Tarabya'daki villanın mimarının, Sedad Hakkı Eldem olduğu ortaya çıktı. Böylelikle villada Eldem'in mirasçıları olarak Ali Eldem, Ethem Eldem ve Ali Fethi Okyar'ın yakınlarının hak iddia edebileceği belirtildi. İttihat ve Terakki Genel Sekreteri, Cumhuriyetin ilk Millet Meclisi Başkanı, II. Başbakan, İçişleri Bakanı, Adalet Bakanı, Serbest Fırka Kurucusu Ali Fethi Okyar'ın adını Eldem ismiyle yan yana görünce bu ilginç ve karmaşık aile bağlarına değinelim dedik.
Ünlüler geçidine başlarken kritik isim "Edhem"dir demekte fayda vardır. Çünkü Sultan II. Mahmud tarafından 1830'da Avrupa'ya okumaya gönderilen ilk 4 Türk öğrenciden birisi olan Edhem, daha sonra Türkiye'nin ilk Maden Mühendisi olacak Sadrazam İbrahim Edhem Paşa'dır. Haberde ismi Eldem olarak geçen ve doğrusu Edhem olan kişinin de büyük dedesidir.
Şimdi yavaş yavaş araları dolduralım. Tarabya'daki villanın mimarı Sedad hakkı Eldem, "Ulusal Mimarlık" deyince ilk akla gelen isimdir.
SADRAZAM "DELİ CORCİ"
Başbakanlık Binası, Hilton Oteli, Rahmi Koç Köşkü, Zeyrek SSK Binası, Yalova Termal Oteli, Amerikan Hastanesi ve daha pek çok önemli yapının mimarıdır. Rahmetli Sedad Hakkı Bey, Ali Fethi Okyar'ın kayınbiraderidir. Sedat Hakkı Eldem'in babası Alişanzade İsmail Hakkı Bey, Halveti Sünbül Sinan Kolu'nun son şeyhinin kuzenidir. Annesi de ünlü Nümizmat (eski para uzmanı) İsmail Galip'in kızı Azize Hanım'dır. Azize Hanım'ın kardeşi yani Mimar Sedad Hakkı Eldem'in de dayısı olan kişinin ismi Mübarek Galip Erdem'dir.
Mübarek Galip Erdem, öldürülen ünlü MİT'çi Hiram Abas'ın dedesidir. Türkiye'nin en pahalı ve en tanınmış tablosu da olan "Kaplumbağa Terbiyecisi" ressamı olan Osman Hamdi Bey'in de yeğenidir. Şimdi ailenin en başına yani ilk Maden Mühendisi olan Sadrazam İbrahim Edhem Paşa'ya dönelim. 1821 Sakız İsyanı sırasında köle olarak İstanbul'a getirilen ve sonradan Edhem adı verilen bu çocuk, köle pazarında görünce acıyarak Kaptan- ı Derya Hüsrev Paşa tarafından alınıp yetiştirildi. Fransa'ya birlikte gittiği diğer arkadaşları gibi Hüsrev Paşa'nın konağında önce özel eğitim gördü. Fransa'da okutulup Türkiye'ye dönünce önce çeşitli madenlerde çalıştı.
Yükselişi de 1849'da başladı. Diğerlerinin yanında küçük kalan görevlerini atlayarak söyleyelim: Hariciye Nazırlığı, Ticaret Nazırlığı, Adliye Nazırlığı, Dâhiliye Nazırlığı, Valilik, Berlin Elçiliği, Viyana Elçiliği, Tanzimat Meclisi Üyeliği, Encümen-i Daniş Üyeliği, Şura-yı Devlet Üyeliği ve Sadrazamlık yaptı. Sultan Abdülmecit'in de Fransızca öğretmenidir. Sinirli yapısı ve Rum kökenli olması nedeniyle "Deli Corci" denen İbrahim Ethem Paşa, Sultan Abdülmecit'in Yağlıkçılar Kâhyası Hacı Mustafa Ağa'nın kızı Fatma Hanım'la evlendi. Bu evlilikten dört çocuğu oldu: Osman Hamdi, Halil Edhem, İsmail Galip ve Mustafa.
Osman Hamdi'nin bir oğlu üç kızı olmuş. Oğlu Hamdi Vahit, Çüruksulu Ahmet Paşa'nın kızı Belkıs Hanım ile ünlü Diplomat Ethem Menemencioğlu'nun kızları Nihal Hanım'la evlenir.
MİT'Çİ ABAS'IN AKRABASI
Osman Hamdi'nin diğer oğlu Ethem Bey'in eşi Kamuran Hanım'ın babası Salih Münir Paşa'dır. İbrahim Edhem Paşa'nın dört erkek iki kız çoğu olmuştur. Oğullarından biri olan Halil Edhem Bey, Viyana'da okutulmuştur.
Türkiye'de Jeoloji Mühendisliği'nin kurucusudur; aynı zamanda da müzeci ve yurtdışında ilk doktora yapan Türk. Halil Ethem Bey, milletvekilliği ve Milli Müzeler Müdürlüğü de yapar.
Enver Paşa öldükten sonra dul eşi Naciye Sultan, Enver Paşa'nın kardeşi Mehmet Kamil Killigil'le evlenir. Naciye-Mehmet Kamil çiftinin çocuğu Rana Hanım, Edhem Paşa'nın torunu Diplomat Sadi Eldem'le evlenir.
Osman Hamdi Bey'in diğer meşhur kardeşi Nümizmat İsmail Galip Bey, Girit Vilayeti Müsteşarlığı da yapmış. İsmail Galip Bey'in oğlu Mübarek Galip Eldem, Şakir Paşa'nın kızı Munise Hanım'la olan evliğinden doğan Roksan Hanım'ın oğlu da Hiram Abas'tır. Torununa Hiram ismini de o koyar.
Müzisyen Cemal Reşit Rey'in annesi Fethiye Hanım'ın babası da İbrahim Ethem Paşa'dır. Dolayısıyla Osman Hamdi Bey, Cemal Reşit Rey'in dayısı olur. 10. Yıl Marşı'nın da bestecisi olan Cemal Reşit Rey'in kardeşi Ekrem Reşit ise yazardır.
Babaları Ahmet Reşit Bey, bugün fazla bilinmeyen ama geçmişte önemli bir şahsiyet.
Mutasarrıflık, valilik ve nazırlık yapmış. Fransa ve İsviçre'de geçen yılları nedeniyle çocukları da orada yetişiyor.
Cemal Reşit Rey'in babaannesi Huriye Hanım, ünlü Leyla Saz'ın yakın akrabası. Şaire ve Bestekar Leyla Saz'ın "Yaslı gittim şen geldim" en tanınmış eseridir. Giritli Sırrı Paşa'nın ve Leyla Saz'ın birinci ünlü çocuğu, ünlü mimar Vedat Tek; TBMM Binası, Haydarpaşa ve Moda Vapur İskele Binaları gibi pek çok bilinen yapının mimarı. Vedat Tek'in eşi Firdevs Dino. Ressam Abidin ve Beşiktaş'ın intihar eden kalecisi Sabri Dino'yu da kapsayan Dino Ailesi yani.
Giritli Sırrı Paşa'nın kardeşi Mustafa Nuri Bey, Rasih Nuri İleri'nin dedesi olur.
Burada duralım çünkü aile ve akrabalıklar bitmez.
TAYFUN ER
