Ay'dan toplanan örneklerle ne yapıldı?
Apollo 11 görevi, Ay'dan en az örneğin toplandığı Apollo göreviydi. İlk iniş olması dolayısıyla riskin asgaride tutulmak istenildiği görevde, 21 kilogram ağırlığında örnekler elde edilmişti.
Apollo astronotları, Ay'da kaya, taş ve toz örnekleri topladı. Toplanan örnekler yıllardır Houston'daki Johnson Uzay Merkezi'nde saklanıyordu. Geçtiğimiz ay yapılan bir açıklama ile NASA, önümüzdeki yıldan itibaren, 1969 – 1972 yıllarında Apollo görevlerinde elde edilen örneklerin inceleneceğini duyurdu. Dünya atmosferine şimdiye kadar hiç maruz kalmamış birkaç örneğin de bulunduğu Ay parçaları, toplamda 382 kilogramlık kaya, taş ve tozdan oluşuyor. Bu örnekler, Ay'da vakumlu paketlere koyulduktan sonra Dünya'ya dönülünce donduruldu ya da helyum gazı içinde saklandı. Apollo envarteri toplamda Ay'dan alınmış 100 binden fazla ayrı örneği içeriyor. 2 bin 200 orijinal örnekten bazıları araştırmalar için daha küçük parçalara bölünmüş durumda.
NASA'nın Lunar Reconnaissance Orbiter uzay aracı, 2012'de uzaydan Apollo 11 iniş alanını görüntülemiş ve astronotların izlerini, bazı deneyleri, atılmış bir kamerayı ve Ay Modülü'nün iniş aşamasını gözlemledi. Yörüngeden gelen fotoğraflara dayanarak mevkinin 3D görüntüsü 2014 yılında oluşturuldu. Apollo 11'e ilişkin ilginç bir olay da geçtiğimiz yıllarda yaşandı; Apollo 11'den gelen bir Ay örnek torbası, 2015 yılında ABD Marshals Service adına düzenlenen bir Teksas müzayedesinde yanlışlıkla satıldı. Bir Illinois olan Nancy Carlson, torbayı 995 dolara satın aldı. ABD hükümeti, Ay örneklerinin toplandığı torbayı NASA'ya iade etmek ve satışı geri almak için mahkemeye başvurdu ancak Carlson 2016'da yasal mal sahibi oldu.
Apollo 11 'den sonra diğer ülkeler neler yaptı?
Apollo 17 astronotu Harrison Schmitt örnek toplamak için çalışıyor.
Ay'a ulaşan insanlı ilk uzay aracı Apollo 11'den sonraki üç yıl boyunca NASA, Ay'a 12 astronot daha gönderdi. Ay'daki ilk ayak izlerinin Armstrong'a ait olmasından sonra son ayak izlerinin sahibi ise Apollo 17'de görev alan astronot Eugene Cernan'dı. Yani 50 yıldır herhangi bir insanlı uzay aracı Ay'a inemedi.
50 yıllık süreçte ABD'nin haricinde Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Japonya, Çin, Hindistan ve İsrail Ay'a insansız uzay araçları gönderdi. 2006'da başlatılan ESA'nın SMART-1 görevinde amaç, iyon itkili motor, iletişim alt yapıları ve otonom konumlandırma sistemleri ve bu yeni teknolojilerin gelecekteki uzun süreli uzay görevlerinde başarılı olup olamayacağını sınamaktı.
Ay görevlerinde son yıllarda üç aşamalı bir plan çizen Çin, Chang'e 1 ve Chang'e 2 uzay araçlarını Dünya'nın yörüngesinin dışına çıkarabildi. 2013 yılının Aralık ayında fırlatılan Chang'e 3 uzay aracı Ay yüzeyine kontrollü bir şekilde indirildi.
Ay'a inmeyi planlayan bir diğer ülke olan Hindistan, "Çandırayan-2" adlı uzay aracıyla Ay'da su aramayı hedefliyordu. Ay'ın karanlık bölgesinde kalan güney kutbuna ulaşarak çalışmalar yapacağını daha önce duyuran Hindistan, bu görevini şimdilik ertelediğini açıkladı. Hindistan, bu görevi şimdilik askıya almasaydı 6-7 Eylül 2019 tarihlerinde Çandırayan-2'nin Ay'a iniş yapması öngörülüyordu.
