Bireysel Emeklilik Sistemine (BES) otomatik katılımın, 2018 yılı son etabı başlıyor. 200 bin işyerinde, 45 yaş altı çalışan 4.5 milyon kişi, ağustosun ilk haftasında işverenleri tarafından sisteme dahil edilecek. Çalışanların maaşlarından, prime esas kazancın yüzde 3'ü kesilerek, yine işverenleri tarafından emeklilik şirketlerine aktarılacak.
4.1 MİLYON KİŞİ TASARRUF EDİYOR
Otomatik BES uygulaması 2017'nin başında başladı; ilk etapta, 2017'nin ocak ayında, bin ve üzeri çalışanı olan özel sektör işyerleri sisteme giriş yaptı. Geçen yılın nisan ayında 250-1000 arası çalışanı olan özel sektör işyerleri ile tüm memurlar BES'e dahil olurken, temmuzda da 100-250 arası çalışanı olan şirket çalışanları giriş yaptı.
2017 yılında toplam sisteme giriş yapan çalışan sayısı 9.1 milyonu geçti. 2018'in başında ise 50 ile 100 arası çalışanı olan özel sektör işyerleri ve belediyeler, il özel idareleri, KİT'lerdeki memurlar ile birlikte 1.3 milyon kişi şubat ayında BES'e katıldı.
2017'nin ocak ayından bu yana toplam 10.9 milyon çalışan işverenleri tarafından otomatik BES'e dahil edilirken, çalışanların 6.8 milyonu sistemden ayrıldı, 4.1 milyon kişi ise sistemde kalmayı tercih etti. Böylece bir buçuk yılda çalışanların yüzde 36'sı otomatik BES aracılığı ile tasarruf etmeye başladı.
Şimdi ise 10-49 arası çalışanı olan 200 bin işyerinde 45 yaş altı çalışan 4.5 milyon kişi temmuz sonu ağustos başı itibariyle işverenleri tarafından otomatik BES'e dahil edilecekler.
YENİ GİRECEKLER İÇİN OTOMATİK BES REHBERİ
- Temmuz sonu ağustos başı itibariyle maaşlardan ilk kesinti yapılacak.
- Her ay maaştan, prime esas kazancın yüzde 3 oranında kesilip, BES'e aktarılacak.
- Sistemde işveren katkısı olmayacak.
- Sistemden çıkış serbest olacak, dileyen ertesi gün çıkabileceği gibi ilerleyen aylarda istediği zaman da çıkış yapabilecek.
- İlk 2 ay içinde çıkıldığında maaştan yapılan kesintinin tamamı iade edilecek, 2 aydan sonra da çıkış serbest olacak.
- Devlet çalışanın maaşından yapılacak kesintiye her ay yüzde 25 katkı yapacak. Sistemde kalınması halinde ikinci ayın sonunda devlet 1.000 lira ek katkı daha yapacak.
- Maaşlardan yapılan kesintiler başlangıç fonlarında değerlenecek; isteyen faizli, isteyen faizsiz fon seçebilecek.
İŞVERENE YÜKLÜ CEZA
Otomatik BES'te, katkı payının çalışanın ücretinden kesilip, emeklilik şirketine aktarılması işverenin sorumluluğunda. İşyerinin çalışanlarını sisteme dahil etmemesi ya da eksik dahil etmesi halinde, işveren kanuni yükümlülüğünü yerine getirmemiş sayılıyor ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca idari para cezası ile cezalandırılıyor. Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) işverenin, çalışandan kestiği yüzde 3'lük kesintiyi emeklilik şirketlerine aktarmamasını ise tespit edebiliyor ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı'na bildiriyor.
Çalışanın maaşından kesilen katkı payının ise ücret ödeme gününün takip eden işgünü içinde ödenmesi gerekiyor. Ücret ödeme günü işverenle emeklilik şirketi arasında yapılacak sözleşmede belirlenir. İşveren bu madde uyarınca katkı payını zamanında emeklilik şirketine aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın birikiminde oluşan parasal kaybından sorumlu oluyor. Ayrıca işverene her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca 100 lira idari para cezası uygulanır. İşveren sisteme girmezse çalışan başına, sisteme girmediği her bir dönem bazında her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca 100 lira idari para cezası da uygulanır.
DÜNYADAKİ EN BONKÖR SİSTEM
Fiba Emeklilik Genel Müdürü Erol Öztürkoğlu, 1 Temmuz'dan itibaren şirketlerin emeklilik şirketleriyle masaya oturması gerektiğini, emeklilik şirketleri olarak teknolojik çözümlerle süreci kolaylaştırdıklarını belirterek, şunları söyledi: "Dünyadaki en bonkör sistemlerden bir tanesi Türkiye'de uygulanıyor. Sadece devlet katkısı açısından bile baktığımızda çıkılmaması gereken bir sistem. Türkiye hızla yaşlanan bir ülke, dolayısıyla hızla yaşlanan nüfusun yanında yoksul yaşlanırsak bu hem bireysel hem de ülke açısından olumsuz bir tablo doğurur. Dolayısıyla yüzde 25 devlet katkısının sunulduğu böylesi bir sistemi çalışanların tasarruf yapmak için kullanmaları gerekir. Gelecekleri için bu son derece önemli."
FAİZSİZ FONLAR TERCİH EDİLİYOR
Vakıf Emeklilik Genel Müdürü Özgür Obalı, faizsiz emeklilik sisteminin Türkiye'de her geçen gün büyüdüğünü belirterek, şunları söyledi: "Mayıs itibari ile BES'te faizsiz fon büyüklüğü 7.30 milyar TL'ye, otomatik BES'te de 1.82 milyar TL'ye ulaştı. Faizsiz fonların tüm emeklilik fonlarına oranı yaklaşık BES'te yüzde 8.63, otomatik BES'te yüzde 64 olarak seyretmekte.
Otomatik katılımın devreye girmesi de faizsiz fonlara olan ilgiyi artırdı. Mayıs itibariyle 2.86 milyar TL civarındaki toplam sektör fon büyüklüğünün 1.82 milyar lirası faizsiz fonlardan oluşuyor. Otomatik katılım sistemindeki katılımcı sayısına baktığımızda ise yaklaşık yüzde 63'ünün faizsiz fonları seçtiğini görüyoruz."
