Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT), emekli maaşı alamadıkları için çalışmaya devam ediyor. Fakat çalışma hayatında olan EYT'liler için de kritik bir durum söz konusu. Çalışmaya devam eden EYT'lilerden bir kısmı '2008 sonrasında çalışma süresi uzadıkça emekli aylığının düşmesi' nedeniyle sigortasız olarak çalışmayı tercih ediyor. Bu da beraberinde pek çok sorunu getiriyor. Sigortasız çalışan EYT'liler iş güvencesinden yoksun kalıyor, kıdem tazminatı alamıyor, işsizlik ödeneğinden yararlanamıyorlar. Kendi ceplerinden GSS primi ödemek durumunda kalabiliyorlar.
Çalışmaya devam eden EYT'liler karşılaşacakları durumları tam olarak bilmiyor. Öncelikle sigortalı olarak çalışmaya devam edenlerin alacakları emekli aylığında bu nedenle bir düşme yaşanabilir. Bu şekilde ne kadar çalışıldığına bağlı olarak değişir. Maaşının düşmesini istemeyenler ise sigortasız çalıştıkları sürenin hiçbir şekilde kıdem ve ihbar tazminatını alamazlar. GSS primi ödemek durumunda kalabilirler. Sigortasız işçi çalıştıran işveren için ise cezai yaptırımlar söz konusu.
EYT NASIL HESAPLANIR?
EYT'li vatandaşlar için düzenleme bugün uygulamaya girerse emeklilik yaşı hesaplanması şu şekilde olacak.
Vatandaşlar işe başladıklarında kendilerinden kadınlar için 20, erkekler için ise 25 yıl sigortalılık şartı ile birlikte 5000 prim şartlarını tamamladıklarında emekli olabilecekler. Ayrıca bu formül sadece 1999 tarihinden yani düzenlemenin hayata geçirilmesinden önce işe giren vatandaşları kapsıyor
EYT İÇİN BEKLENEN MÜJDE FİNLANDİYA MODELİ Mİ OLACAK?
Finlandiya modeli normal emeklilik standartlarını sağlamayanların erken emeklilikte maaşlarından kesinti yapılması sistemi.
Bu modele göre 65 yaşında emekli olacak bir kişi 64 yaşında emeklilik talep ederse bağlanacak aylık maaş oranı belli bir yüzde ile düşüyor. Örneğin 65 yaşında emekli olacak bir kişi 64 yaşında emekli olduğunda normal maaşından yüzde 4 daha az maaş alıyor.
Bu modelin Türkiye'de de özellikle emeklilikte yaşa takılanların emeklilikleri için kullanılabileceği üzerinde durulmuştu. O dönemde bu alanda çalışmaların olduğu da söylenmiş ancak daha sonra EYT konusuna dair gelen açıklamalar ile bu düzenleme unutulmuştu. Finlandiya modeline dair yeniden haberler üretmeye başladı.
YAPILANDIRMA İLE 53 YAŞINDA EMEKLİLİK DETAYLARI
SGK Uzmanı ve Posta Yazarı Ekrem Sarısu kendisine sorulan emeklilik sorusuna son yapılandırma düzenlemesi ile yanıt verdi.
Ekrem Sarısu bir erkek çalışanın işe başlama tarihi, doğum tarihi ve askerlik tarihlerine göre ne zaman emekli olabileceğini, yeni yapılandırmadan yararlanması durumunda nasıl bir süreç izlemesi gerektiğini tüm detayları ile yazısında açıkladı. İşte o soru ve SGK Uzmanı Ekrem Sarısu'nun yanıtı;
Soru; 5 Temmuz 1972 doğumluyum. SSK girişim 1 Temmuz 1993. 2442 gün prim ödedim. 1 Ekim 2012 -30 Nisan 2015 arasında durdurulan Bağkur sürem var. Ayrıca Bağkur'a 404 gün prim ödemem bulunuyor. Askerliğimi 20 Mart 1992- 21 Haziran 1993 arasında yaptım. Nasıl emekli olurum?
Vatandaşın sorduğu bu soruya iki aşamalı olarak yanıt veren Ekrem Sarısu yazısında, "Askerliğinizin 220 gününü borçlanırsanız SSK'dan emeklilik için 25 yıl sigorta süresi, 5600 gün prim ve 53 yaş şartlarına tabi olursunuz. Durdurulan sigortalılık sürenizin primini 17 Kasım 2020'de yürürlüğe konan af kanunu kapsamında gecikme cezası ve zammından kurtularak ödeyip 929 gün sigortalılık süresi kazanabilirsiniz. Sonra, sigortalı bir işte çalışıp 1605 gün daha prim ödeyerek toplam priminizi 5600 güne tamamlamanız şartıyla, 53 yaşınızı dolduracağınız 5 Temmuz 2025'te emekli olabilirsiniz." bilgilerini paylaştı.
