Sağlıklı bir yaşam için insulin yeterli olmalı

METABOLİZMA deyince canlılarda vücut fonksiyonlarını sağlamak için gerekli enerjiyi oluşturmak sürecinde biyolojik ve kimyasal değişimlerin hepsini içeren faaliyetler anlaşılır. Yaşamı ve fonksiyonları devam ettirebilmek için metabolizmanın aktif olması gerekir. Ancak bu aktifliğin derecesi bireyden bireye değişebilmektedir ve metabolizma hızı vücuttaki enerji tüketimini düzenlemektedir. Enerji tüketimi de yağ, şeker ve protein metabolizması ile ilişkili olarak başta obezite (şişmanlık), diyabet, kolesterol yüksekliği gibi hastalıklarda önemli rol oynamaktadır. Son zamanlarda şişmanlık sorunu artmaya başlayınca vücuttaki enerji tüketimini ve enerjiden yararlanma düzeyini belirleyen metabolizma hızının değerlendirilmesi önemli hale geldi. Gıdalarla alınan enerjinin etkin kullanılması vücudun başlıca yakıtı kabul edilen şekerin (glukoz) başta kaslar olmak üzere organlarda yakılması ile olur. Kullanılmayan enerji ise vücutta yağ olarak depolanır. Enerjinin kullanılmaması durumu hareket eksikliğinden kaynaklanabileceği gibi metabolizmanın bozulduğu bazı hastalıklardan da kaynaklanabilir. Bu yazı dizimizde metabolizmanın işleyişi ve bununla ilişkili olarak şeker metabolizmasının hastalığı olan diyabeti gözden geçireceğiz.

BU HORMONUN ÖNEMİ NEDİR?
İnsülin pankreastan salgılanan ve şekerin ihtiyaç duyulan yerlerde yakıt olarak kullanılabilmesine olanak sağlayan bir hormondur. Bu hormonun yokluğunda veya etkisini yeterli gösterememesi durumunda (buna insülin direnci adı verilmektedir) vücutta şekerin tüketilmesi azalır, kanda bir şeker yükselmesi ortaya çıkar. Bu yükselme belli bir düzeyi aşınca buna diyabet adı verilmektedir. Kısacası sağlıklı bir enerji metabolizması için yeterli miktarda insülinin salgılanması ve yeterli düzeyde etki göstermesi gerekmektedir. İnsülin direnci olup diyabet gelişmeyenlerde bile damar yapısı bozulmakta ve kalp damar hastalıkları daha sık görülmektedir. Bu tip yüksek riskli hastaların bulunduğu gruba "metabolik sendrom" adı verilmektedir.

YEMİYORUM AMA YİNE KİLO ALIYORUM
BAZAL metabolizma, vücudun temel fonksiyonlarını devam ettirebilmek için bir günde tükettiği minimum enerji miktarıdır. Aynı zamanda istirahatteki metabolizma hızı olarak da adlandırılabilir. Vücut ısısının korunması, kalp ve solunum kaslarının hareketleri, barsak hareketleri ve salgılama gibi yaşamsal fonksiyonlar için gerekli kalorilerdir. Doğal olarak bu şekilde tüketilen enerji miktarı ne kadar fazla ise enerji depolanması yani yağlanma da o derece az olacaktır. "Yemiyorum, ama yine de kilo veremiyorum" dendiğinde metabolizma hızı önemli bir faktör olarak gözönünde bulundurulmalıdır.



Doç. Dr. Rüştü SERTER