KOLESTEROL NEDİR?
Bütün hücrelerimizde bulunan yağ benzeri bir maddedir. Beyin, sinirler, kalp, bağırsaklar, kaslar, karaciğer başta olmak üzere tüm vücutta yaygın olarak bulunur. Vücut kolesterolü kullanarak hormon, D vitamini ve yağları sindiren safra asitlerini üretir. Bu işlemler için kanda çok az miktarda kolesterol bulunması yeterlidir.
HANGİSİ TEHLİKELİ ?
Kötü yani LDL kolesterol, kanda, kolesterolü taşıyan başlıca pakettir. Yüksek olduğu zaman damarların iç yüzüne yapışıp, plaklar oluşturur. Bazı maddelerin de eklenmesiyle bu plaklar büyür. Damar sertliğine yol açar. Bu yüzden LDL kolesterol kötü kolesterol olarak bilinir. HDL kolesterol, çevre dokulardaki kolesterolün karaciğere taşınıp eliminasyonunda rol alır. Yani dokuların zarar görmesini engeller. HDL kolesterolün yüksekliği hastalıklar açısından avantajlı olduğu için iyi (hayırlı) kolesterol olarak bilinir.
NEDEN ÖNEMLİ?
Kalp ve beyin damar hastalığı, tüm toplumlarda ölümlerin en önde gelen iki nedenidir. Bu hastalıkların oluşumunda damar duvarındaki yapısal bozulmalar ve nihayetinde kan akımını engelleyen darlık veya tıkanmalar rol oynar. Kolesterol düzeyi yükselince, özel alıcıları tarafından kandan damar duvarı içine alınır. Burada biriken kolesterole vücudun oluşturduğu tamir mekanizması da eklenince, damar duvarında kalınlaşma, kan akımının olduğu lümende daralma olur. Sonuçta, kalp ve beyin başta olmak üzere vücuttaki diğer organların beslenmesini sağlayan atar damarların organlara sunduğu kan azalır. Organlar hasar görür.
HANGİ FAKTÖRLER ETKİLİ OLUR?
Kişinin yaşı, cinsiyeti, genetik hastalık eğilimi gibi faktörler önemlidir. Ancak doğruluğu net olan, kişisel olarak damar hastalığı ile ilişkili risk taşıyan bireylerde uzun süreli kolesterol yüksekliğinin ileride kalp veya beyin damar hastalığına yakalanma olasılığının fazla olmasıdır. Yine iyi bilinen bir şey, kalp veya beyin damar hastalığı olan veya risk taşıyan kişilerde yüksek kolesterol ilaçlarla düşürüldüğünde, hastalığa yakalanma veya hastalıkla ilişkili yeni bir soruna maruz kalma olasılığı azalmaktadır.
KİMLERDE YÜKSELİR?
Kan kolesterol düzeyleri kalıtsal ve çevresel faktörlerin etkisiyle oluşur. Genetik olarak kolesterol yüksekliği olan, şişman, diyabetik, günlük fiziksel aktivitesi fazla olmayan ve yüksek kolesterol içeren beslenme ürünlerini fazla tüketen kişilerde kolesterol değerleri yükselir. 20 yaşın üzerindeki kişiler, kolesterol düzeylerini bilmeli ve yaşam tarzını düzenlemeli. Özellikle anne-baba veya kardeşlerinde erken yaşta kalp hastalığı olanlar, şeker hastaları mutlaka kan kolesterollerini ölçtürmeli ve gereken önlemleri almalıdır.
İYİSİ Mİ SİZ GÜNDE 2 CEVİZ YİYİN
İYİ kolesterolü yükseltmek için günde 2 tane taze ceviz, haftada en az 2 kez balık, 3-4 kez baklagil yemek gerekiyor. Yemek ve salatalarda da zeytinyağı kullanılmalı. Pirinç yerine bulgur tercih edilmeli. Sebzeleri çiğ tüketmek, kabuklu meyveleri de kabuğuyla yemek, portakal, limon suyu, greyfurt gibi turunçgilleri eksik etmemek önemli.
DÜŞÜRMEK İÇİN NELER YAPILM ALI ?
GENETİĞİN dışında kolesterolü yükselten nedenler önemlidir. Bunlar, beslenme alışkanlığı, egzersiz alışkanlığı, diyabet (şeker) hastalığı ve bazı ilaçlardır. Kolesterolü yüksek olanlar tedavi gerekiyorsa, başlangıçta ve tüm yaşamı boyunca bu faktörlere dikkat etmeli, mümkünse düzeltmeli.
ÖMÜR BOYU İLAÇ KULLANMAK ŞART
NE ZAMAN TEDAVİYE BAŞLANIR?
DİYET ve egzersize rağmen kolesterol düşmüyorsa ilaçla tedaviye başlanmalıdır. Bilinmesi gereken önemli nokta; hastalık riski fazla olup tedavi gereken veya hastalığa maruz kalmış kişilerde kolesterol ilaçla düşürülüyorsa, ilaç tedavisine ömür boyu devam edilmelidir. Eğer ilaç bırakılırsa kan yağları yine yükselecektir.
KALP KRİZİ ÖNEMLİ
Yüksek kolesterol tedavisinde ilaç gerekip gerekmediği başlangıçta damar hastalığının olup olmamasına bağlıdır. Kalp krizi, felç gibi hastalığa maruz kalanlarda; kolesterol değeri yüksekse mutlaka ilaca başvurulur. Yine hastalığa maruz kalanlarda, kolesterol değerleri yükselmeden ilaca başlanır.
BUNLARDAN UZAK DURUN
Kötü kolesterolü yükseltmek istemiyorsanız; tereyağı, margarin, şeker, bisküvi, çikolata, tam yağlı peynirler, yağlı süt ve yoğurt, tam yağlı sütlerle yapılmış dondurma, kek, tavuk kanadı ve derisi, yağlı kırmızı et, sucuk, salam ile diğer mandıra ürünleri, sakatatlar, her türlü kızartma, kurvasan ve tüm fastfood besinlerden uzak durmalısınız.
BUNLARA YAKLAŞIN
LİF zengini besinler tüketin. Tam buğday unu ve kepekten yapılan ekmek, makarna, buğday ürünleri, kuru baklagiller ile sebze ve meyveler lif zenginidir. Keten tohumu, ceviz, fındık, zeytin, kırmızı biber, sarımsak, soğan, enginar, brokoli, domates, maydanoz, portakal, elma, greyfurt, yulaf ve elma sirkesi de kötü kolesterolü düşürür.
