilde yansıdı. Macron, "NATO'ya ilişkin açıklamalarım pek çok kişiyi sarstı ama sözlerimin arkasındayım" dedi.

İttifakın büyüdüğünü ve güçlendiğini vurgulayan Trump ise, "NATO herkesin sürecin bir parçası olması halinde harika bir işlevi yerine getiriyor" diye konuştu.

Macron'un Amerikalı mevkidaşına yanıtı, "NATO'nun temellerinin ne olacağı konusunda net olmamız gerekiyor. Şu anda böyle bir netlik yok" oldu.

İngiltere'de NATO zirvesini protesto eden grupların hedefinde, beklendiği gibi ABD Başkanı Donald Trump var.

Trump, başkanlık koltuğuna oturduğu günden bu yana NATO üyesi ülkelerin savunma bütçelerini artırmasını ve ABD'nin üstündeki yükün paylaşılmasını istiyor.

İngiliz polisi, başkent Londra'daki Trafalgar Meydanı'nda bazı göstericileri gözaltına aldı.

NATO (Kuzey Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü), 1949'da Washington'da kuruldu. En başta 12 üyesi bulunuyordu.

Yıllar içinde genişledi, şu an Avrupa've Kuzey Amerika'daki 29 ülkenin oluşturduğu askeri ve siyasi bir ittifaka dönüşmüş durumda.

Merkezi Belçika'nın başkenti Brüksel'de bulunuyor. Askeri merkez ise Mons'ta. Hollanda, Türkiye ve ABD'de toplam dokuz komuta merkezi var.

NATO misyonlarında dünya genelinde 20 bin'e yakın asker görevli. Afganistan, Kosova ve Afrika Boynuzu'nda da operasyonel NATO güçleri konuşlu durumda.

Uluslararası Danışma Konseyi'nin (AIV) iki yıl önce yayınladığı rapora göre, Avrupa'daki güvenlik riski Soğuk Savaş sonrası hiç bu kadar yüksek olmamıştı.

ABD de NATO ittifakı içerisinde liderlik görevini yerine getiremiyor. AIV raporunda, Baltık ülkeleri Letonya, Litvanya ve Estonya'nın oldukça zayıf olduğu ve Rusya tarafından kolayca yutulabilecekleri vurgulanmıştı.

Rusya'nın 2014 yılında Kırım'ı ilhakının ardından NATO ile Moskova arasındaki ilişkiler en düşük seviyeye indi. Fransa lideri Macron, Rusya ile diyaloğun tekrar başlatılmasını istiyor.

BBC savunma muhabiri Jonathan Marcus, geçen ay kaleme aldığı analizde şu ifadeleri kullanmıştı: "Berlin'de Soğuk Savaş'ın bitmesini anmaya giden ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, ikinci bir soğuk savaşın başladığını ilan eder gibiydi. İdeolojik bir mücadeleye dair mesajlar verdi.

Moskova'nın Batı'nın partneri olabilme ihtimalini tamamen reddeden Pompeo, şahin bir ton kullansa da pek çok kişi ABD'nin temel fikirlerinin ne olduğunu merak ediyor.