İspanya ve Portekizi vuran elektrik krizi devam ediyor. İki komşu ülkenin tamamında elektrik kesintileri yaşandı. Madrid ve Barselona gibi büyük şehirler resmen karanlığa gömüldü.
İspanya'da ordu göreve çağrılıp OHAL ilan edilirken iki ülkede de kaos ortamı hakim oldu. Paniğe kapılan insanlar kaos ortamında süpermarketlere koştu ve rafları boşalttı.
İspanya ve Portekiz'de milyonlarca insanın hayatını felç eden elektrik kesintisinin İbiza Adası'ndaki ısı değişimiyle ilişkilendirilmesi yeterince ikna edici bulunmazken gerçek neden ve ihtimallerin ne olabileceği tartışması sürüyor.
İspanya ve Portekiz'deki elektrik kesintilerinin nasıl ortaya çıktığı sorusu, milyonlarca kişi tarafından merak ediliyor.
Olağan şartlarda dünyanın diğer bölgelerinde de kesintilerin nedenleri için ilk olarak deprem, seller, fırtına, şiddetli yağmur ve sıcak hava dalgaları gibi elektrik hatlarına ve altyapıya zarar verecek olumsuz hava koşullarının payına bakılıyor.
Bunun yanı sıra teknik arızaların elektrik santralleri veya trafo merkezlerinde meydana getireceği sorunlar elektrik şebekesinde kesintilere sebep olabiliyor.
Özellikle, sıcak hava dalgaları sırasında artan elektrik talebi şebekenin aşırı yüklenmesini beraberinde getiriyor ve dağıtım şirketleri bu durumda kontrollü kesintiler uyguluyor.
İnsan hataları veya kritik altyapıya yönelik siber saldırılar da enerji arzını kesintiye uğratabilecek etkenler arasında yer alıyor.
Kaynak tedarikinde yaşanan sorunlar veya yenilenebilir enerji kaynaklarındaki teknik problemler de elektrik üretimini olumsuz etkiliyor.
İBER YARIMADASI'NDA ANİ ISI DEĞİŞİMİ
İspanya basınında çıkan haberlere göre, Portekiz'in ulusal enerji şirketi REN'den yapılan açıklamada, kesintinin yüksek gerilim hatlarındaki anormal salınımlardan kaynaklanmış olabileceğini, buna da İber Yarımadası'nda görülen "ani sıcaklık değişikliklerinin sebep olabileceği" ifade edildi.
Şirketin açıklamasıyla ilgili İspanyol sosyal medyasında gelişen çok sayıdaki yorumda gerekçeyle dalga geçen ifadelerin yanı sıra inandırıcı olmadığını belirten tepkiler yer aldı.
SİBER SALDIRI MI?
Kesintinin ardından "siber saldırı ihtimali" söylemleri ortaya çıksa da Portekiz haber ajansı Lusa'nın haberine göre, Portekiz Siber Güvenlik Merkezi, siber saldırıya ilişkin kanıta rastlanmadığını açıkladı.
Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Antonio Costa da kesintinin ardından İspanya ve Portekiz başbakanlarıyla temas halinde olduğunu ve siber saldırıya ilişkin bir belirti olmadığını duyurdu.
İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ise iki kez toplanan ulusal güvenlik kabinesinin ardından düzenlediği basın toplantılarında, elektrik kesintisinin nedeninin belirlenemediğini, "hiçbir ihtimalin de göz ardı edilmediğini" söyledi.
HATLAR AŞIRI MI YÜKLENDİ?
Endüstri mühendisi ve elektrik uzmanı Jorge Morales de Labra, İspanya televizyon kanalı RTVE'ye yaptığı açıklamada, ülkenin elektrik hattının "kendi başarısının kurbanı olduğunu" savundu.
Morales, elektrik sistemindeki çöküşün dış etkenler sebebiyle değil, yenilenebilir enerji kaynaklarının yüksek üretimi nedeniyle hatların aşırı yüklenmesinden kaynaklanmış olabileceğini belirtti.
İspanyol uzman, "Çok sayıda güneş ve rüzgar enerjisi ile küçük hidroelektrik santrali mevcut, elektrik hatları bunların hepsini kaldırmıyor." diye konuştu.
Meydana gelen aşırı yüklenmenin santrallerdeki koruma sistemini faaliyete geçirdiğini söyleyen Morales, bu durumda da voltajın düştüğünü belirtti.
Elektrik hatlarındaki gerilim seviyesinin aniden ve sert bir şekilde düşmesi son derece kısa süren olağan bir durum olsa da düzgün yönetilemediği zaman jeneratörlerde ve hassas tesislerde kapanmalara yol açıyor.
Bu durumu "elektrik hatlarındaki bir çukura" benzeten İspanyol uzman, böyle bir durumda koruma sistemlerinin hasarı önlemek için aktifleştiğini hatırlattı.
Morales, söz konusu düşüşün geniş bir alanı veya çok sayıda elektrik devresini etkilemesi durumunda, üretim ile tüketim arasında kritik bir uyumsuzluğa yol açabileceğini, bunun da dünkü kesintiye benzer sonuçlar doğurabileceğini anlattı.
İspanyol uzman, yenilenebilir enerji üretiminin geleneksel kaynaklarla aynı hassasiyette kontrol edilemediği şebekelerde bu tür olayların yaşanma ihtimalinin yüksek olduğuna dikkati çekti.
Dünkü elektrik kesintisinin ülkedeki yenilenebilir enerjinin iyi işleyişini ifade ettiğini savunan Morales, bu alandaki başarının beraberinde zorlukları da getirdiğini aktardı.
DAHA ÖNCE İŞARET VERMİŞ MİYDİ?
İspanya'nın La Vanguardia gazetesinde yazan Antonio Cerrillo, köşesinde İspanya elektrik şirketi Operasyonel Hizmetler Direktörü Eduardo Prieto'nun ifadelerine yer verdi.
Elektrik kesintisinin sebeplerine ilişkin Prieto, hatlardaki elektrik akışında ciddi üretim kaybına denk gelen bir dalgalanmanın gözlemlendiğini belirtti.
Prieto, "elektrik sisteminin kara kutusundaki bilgilerin analiz edilmesinin ardından kesintinin detaylarının ortaya çıkacağını" söyledi.
İspanyol gazeteci Cerrillo da daha önce elektrik hatlarındaki dalgalanmalar nedeniyle yüksek gerilim hatlarında istikrarsızlığın yaşandığının ve arz ile talep arasında farkların oluştuğunun gözlemlendiğine ilişkin haberleri hatırlattı.
1 MİLYAR AVROLUK KAYIP
İspanya merkezli The Objective'in haberinde, ülke çapında etkili olan kesintinin sanayi ve hizmet sektörüne olan etkisinin en az 1 milyar avro olabileceği belirtildi.
Kesintinin meydana getirdiği kayıpları net olarak belirlemenin erken olduğu aktarılırken sanayinin durması ve işletmelerin çalışamaması sebebiyle oluşan kaybın ciddi etkilerinin olacağı ifade edildi.
İspanya'nın gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYH) günlük 4,1 milyar avro olduğu, bunun 575 milyon avroya denk gelen yüzde 14'ünün sanayi sektörüne, yaklaşık 500 milyon avroluk yüzde 12'sinin de hizmet sektörüne ait olduğu hatırlatıldı.
Elektrik kesintisinden doğrudan etkilenen bu iş sektörlerinde meydana gelebilecek kaybın 1 milyar avro olabileceği, üretimin yanı sıra soğutma eksikliği nedeniyle kayba uğrayabilecek stokların da zararına dikkati çekildi.
İTALYA'DA OLSA AVRUPA KARANLIKTA KALIRDI
İspanya'da çıkan Marca gazetesine konuşan, eski üst düzey yönetici ve endüstri mühendisi Jose Ignacio Ortiz, ülkedeki kesintinin muhtemel sebeplerini değerlendirdi.
Ortiz, kesintinin artan talebe karşı arzın yetersiz olması sebebiyle meydana gelmiş olabileceği ihtimalinin düşük olduğunu, İspanya'nın veya İber Yarımadası'nın üretim kapasitesinin yüksek olduğunu söyledi.
Kesinti sebebiyle yenilenebilir enerjinin suçlanmasının "anlamsız" olduğunu söyleyen Ortiz, bazı kesimlerin bu durumu nükleer ve kömürle çalışan santrallerin kapatılmasına bağlayabileceğini, bunun da çok anlamlı olmadığını ifade etti.
Elektrik hatlarının kontrol sisteminde bir problemin çıkmış olma ihtimaline değinen Ortiz, siber saldırı da dahil birçok ihtimalin buna sebep olabileceğini, konuya ilişkin tek güvenli kaynağın İspanya elektrik şirketi olduğunu ifade etti.
İber Yarımadası'ndaki elektrik sıkıntısının Avrupa'nın tamamını etkilemediğini kaydeden Ortiz, İspanya'daki kesintinin İtalya'da olması durumunda Avrupa'nın karanlıkta kalacağını belirtti.
Öte yandan, İspanya'daki sosyal medya kullanıcıları elektrik dağıtım şirketlerinin kesintinin sebebine ilişkin açıklama yapması talebinde bulundu.
Bazı kullanıcılar ise hem İspanya hükümetinin hem de elektrik sağlayıcı şirketlerin kesintiden sorumlu tutulması gerektiğini savundu.
Diğer yandan bazı kullanıcılar da altyapı sistemlerinin kontrolünde yapay zeka kullanılmasını eleştirdi ve "yapay zekanın kendi kendini eğitme" eğiliminde olmasının bu tip sorunlara yol açabileceğini iddia etti.
Bazıları ise nükleer santrallerin kapatılmasının elektrik kesintisine sebep olduğunu öne sürdü.
İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, dün yaşanan ve yaklaşık 10 saat süren ülke genelindeki elektrik kesintisiyle ilgili "İspanya şanslı bir şekilde krizin en kötüsünü geride bıraktı. Tam normalleşmeye yakın." dedi.
Sanchez, Bakanlar Kurulu toplantısının ardından gazetecilerin sorularını yanıtladı.
İspanya'da yerel saatle 12.33'de 5 saniyelik bir enerji kaybının genel kesintiye neden olduğunu vurgulayan Sanchez, şu ifadeleri kullandı:
Ne olduğunu anlamaya ve bunun bir daha tekrarlanmaması için çalışmaya devam ediyoruz. Araştırdığımız konu bu 5 saniyede ne olduğudur. Çok karışlık bir durum ve vatandaşların bu ince detayın farkında olmalı. Ekolojik Geçiş Bakanlığının liderliğinde kurulan Araştırma Komisyonunun çalışmaları şeffaf bir şekilde kamuoyu ile paylaşılacak. Siber saldırı, terör, hiçbir hipotezi dışarıda bırakmıyoruz.
"Dün yaşananlar asla bir daha yaşanmamalı." diyen Sanchez, konunun tüm ayrıntılarıyla, tamamen sebebi belli olana kadar araştırılacağını, özel işletmecilerden konuyla ilgili sorumluluklarını talep edeceklerini, ayrıca AB ve Avrupa Komisyonu Enerji Birliğinden teknik analiz istediklerini söyledi.
Elektrik kesintisinin nükleer enerji eksikliğinden kaynaklandığı iddiasının "yalan veya cahillik" ifadeleriyle, doğru olmadığını ifade eden Sanchez, "İspanyol hükümeti bu meseleyi derinlemesine araştıracak ve bunun bir daha tekrarlanmamasını sağlamak için gerekli reformları ve önlemleri uygulayacaktır." değerlendirmesini yaptı.
İspanya Başbakanı, ülkeye tekrar elektrik verilmesinin dış destekle sağlandığını belirterek, "Fransa ve Fas'ın tedarikleri sayesinde enerji kaynaklarımız toparlandı." şeklinde konuştu.
Sanchez, "İspanya'nın son 24 saatte gösterdiği en önemli şey, elektrik sisteminin hızla onarılmasının yanı sıra, hayranlık uyandıran bir nüfusa sahip olduğudur. Dün ülkemiz bir kez daha kritik bir durumla karşı karşıya kaldı ve vatandaşlarımızın tepkisi, dayanışması, birlikteliği, sivil sorumluluğu üst düzeydeydi." açıklamasında bulundu.
Diğer yandan elektrik kesintisinin terörist bir saldırı olup olmadığının ortaya çıkması için Ulusal Mahkeme'de soruşturma açılmasını, "demokratik bir adım" olarak yorumlayan Sanchez, "İspanya dün çok zor bir geçirdi. Dün yaşanan olay düşük düzeyde sayılabilecek bir enerji talebinin olduğu anda oldu. Olağanüstü bir durum oldu. Çünkü tam normalliğin olduğu olağan bir günde yaşandı. Bu yüzden temkinli olmalıyız. Hiçbir varsayım dışarıda bırakılamaz." dedi.
Sanchez mevcut durumda, ülke genelinde normalleşmenin sağlandığını, hastanelerde, eczanelerde, sağlık merkezlerinde gece boyunca hiçbir sorun yaşanmadığını, eğitim, finans sektörü ve KOBİlerin açık olduğunu, telekomünikasyon hizmetinin yüzde 90 düzeyinde çalıştığını, havaalanları ve otoyolların tam normallikte olduğunu, 35 binden fazla yolcunun mağdur olduğu tren seferlerinin de bazı noktalarda sorunlar devam etse de büyük ölçüde çalışır durumda olduğunu kaydetti.
Enerji krizinden dolayı dün 8 özerk yönetimde ilan edilen 3. düzeydeki olağanüstü acil durumun gün içinde 2. seviyeye düşürüleceği bilgisini veren Sanchez, "turizm sektörünün bu krizden etkilenmeyeceğini" savundu.
Sanchez, önceliklerinin elektrik sisteminin sağlamlığının yüzde 100 garanti edilmesi olduğunu, bunun için kalabalık bir grubun çalıştığını, anormal bir durum olmaması halinde enerji sektörünün yarın tam normallikte çalışacağını vurguladı.
İspanya, Portekiz ve Fransa’nın bazı bölgelerinde meydana gelen geniş çaplı elektrik kesintisi, Avrupa genelinde tedirginliğe yol açtı. Üç ülkede hayat neredeyse durma noktasına gelirken, insanlar yollarını akıllı telefonlarının ışığıyla bulmaya çalıştı.
Elektrik kesintisine bağlı olarak internet erişiminin kesilmesi, haber ihtiyacını farklı yollardan karşılama zorunluluğunu doğurdu. Vatandaşlar bilgiye ulaşmak için pille çalışan radyolara yönelince, bu cihazları satan dükkanların önünde uzun kuyruklar oluştu.
Barselona’da yaşayan Iain Tozer, yaşananları “Eskiye döndük” sözleriyle anlattı ve haberleri takip etmek için geleneksel radyoya başvurduğunu dile getirdi.
İspanya’da sokaklarda yönünü bulmakta zorlanan bazı kişilerin, ellerindeki kâğıt haritalarla ilerlemeye çalıştıkları gözlendi. Madrid’de yaşayan 40 yaşındaki Beatrice Sanchez, kızlarını okuldan almak için yaklaşık 5 kilometre yürüdüğünü belirtti.
Elektrik kesintileri sağlık sistemini de etkiledi. Birçok hastane acil durum jeneratörlerini devreye alırken, tedavi altındaki hastalar yataklarında bekletilmek zorunda kaldı.
Portekiz'de, dünden bu yana süren elektrik kesintisinin tamamen giderildiği belirtildi.
Portekiz haber ajansı Lusa'ya göre, elektrik şirketi E-Redes, kesintinin tamamen giderilerek, enerji arzının normale döndüğünü duyurdu.
Başbakanlıktan sorumlu Bakan Antonio Leitao, elektrik tedarikinin normale döndüğüne işaret ederek, kesintinin sürdüğü gece saatlerinde de herhangi bir güvenlik problemi yaşanmadığını söyledi.
Leitao, "Şu anda elektrik dahil hemen hemen tüm hizmetlerimiz yeniden sağlanmış durumda." dedi.
Antonio Leitao, 6,4 milyon aboneye elektrik hizmetinin sağlandığı bilgisini paylaştı.
Öte yandan, başkent Lizbon metrosunun elektrik kesintisi nedeniyle seferlerine normal saati olan 06.30'da başlamadığı kaydedildi.
Metro servisinden yapılan açıklamada da seferlerin aşamalı olarak başlatılacağı duyuruldu.
Dün, İspanya ve Portekiz'i geniş çaplı etkileyen elektrik kesintileri baş göstermiş ve hayatı durma noktasına getirmişti.
İspanya ve Portekiz’de saatler süren büyük kesintinin ardından elektrik geri gelirken Lizbon sokaklarına güç geri gelince insanlar sevinç çığlıkları attı
İspanya'da dünden bu yana devam eden elektrik kesintisinin neredeyse tamamen giderildiği belirtildi. İspanya elektrik şirketi Red Electrica'dan yapılan açıklamada, trafo merkezlerinin tamamının faaliyete geçtiği, bakım işlemlerinin sürdüğü aktarıldı.
İspanya'nın elektrik ihtiyacının yüzde 99,16'sının karşılandığı vurgulanan açıklamada, üretimin 21 bin 265 megavat olduğu ifade edildi. Ülkedeki demir yolu işletim şirketlerinden yapılan açıklamada, banliyö trenlerinin yüzde 50 ile 60 arasındaki yoğunlukta çalışmalarını sürdüreceği kaydedildi.
İspanya haber ajansı EFE'nin haberinde, elektrik kesintisinden etkilenen 126 trenin 123'ünden yolcuların tahliyelerinin tamamlandığı bilgisi verildi.
Madrid Metrosu da çeşitli hatlarda yeniden hizmet vermeye başladı. İspanya Ulaştırma Bakanı Oscar Puente, aksamalar ve başlayacak ticari tren seferleri hakkında bilgi vererek, bazı bağlantılar harici yüksek hızlı trenin de çalışacağını duyurdu.
6.2 MİLYON KİŞİYE ELEKTRİK HİZMETİ
Portekiz haber ajansı Lusa'ya göre, elektrik şirketi E-Redes gece yarısı itibarıyla 424 trafo merkezinin kısmen faaliyete geçtiğini açıkladı.
Ülkede 6,2 milyon müşteriye elektrik hizmeti sağlandığını duyuran şirket, normale dönüşün ne zaman olacağının belli olmadığını ifade etti.
Dün, İspanya ve Portekiz'i geniş çaplı etkileyen elektrik kesintileri baş göstermiş ve hayatı durma noktasına getirmişti.
Sosyal medyada paylaşılan endişe verici görüntülerde etkilenen bölgelerde panik alışverişinin yaşanmasının ardından süpermarket raflarının boşaldığı görülüyor.
Görüntülerde, kargaşanın günlerce sürebileceği endişesiyle insanların temel ihtiyaçlarını karşılamak için market ve ATM'lerin önünde uzun kuyruklar oluşturduğu belirtildi.
Ayrıca, gece yarısı haydutların kaos ve karanlığı fırsat bilerek dükkanları yağmalamasından endişe ediliyor.