Osmanlı’da taht kavgaları

Osmanlılar, tek bir hanedanın yönettiği en uzun ömürlü imparatorluk oldu. Osmanlılarda saltanatın devri, çoğunlukla babadan oğula geçiyordu. Tıpkı Moğollar’da olduğu gibi belirlenmiş bir kural yoktu. Sultan olmak için şehzadeler kendi becerilerini göstermek zorundaydılar. Bu durum, bir yandan yönetme ve mücadele kabiliyeti gelişmiş şehzadelerin sultan olmasını sağlarken, bir yandan da kanlı taht kavaglarına neden oluyordu. İşte taht kavgalarıyla Osmanlı. Takvim.com.tr İlk taht kavgası kurbanı Osman Bey’in amcasıydı Osmanlı devletindeki ilk taht kavgası, henüz beylik dönemindeyken Osmanlı’nın adını da kendisinden aldığı Osman Bey’in amcasını 1298’de öldürmesiyle başladı. Kızgın demirle gözleri oyduruldu Osman Bey’in ölümünden sonra yerine Orhan Bey geçti. Orhan Bey, herhangi bir taht kavgasına girişme gereği duymadı. Orhan Bey’in ölümünden sonra yerine I. Murat geçti. I. Murat’ın oğlu Savcı Bey, babasının tahtına göz diktiği için babası tarafından yakalatılıp öldürüldü. Savcı Bey’in önce gözlerinden dağlandığı, daha sonra da öldürüldüğü kayıtlara geçmiştir. Boğdurulan şehzade Yakup Sultan I. Murat’ın vefatından sonra, yerine oğlu I. Beyazıt geçti. Sultan Murat’ın diğer oğlu Yakup Bey ise o sıralar Sırplarla bir savaştaydı. Yıldırım Beyazıt, kardeşi Yakup’un gelip yeni bir taht kavgası başlatacağından ve bunun da devleti zayıflatacağından endişe etiği için Yakup’u boğdurttu. Taht kavgası tam 11 yıl sürdü Yıldırım Beyazıt, Timur’la giriştiği Ankara Savaşı’nda yenilip esir düşünce Timur tarafından İran’a götürüldü. Beyazıt’ın cenzaesi bir yıl sonra teslim edildi. Bu andan itibaren şehzadeler arasında kanlı bir taht kavgası başladı. I. Mehmet 11 yıllık bir karmaşadan sonra tahta çıkmayı başaran şehzade oldu. Kardeşini öldüren de öldürüldü Çelebi Mehmet olarak da bilinen I. Mehmet, kardeşi İsa’yı öldürttükten sonra Musa’yı da öldürttü. Şehzade Musa ise daha önce kendisine rakip olarak gördüğü kardeşi Süleyman’ı Edirne’de öldürmüştü. Yıldırım Beyazıt’ın en küçük oğlu Kasım ise, taht kavgasına hiç karışmadı ve “benim sultanlıkta gözüm yok” diyerek öldürülmekten kurtulmuştu. 13 yaşında taht kavgası Çelebi Mehmet, Edirne’de bir av sırasında felç geçirip atından düştü ve öldü. Bunun üzerine oğlu Murat Bey, Bursa’ya giderek sultan oldu. Murat’ın kardeşleri kendilerini kurtarmak için kaçmayı denediler ama başarılı olamadılar. Kardeşlerden 13 yaşındaki Mustafa, taht kavgasına girişti ama kısa bir süre içinde Murat’ın orduları tarafından esir alınıp öldürüldü. Sultan Murat, sultanlıkta hak iddia eden amcası Düzmece Mustafa’yı da boğdurdu. Kardeş katlini helal kılan fetva Sultan Murat’ın vefatından sonra yerine oğlu II. Mehmet geçti. İstanbul’u aldıktan sonra Fatih ünvanını alan Fatih Sultan Mehmet, Osmanlı’da devletin bekasının sağlanması için kardeş katlini helal kılan ilk fetvayı yayınlatarak taht kavgalarına yeni bir boyut getirdi. Kardeşi Ahmet’i öldürten Fatih’in, daha pekçok kardeşini devletin devamı için öldürttüğü söylenir. Cem Sultan da taht kavgası kurbanı oldu 30 yıllık bir saltanattan sonra, Fatih Sultan Mehmet oğullarına merkezinde İstanbul’un yer aldığı büyük bir imparatorluk bıraktı. Fatih’in yerine oğlu II. Beyazıt geçti. Beyazıt’ın en büyük rakibi ise kardeşi Cem Sultan’dı. Cem Sultan taht kavgasında ağabeyine yenildikten sonra önce Rodos Adası’na sığındı. II. Beyazıt, Cem Sultan’ı geri getirtebilmek için on binlerce altın harcadı. Sonunda, Cem Sultan öldürüldü ve taht kavgaları bir süreliğine durdu. Babasına karşı ordu topladı II. Beyazıt öldüğünde oğullarından üç tanesi olan Korkut, Selim ve Ahmet hayattaydı. Beyazıt, oğlu Ahmeti yerine sultan olarak bırakmak istiyordu ancak Şehzade Selim güçlü kişiliğiyle öne çıkıyordu. Yavuz Sultan Selim adıyla tarihe geçecek olan Şehzade Selim, 40 bin kişilik orduyla babası Beyazıt’la savaşa girişti. Çorlu’da karşılaşan iki ordudan kazanan taraf Beyazıt’ın ordusu oldu. Selim yenik düşüp kaçtı. Taht kavgasında baba oğluna yenildi Bu kez oğullar kurban Yavuz Sultan Selim, Mısır’ı fethederek hilafeti Osmanlı’ya taşıdı. Yavuz öldüğünde, Osmanlı hazinesi ağzına kadar doluydu. Yerine tek oğlu Kanuni Sultan Süleyman geçti. Kanuni’nin herhangi bir kardeşi olmadığı için kardeşleriyle taht kavgasına girişmek zorunda kalmadı. Ama kardeşlerinin yerine, henüz hayattayken oğullarıyla hesaplaşmak zorunda kaldı. Taht kavgalarında bir kadın Kanuni’nin karısı Hürrem Sultan, Kanuni’den sonra kendi oğullarından birisinin tahta geçmesini istiyordu. Böylece Hürrem Sultan, Şehzade Mustafa’nın İran Şahı yanlısı olduğu dedikodusunu etrafa yaydı ve Kanuni oğlu Mustafa’yı boğdurttu. Daha sonra Konya’da karşılaşıp savaşan, Hürrem Sultanın her iki oğlundan Beyazıt yenilip İran Şahı’na sığındı. Geriye tek varis olarak kalan Selim, babasının yerine geçti. Akli dengesi yerinde olmadığı için tahttan indirilidi III. Ahmet’in yerine henüz 14 yaşında olan oğlu Şehzade Ahmet sultan oldu. I. Ahmet’in ölümünden sonra ise yerine I. Mustafa tahta çıktı. Ancak, I. Mustafa’nın akli dengesi yerinde değildi. Tarihte Deli Mustafa olarak da bilinen I. Mustafa, kısa bir süre sonra tahttan indirildi.Yerine I. Ahmet’in en büyük oğlu Genç Osman sultan oldu. Önce hakaret ettiler, sonra öldürdüler Genç Osman, uzun süre kardeşlerinden hiçbirine dokunmadı ama çoğunu hapse attırdı. Daha sonra bir sefer öncesinde en büyük kardeşini boğdurdu. Aradan uzun bir süre geçmeden, Yeniçeriler savaştan yeteri kadar ganimet toplanamadığı gerekçesiyle ayaklanıp Genç Osman’ı işkence ederek öldürdüler. Tarihçiler, Genç Osman’a önce psikolojik sonra da bedensel işkence edildiğini, onuruyla oynanarak büyük hakaretlere maruz bırakıldığını kaydederler. Deli Mustafa ikinci kez tahtta Genç Osman’ın ölümünden sonra Deli Mustafa ikinci kez tahta çıktı ama bu kez de kısa bir süre içinde tahttan indirildi. Onun yerine IV. Murat tahta çıktı. IV. Murat tahta geçtiğinde henüz 11 yaşındaydı. Birkaç yıl sonra iki kardeşini öldürttü. Kardeşi İbrahim ise kafese hapsedili. IV. Murat’ın ölümünden sonra yıllarca kafeste kalan İbrahim sultan oldu. İbrahim kısa sürede tahttan indirildi, yerine oğlu IV mehmet geçti. Zehirden kurtuldu, ordu ayaklanmasıyla devrildi IV. Mehmet de tahta çıkan çocuk padişahlardan birisiydi. Kösem Sultan tarafından zehirlenmek istendi ama komplu ortaya çıkınca Kösem Sultan boğduruldu. Dokuz yıl sonra bir ordu ayaklanmasıya IV. Mehmet de tahttan indirildi. Onun yerine de kafeste tutulan kardeşi II. Süleyman tahtta çıktı. Yeniçeriler, bu kez de ordu maaşlarının arttırılmadığını bahane ederek onu da tahttan indirdiler. Yeniçeriler 11 vezirin başını vurdurttu II. Süleyman’ın yerine ise III. Ahmet geçirildi. Sultan Ahmet de Patrona Halil isyanı ile ordu tarafından tahttan indirildi. Onun yerine geçen III. Osman ise amcası Mehmet’i boğdurtarak işe başladı. III. Osman’ın yerine geçen III. Selim, Osmanlı’da ilk reform hareketlerine girişen padişah oldu. Yeniçeri Ocağı’nı lağvedip yerine yeni bir ordu kurmak isteyince Yeniçerilerle savaşa tutuşur. İsyancı Yeniçeriler, III.Selim’in 11 tane vezirinin başını vururlar. Kanı toprağa düşen ilk şehzade III. Selim bunun üzerine tahttan çekilir. Yerine ise IV. Mustafa geçer. O sıralar ordu içindeki paşalar sultanları diledikleri gibi devirip dilediklerini ise tahta oturtuyorlardı. IV. Mustafa, iki kardeşini öldürterek yerine başkasının geçirilmesinin önüne geçmeye çalıştı. Kardeşi III. Selim de hançerlenerek öldürüldü ve kanı akıtılan ilk şehzade oldu Kardeş kanına elini bulaştırmayan sultan Paşalar, kısa bir süre sonra IV. Mustafa’yı tahttan indirdiler ve yerine de II. Mahmut’u geçirdiler. II. Mahmut ise IV. Mustafa’yı öldürtmekle işe başlar. Daha sonra ise artık imparatorluğun başına bela olmuş olan Yeniçeri Ocağı’nı topa tutarak yok eder. Yerine, Sultan Abdülmecit geçer. Abdülmecit, 22 yıllık saltanatı boyunca hiçbir kardeşini öldürtmedi. Taht kavgası değil, ordu darbesi Sultan Abdülmecit’in yerine kardeşi Abdülaziz geçti. Abdülaziz de ordu darbesiyle indirilen padişahlardan biri oldu ve yerine V. Murat tahta çıktı. V. Murat da üç ay sonra askeri darbe ile tahttan indirildi.Yerine Sultan Abdülhamit geçti. 33 yıllık bir iktidardan sonra Abdülhamit de ordu darbesiyle devrildi. Yerine oğlu Sultan Reşat, onun da yerine son Osmanlı Sultanı Vahdettin tahta çıktı.