ABD İran’ı nasıl karıştırmaya kalktı

AYAKLANMANIN ARKASINDAKİ GÜÇ: CIA
İran, ayaklanmanın arkasında ısrarla CIA'yi işaret ediyor. Ekonomik kriz üzerinden başlatılan sokak olaylarında halk kemer sıkma politikalarıyla birlikte silahlı kuvvetlere ayrılan bütçeye de tepkiliydi. İran rejimi işte bu noktada provokasyon yapıldığını, halkın silahlı kuvvetlerle karşı karşıya getirildiğini savunuyor. Peki İran nasıl bir silahlı yapıya sahip, asker ve polis haricinde İran içerisinde hangi güçler var, dışarda hangi silahlı gruplara sahipler, Taha Dağlı sabah.com.tr için yanıtladı.

İRAN'DAKİ AYAKLANMADA ASKERİ HARCAMALARIN PAYI NEYDİ?
Ayaklanmanın sebebi ekonomik krizdi. İran Cumhurbaşkanı, zamlarla birlikte halka yapılan yardımlarda kesintiye gidilen bir tasarruf paketi açıklamıştı. Paket halka daha da fazla kemer sıkmayı öngörürken, askeri harcamalara dokunmuyor aksine ek bütçe sağlıyordu.

İRAN'DA ASKERİ HARCAMALARA NE KADAR PARA GİDİYOR?
Savunmaya ayrılan bütçe yıllık yaklaşık 6,3 milyar dolar. Bu yıl da buna benzer bir para ayrıldı. Ancak ekonomik kriz var ve kriz nedeniyle kemer sıkma politikası uygulanıyor. Faturayı ödeyen halk, kendi cebinden çıkan paranın yanı sıra askeriye yapılan harcamalardaki artışı görünce sokağa döküldü.

HALK BİR ANDA İRAN'IN ASKERİ POLİTİKALARINA NASIL TEPKİ GÖSTERMEYE BAŞLADI?
İran rejimine göre ayaklanmanın bu aşamasında CIA ajanlarının devreye girdiği iddiası var. Halk fakirken, askere harcanan paranın bu ajanlar tarafından halkı kışkırtmak için provokasyon amaçlı kullanıldığı belirtiliyor. Ayaklanmanın ilk günlerinde sokağa çıkanlar, kendi çektikleri ekonomik krizden ziyade İran'ın askeri harcamalarına tepki gösteriyor, "bize ne Suriye'den, ne işimiz var Yemen'den" gibi argümanları dillendiriyordu.

İRAN'IN GENEL OLARAK SİLAHLI GÜCÜ NEDİR?
İran'ın 545 bin civarında askeri var. Bunlar aktif olan asker sayısı. 1 milyon 800 bin de yedek personel bulunuyor. İran asker sayısı bakımından dünyada 21, Ortadoğu'da ise 4. sırada.

İRAN'DA ÖN PLANA ÇIKAN EN BÜYÜK SİLAHLI GÜÇ HANGİSİ?
1979'dan sonra kurulan devrim muhafızları hem askeri gücü hem siyasi gücü hem de ekonomik gücüyle ön planda. Silahlı yapısının yanı sıra direk dini lidere bağlı bir yapı, buradan siyasi bir güç de alıyor ve yüzlerce şirkete sahip olan yapısıyla da ekonomik olarak da ayrı bir gücü bulunuyor.

KUDÜS GÜÇLERİ NEREDE GÖREV YAPIYOR?
Kudüs Tugayları ya da Kudüs güçleri, Devrim Muhafızlarına bağlı İran dışındaki operasyonları yürüten birim. Bunun başında general Kasım Süleymani var. Özellikle Suriye ve Irak'ta etkililer. Hizbullah benzeri bir yapının Irak'ta Haşdi Şabi üzerinden kurulması da Kudüs güçleri tarafından sağlandı.

BESİÇ GÜÇLERİ NE İŞE YARIYOR?
Besiç gönüllülerden oluşan bir yapı. Başlarında ise Devrim Muhafızlarına bağlı generaller var. Dini lidere bağlılar, maaşlı değil ama ayrıcalıkları var, ülke içerisinde rejime karşı yapılan oluşumlara
yönelik hareket ediyorlar.

İRAN'DA ORDUNUN YAPISI?
İran İslam Cumhuriyeti Ordusu, düzenli bir ordu. 350 bin civarında askeri var. Kara, hava ve deniz kuvvetlerinden oluşuyor. Düzenli orduyla birlikte devrim muhafızları da bulunuyor.

İRAN'DA POLİS TEŞKİLATI?
İran'da tüm silahlı yapıların dışında ülke içerisinde İçişlerine bağlı görev yapan polis teşkilatı bulunuyor. Ulusal Polisin personel sayısı yaklaşık 200 bin.

İRAN'IN YEMEN'DEKİ MİLİS GRUPLARI KİMLER?
Yemen'de Husi militanları 3 yıl önce darbe yaptı. Bunlar İran tarafından destekleniyor, finanse ediliyor. Husilerin Suudi Arabistan'a sık sık fırlattığı füzeler de İran tarafından gönderiliyor.

HİZBULLAH İRAN'A BAĞLI OLARAK NEREDE SAVAŞIYOR?
Lübnan'da Hizbullah örgütü de İran'ın en önemli silahlı güçlerinden biri. 2011'den bu yana Suriye'de faal olarak katliam, saldırı, operasyon ne varsa hepsine katılıyorlar.

IRAK'TAKİ HAŞDİ ŞABİ DE İRAN'IN IRAK'TA KURDUĞU SİLAHLI GÜÇ?
Irak'ta 2014'te DEAŞ terör örgütünün tehdidi gerekçesiyle kurulan Haşdi Şabi milisleri de İran'a bağlı. İran, Yemen, Lübnan ve Suriye'den sonra Irak'ta da Haşdi Şabi ile silahlı güce sahip. Irak parlamentosunun kararıyla Haşdi Şabi Irak ordusuna bağlansa da İran ve bilhassa General Kasım Süleymani'nin Haşdi Şabi üzerindeki etkisi başka kimsede yok.