Seçim sonrasında oluşturulan yeni ekonomi yönetiminin para politikasında attığı normalleşme adımları Türkiye'ye kaynak girişini hızlandırırken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) Türk Lirası'nı tasarruf ve yatırım aracı olarak destekleyen kararlarının olumlu etkileri görülmeye başlandı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun verilerine göre, bankacılık sisteminde TL mevduatın büyüklüğü 27 Eylül 2023 tarihi itibarıyla 8 trilyon lira sınırına gelerek, tarihinin en yüksek seviyesine ulaştı. Kredilerde de TL'nin payı yüzde 70'e dayandı.
7 TRİLYON 936 MİLYAR LİRAYA ÇIKTI
BDDK verilerine 2021 yılının aralık ayının son haftasından 27 Eylül 2023'e kadar olan dönemde TL mevduat yüzde 329 oranında artarak 1 trilyon 847 milyar liradan, 7 trilyon 936 milyar liraya çıktı. Söz konusu dönemde döviz hesaplarının büyüklüğü ise 261.2 milyar dolardan, 201.4 milyar dolara geriledi. Mevduatta TL'nin payı yüzde 37.94'ten 59.17'ye çıkarken, dövizin payı ise yüzde 62.06'dan 40.83'e geriledi.
3 AYDA 1.7 TRİLYON ARTIŞ
Merkez Bankası'na atamaların yapıldığı 9 Haziran 2023 tarihinden sonra, TL'yi teşvik eden uygulamaların birer birer devreye girmesi, mevduattaki büyümeyi de hızlandırdı. 9 Haziran'da 6 trilyon 250 milyar lira olan TL mevduat, 27 Eylül'e kadar olan dönemde yaklaşık 1.7 trilyon lira arttı.
Bu dönemde TL'nin sistemdeki payında 2 puandan fazla artış oldu. TL mevduatta ağustosun son haftasından bu yana yaşanan artış ise 500 milyar TL oldu. Döviz hesapların 8 Eylül'den sonra yaşanan çözülme ise 4 milyar dolara ulaştı.
DÖVİZDEN KAÇIŞ DEVAM EDİYOR
Bankacılık sisteminde mevduatta TL'ye dönüş sürerken, kredi piyasasında da dövizden kaçış devam ediyor. Bankacılık sektörünün 2021 sonunda 4.9 trilyon lira olan toplam kredi hacminin 2.8 trilyonunu TL cinsi, 2.1 trilyonunu ise döviz cinsi krediler oluşturuyordu. Kredilerde TL'nin payı yüzde 57.8, dövizin payı ise yüzde 42.2 iken döviz kredilerinin toplamı 156.6 milyar dolar seviyesinde bulunuyordu. 27 Eylül 2023 itibarıyla toplam kredi hacmi 10 trilyon 632 milyar lira olurken, TL cinsi krediler 7 trilyon 213 milyar liraya, döviz cinsi krediler ise 3 trilyon 418 milyar lira (125.8 milyar dolar) oldu. Kredilerde TL'nin payı yüzde 68'e ulaştı.
İŞTE MERKEZ'İN ATTIĞI ADIMLAR
- TL mevduatın toplam mevduat içindeki payını artırmaya yönelik aylık TL payı artış hedefi yüzde 2'den 2.5'e yükseltildi.
- Kur korumalı hesapların TL mevduat sayıldığı komisyon uygulaması sona erdi, TL'ye geçiş ve yenileme oranları belirleyici olacak.
- Kur Korumalı Mevduat'ta (KKM) zorunlu karşılık oranı yükseltildi.
- Vadeli TL mevduata geçiş hedefini vadesi gelen gerçek kişi döviz dönüşüm hesapları için en az yüzde 10, TL kur korumalı mevduatlar için en az yüzde 50 olarak belirledi.
- Bankalar, yüzde 95 hedefini, gerçek ve tüzel kişi dönüşüm hesaplarının yenilenmesi veya döviz dönüşümlü hesaplardan 32 gün ve üzeri TL vadeli mevduata geçiş ile sağlayabilecek.
-Gerçek kişiler için açılan yeni dönüşüm hesaplarının, vadesi gelen dönüşüm tutarının en fazla yüzde 10'una kadar hedefe sayılabilmesine imkân tanındı.
-Yabancı para mevduattan KKM'ye dönüşüm hedefi uygulamasına ve TL payına göre ilave/indirimli menkul kıymet tesis uygulamasına son verildi.
-Türk Lirası (TL) dönüşümlü Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarında asgari faiz zorunluluğu kaldırıldı.
TL'YE GEÇİŞLER HIZLANDI
Bankacılık sisteminde TL payını artırma ve TL'yi tasarruf aracı haline getirme amacını kararlılıkla sürdüren TCMB, yerel para TL'yi güçlendirmeye yönelik olarak hem standart TL mevduatı destekleyen hem de kur korumalı hesaplardan standart TL mevduata geçişi özendiren adımlar attı. Gerçek kişiler için TL payı artış hedefi yükseltildi. TCMB, ağustos ayında menkul kıymet ve zorunlu karşılık uygulamalarında kur korumalı hesapların TL mevduata dahil olduğu TL payı rasyosunu yürürlükten kaldırmış, yerine kur korumalı hesapları TL mevduat olarak dikkate almayan ve standart yerel para olan TL mevduatın toplam mevduat içindeki payını artırmayı hedefleyen yeni bir TL payı rasyosu getirmişti. TL'ye geçişlerin hızlandığını gösteren veriler doğrultusunda gerçek kişiler için aylık yüzde 2 olarak belirlenen TL payı artış hedefi, yüzde 2.5'e yükseltildi. TL'ye geçiş ve yenileme oranında eksik kalan kısmın gerçek kişi dönüşüm hesaplarıyla tamamlanması mümkün hale getirildi. Ağustos ayında menkul kıymet ve zorunlu karşılık uygulamalarında yürürlükten kaldırılan eski TL payı rasyosuna göre komisyon uygulaması da sona erdirildi.
TCMB BAŞKANI ERKAN TBMM'DE SUNUM YAPACAK
Öte yandan Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan bugün ilk kez milletvekilleri ile bir araya gelecek, Plan ve Bütçe Komisyonu'na sunum yapacak.
Merkez Bankası Başkanı, milletvekillerine Türkiye'nin para politikası, enflasyonla mücadele ve küresel ekonominin etkileri gibi konularda bilgi verecek.
Son dönemde alınan faiz ve kur korumalı mevduatla ilgili kararlar da toplantı gündeminde olacak. Toplantıda Hafize Gaye Erkan, milletvekillerinin bu konulara ilişkin sorularını da cevaplayacak.
Komisyonu bilgilendirecek
Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan'ın, Meclis'e gelmesi planlanan Merkez Bankası'yla ilgili yasal ve idari düzenlemeler hakkında da komisyona bilgi vermesi bekleniyor.
Merkez Bankası Kanunu'na göre, başkanın banka faaliyetleri ve para politikası uygulamaları hakkında Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'nu bilgilendirmesi gerekiyor.
