2. Abdülhamid'in en yakınlarından biriydi! "Çinli Hoca"nın kayıp mezarı bulundu

Sultan 2. Abdülhamid Han'ın vefatından bu yana tam 102 yıl geçti. Buna rağmen Sultan Abdülhamid sanatsal kişiliği, geniş kültür dünyası ile hala Osmanlı Devleti'nin en çok merak edilen ve araştırılan isimlerinden biri. Sultan 2.Abdülhamid'in kültürel dünyasına en çok etki eden isimlerden biri, 'Çinli hoca' olarak anılan Lüleburgazlı Mehmed Eşref Efendi. Mehmed Eşref Efendi'nin mezar taşı kayıptı ve uzun araştırmalar sonunda ortaya çıktı.

author-1
takvim.com.tr
2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Sultan 2. Abdülhamid devrinde huzur dersleri veren ve Çin'e gönderilerek buradaki Müslümanlarla irtibatın sağlanmasında rol alan, yaşadığı dönemde "Çinli Hoca" olarak da bilinen Mehmed Eşref Efendi'nin mezar taşı Gebze'de bulundu.

Gebze'de Osmanlı mezar taşları ve kitabeleri üzerine araştırmalar yapan İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tarih Bölümü doktora öğrencisi Recep Kankal, iki yıl önce Gebze Merkez Mezarlığı'nda Mehmed Eşref Efendi'nin mezar taşını buldu ancak kesin bilgiye ulaşmak adına Mehmed Eşref Efendi'nin kayınvalidesinin mezar taşını bulana kadar bekledi.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

UZUN YILLAR EĞİTMENLİK YAPTI

Yaptığı araştırma sonunda Mehmed Eşref Efendi'nin Gebze'de yaşayan kayınvalidesini ziyareti sonrası burada vefat ettiğini, türbenin yanı başındaki hazireye defnedildiğini belirleyen Kankal, bir tarih dergisinde de yayımlanan araştırması ve Mehmed Eşref Efendi'nin tarihteki önemine ilişkin, bilgi verdi.

Son devir Osmanlı alimlerinden olarak nitelediği Lüleburgazlı Mehmed Eşref Efendi'nin uzun yıllar dersiam olarak Fatih ve Süleymaniye medreselerinde eğitmenlik yaptığını anlatan Kankal, ayrıca Sultan 2. Abdülhamid Han devrinde huzur dersleri de verdiğini söyledi.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Mehmed Eşref Efendi'nin 1841 yılında Lüleburgaz'da dünyaya geldiğini ifade eden Kankal, babası Ahmed Kemali Efendi'nin de ulemanın önde gelen isimlerinden olduğunu bildirdi.

Mehmed Eşref Efendi'nin küçük yaşlarda hafızlık eğitimini tamamladığını ve eğitimine devam etmek için 15 yaşında İstanbul'a geldiğini aktaran Kankal, şöyle konuştu:

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

"Mehmed Eşref Efendi, İstanbul'da devrin meşhur alimlerinden ilim tahsil edip icazetname aldı. Sonrasında devrin tasavvuf büyüklerinden Ahmed Ziyaeddin Gümüşhanevi'ye intisap etti. 1870-1871 senesinde girdiği imtihanı kazanarak Fatih Camisi'nde dersiam oldu. 30 yaşında olduğu halde gece gündüz durmaksızın ilim talebelerine dersler verdi. 1874-1875 senesinde Şeyhülislam Hasan Hayrullah Efendi'nin işareti ve Sultanın iradesiyle İstanbul müderrisi oldu. İlmi tahsilini ilerleterek Süleymaniye Medresesi'ne müderris tayin edildi. 1888 yılı ramazan ayında Huzur Dersi muhataplığına kabul edildi. Böylece Sultan 2. Abdülhamid'in huzurunda ders verdi. Sonraki yıllarda da Huzur Dersleri'nde mukarrirlik yaptı."

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Kankal, Mehmed Eşref Efendi'nin bütün hayatını ilim öğrenmeye ve öğretmeye adadığını ve 40 yıl boyunca Fatih Camisi'nde ders verdiğini kaydetti.

Mehmed Eşref Efendi'nin 29 Mart 1923'te vefat ettiğini ve mezar yerinin kaynaklarda doğduğu yer olan Lüleburgaz olarak geçtiğini bildiren Kankal, şu bilgileri aktardı:

"Mezar yeri Lüleburgaz olarak zikredilmesine rağmen şimdiye kadar bu konuda netlik yoktu. Yaptığım araştırmalar neticesinde kabrinin Gebze'de olduğunu tespit ettim. Eşref Efendi'nin kayınvalidesinin Gebze'de yaşadığını ve bir ziyareti sonrası burada vefat ettiğini, türbenin yanı başındaki hazireye defnedildiğini düşünüyoruz. Gebze Merkez Mezarlığı'ndaki mezar taşı üzerinde yer alan 'Tarikat-ı Aliyye-i Halidiye meşayıh-ı kiramından ve kudema-yı rical-i ilmiyeden Lüleburgusi el-Hac Mehmed Eşref Efendi' yazısı ve '10 Şaban sene 1341-Perşembe' ifadesi, bu kişinin Mehmed Eşref Efendi olduğunun delilidir. Biyografisindeki bilgilerle karşılaştırdığımızda da şüpheye yer bırakmamaktadır. Mehmed Eşref Efendi'nin mezar taşı, uzun zaman önce Gebze Merkez Mezarlığı'na nakledilmiştir. Nasıl ve ne şekilde buraya geldiğine dair kaynaklarda bilgi yer almıyor. Ancak bu mezar taşı muhtemelen, Çoban Mustafa Paşa Külliyesi'nin haziresinde bulunuyordu."

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

MEZAR TAŞLARI TAHRİP EDİLDİ

Gebze bölgesindeki Osmanlı devrine ait birçok mezar taşının tahrip edildiğini belirten Kankal, yol ve diğer çalışmalar sebebiyle birçok türbedar, beylerbeyi, naip ve ulemadan önemli zatlara ait mezar taşları ve Bizans kalıntılarının da Çoban Mustafa Paşa Külliyesi bahçesinde istiflendiğini aktardı.

Kankal, ilerleyen yıllarda girişimler neticesinde bu mezar taşlarının Gebze Merkez Mezarlığı girişine nakledildiğini ve koruma altına alınarak ziyarete açıldığını söyledi.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

PEKİN'DE HAMİDİYE ÜNİVERSİTESİ AÇILDI

Uzun yıllar İstanbul'da çok sayıda talebe yetiştiren Mehmed Eşref Efendi'nin ayrıca Çin'e giderek buradaki Müslümanlarla irtibatın kurulmasını sağladığını ifade eden Kankal, ayrıca İslamiyet'in yayılmasına katkıda bulunduğunu kaydetti.

Sultan 2. Abdülhamid'in Güney Afrika ve Japonya gibi uzak ülkelere din alimleri göndererek İslamiyet'in o bölgelerde yayılması ve hilafet merkeziyle bağlarının güçlendirilmesi için çalıştığını anlatan Kankal, şunları dile getirdi:

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

"Sultan 2. Abdülhamid'in zaman zaman Ahmed Ziyaeddin Gümüşhanevi ile irtibatta olduğu biliniyor ve İslamiyet'in yayılması için icazetli talebelerinden bazılarının yurt dışına gönderilmesi hakkında istişarede bulunuyor. Sultan Abdülhamid'in Çin'deki tesiri o kadar büyük oldu ki Pekin'de Niujie Camii'nin arkasında Hamidiye adlı İslam üniversitesi açıldı ve kapısında da Türk bayrağı dalgalandı. Mehmed Eşref Efendi'nin de Çin'e giderek bu üniversitenin kuruluşunda yer alıp ders verdiğini biliyoruz. Aslında Eşref Efendi uzun yıllar İstanbul'da görev yapıp ders vermesine rağmen bazı kaynaklarda kendisinden 'Çinli Hoca' olarak bahsedilir."

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Kankal, 1949'daki Mao devriminin ardından okulda Arapça ve dini eğitime son verilip, sadece Çince eğitime imkan tanındığını belirterek sonraki yıllarda da maddi imkansızlıktan dolayı eğitimin son bulduğunu kaydetti.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

ŞAŞIRTAN BAĞLARI ORTAYA ÇIKT

Osmanlı Devleti'nin son dönemlerine eşlik eden 2.Abdülhamid'in hayatı Payitaht Abdülhamid dizisine konu oldu biliyorsunuz. Ama 2.Abdülhamid'in hayatı diziden daha fazlası. Kültür-sanat yaşantısına oldukça düşkün olduğu bilinen 2.Abdülhamid ile Yeşilçam'ın en sevilen oyuncuların biri olan Adile Naşit arasındaki bağı duyunca çok şaşıracaksınız. Bir yanda Osmanlı Devleti padişahı 2.Abdülhamid, diğer yanda Yeşilçam'ın en sevilen oyuncuların biri olan Adile Naşit. Bu iki isim arasında ne gibi bir bağ olabilir?

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Kültür dünyasına yatkınlığı ile biliniyor 2.Abdülhamid. Sanatın her dalına özel ilgi duyan, gösterimeleri takip eden ve kendisi de müzik yapan liderlerden biri.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

İLK KEZ TANIKLIK EDECEKSİNİZ

Yıldız Sarayı Mabeyn-i Hümâyun odalarından birinde Sultan II. Abdülhamid'in kullandığı piyano. Yaklaşık tarih 19.yy sonları.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Yıldız Sarayı Tiyatrosu ve II. Abdülhamid'in locası

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

2.Abdülhamid'in sanat dolu kişiliğini ortaya çıkaran kanıtlardan.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

TİYATRO ESERLERİ SERGİLETİRDİ

Mızıka-i Hümâyun sanatçılarından ve II. Abdülhamid için sahnelenen tiyatro eserlerinde de oynayan baş oyunculardan Naşid Özcan ya da Komik-i Şehir Naşit Bey. Yıl 1924. Ayrıca kendisi "Sultan Hamid'i bile güldüren adam" olarak da tanınıyor. Bu yetenekli sanatçı size bir yerlerden tanıdık geldi mi?

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Naşid Özcan, Yeşilçam'ın efsanevi oyuncularından Adile Naşit ve Selim Naşit Özcan'ın babaları.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Babalarındaki yetenek bu iki kardeşe de geçti ve Türkiye'nin hafızalarına kazınan isimler oldular.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Osmanlı padişahları arasında kişiliği, karakteri ve davranışlarıyla diğerlerinden ayrılan II. Abdülhamid, tarihle ilgilenen herkesin bir şekilde dikkatini cezbeden biriydi.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

93 Harbi'ne de tanıklık eden 2.Abdülhamid ayrıca en gizemli padişahlardan biriydi.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Sultan 2.Abdülhamid'in arşivinden çıkan bu fotoğraflar hem onun ince kişiliğine hem de saray yaşantısına ışık tutacak cinsten.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

BU FOTOĞRAFLARI DAHA ÖNCE GÖRMEDİNİZ

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş.'nin yayımladığı "Sultan II. Abdülhamid'in Aile Albümü" isimli kitap, saraydan daha önce görmediğiniz fotoğrafları gözler önüne seriyor.

Mahmud Şevket Efendi

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Sultan II. Abdülhamid'in çektirdiği fotoğraflardan oluşan Yıldız Arşivi'nden, sultanın ailesini ve Yıldız Sarayı'nın günlük yaşamını konu alan kitap, saraya ve saray yaşamına farklı bir bakış açısı getiriyor.

Mehmed Burhaneddin Efendi / 2.Abdülhamid'in oğlu

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

"Sultan II. Abdülhamid'in Aile Albümü"ndeki fotoğraflar Yıldız Sarayı'ndan kesitlerle başlıyor, şehzade ve sultanların fotoğraflarıyla devam ediyor.

Mehmed Seyfeddin Efendi / Sultan Abdülaziz'in oğlu

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Kitapta, Sultan Abdülhamid'in yanı sıra Sultan Abdülaziz ve Sultan Abdülmecid'in soy ağacından şehzade ve sultanların özel fotoğrafları bulunuyor. Aslında bu, Sultan Abdülhamid'in tahtan indirilerek öldürülen amcası Sultan Abdülaziz'in çocuklarını kendi çocuklarından ayırmadığının "resmi" bir kanıtı niteliğinde.

Naile Sultan ve Naime Sultan / Sultan Abdülmecid'in kızı ve 2.Abdülhamid'in kızı

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Fotoğrafların dizilişinde hanedan geleneğine uygun olarak öncelik şehzade fotoğraflarına verilmiş, sultan fotoğrafları şehzadelerden sonra yer almıştır.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Kitapta ayrıca içinde padişah fotoğraflarının yer aldığı iki albüm daha bulunuyor. Sultan II. Abdülhamid Han'dan önceki şecereyi içeren bu karelerin üzerine padişahların doğum tarihleri, tahta çıkış tarihleri gibi önemli ayrıntılar da not düşülmüş.

Naime Sultan / 2.Abdülhamid'in kızı

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Kitap "harem"e girebilen saray fotoğrafçıları Abdullah Frères (Abdullah Kardeşler) ve Vasilaki (Basile) Kargopoulo ile ilgili bilgilerle son buluyor.

Nazime Sultan ve Halife Abdulmecid Sultan / Sultan Abdülaziz'in kızı ve oğlu

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

İBB Kültür A.Ş.'nin ilk kez gün ışığına çıkardığı özel fotoğraflardan oluşan kitapta, Sultan II. Abdülhamid'in büyük oğlu Mehmed Selim'in torunu Abdülkerim Osmanoğlu'nun "Büyük Dedem Sultan II. Abdülhamid", Gültekin Çizgen'in "Abdülhamid ve Fotoğraf" ve Prof. Dr. Nurhan Atasoy'un "Görsel Tarihin Tapusu" başlıklı yazıları da yer alıyor.

Sale Kasrı Padişah odası

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Prof. Dr. Atasoy yazısında Yıldız Fotoğrafları ile ilk karşılaşmasını ve fotoğraflar üzerinde gerçekleştirdiği yıllar süren çalışmayı, emeği ve özveriyi anlatıyor.

Sale Kasrı yeni daire yemek salonu

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Şehzadelerle sünnet edilen fakir çocuklar

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Sultana arz edilen mücevherler

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Ulviye Sultan

2.Abdülhamid'in kızı. II. Abdülhamid'in çok düşkün olduğu Ulviye Sultan, bir kaza neticesinde yanarak ölmüştür.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Yıldız Sarayı merasim dairesi

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Yıldız Sarayı ve Yeni Köşk

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Yıldız Sarayı`ndan tiyatro grubu

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu
2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu
2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu
2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu
2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu
2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Türkiye'de yaşayan İranlı ressam Reza Hemma-Tirad, 3 yıl boyunca tarihçilerle çalıştı ve 36 padişahın portresini yaptı. Eserler, zihinlerdeki padişah görüntülerinden biraz farklı.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Türkiye'de yaşayan İranlı ressam Reza Hemma-Tirad, 3 yıl boyunca tarihçilerle çalıştı ve 36 padişahın portresini yaptı. Eserler, zihinlerdeki padişah görüntülerinden biraz farklı.

Yavuz Sultan Selim

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Osman Gazi

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Kanuni Sultan Süleyman

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Fatih Sultan Mehmet

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

OSMANLI PADİŞAHLARININ ÖLÜM NEDENLERİ

Genç Osman hadisesi altı asırlık Osmanlı tarihinin en trajik olaylarındandır ve 1622'nin 20 Mayıs'ında yaşanan hadise, asırlar boyu unutulmamıştır.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

14 yaşında iken tahta çıkan İkinci Osman, yani Genç Osman, reform yapmaya çalışırken canından olmuştu.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Polonya üzerine sefere çıkarken idamını emrettiği kardeşi Şehzade Mehmed "Osman, Allah'tan dilerim ki ömrün berbad olsun! Beni hayatımdan mahrum ettin, inşaallah sen de saltanat süremeyesin" diye beddua etmişti.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Birinci Ahmed'in ölümünden sonra, Osmanlı tahtına devletin ileri gelenlerinin mutabakatıyla, 22 Eylül 1617 günü Birinci Ahmed'in en büyük oğlu olan Şehzade Mustafa geçirildi.

2. Abdülhamid’in en yakınlarından biriydi! Çinli Hocanın kayıp mezarı bulundu

Mustafa, Genç Osman'ın ağabeyi idi ve saltanat o zamana kadar babadan oğula geçerken, tahta artık hanedanın hayattaki en yaşlı erkek üyesinin oturtulması kararlaştırılmıştı.