İş Kanunu kıdem tazminatı alma şartlarını belirlemiştir. Bunlar arasında en önemli şart, en az 1 yıl çalışılması gerektiğidir. Yani 1 yılı doldurmayan bir sigortalı hangi şartlarda işten ayrılırsa ayrılsın maalesef kıdem tazminatı alamıyor. Kıdem tazminatını almanın diğer önemli şartı ise kendi istek ve kusurunuz dışında ayrılmanız gerekmesi... Bunun dışında haklı fesih imkanı da bulunuyor.
BAŞVURU SÜRESİNE DİKKAT EDİN
Yasamız bazı özel durumlarda sigortalılara istifa halinde de kıdem tazminatı alma hakkı tanıyor. Emeklilik, askerlik, 15 yıl 3600 gün şartı gibi... Kadınlar için ise özel olarak evlilik ile işten ayrılma hakkı bulunuyor. Evlendikten sonra 1 yıl içinde istifa eden kadın sigortalılar, kıdem tazminatını alabiliyor. Bu hak sadece kadın çalışanlara tanınmış bir hak. Kadın çalışan evlilik akdinin yani nikahın yapılmasından sonra 1 yıl içerisinde işverene başvurduğunda, her çalıştığı yıl için 30 günlük brüt ücreti kıdem tazminatı olarak alabiliyor. Tazminat son brüt ücret üzerinden hesaplanıyor. Burada kadının evlilikten sonraki gün başvurması ile 11 ay sonrasında başvurması arasında bir fark yok. Tek şart, 1 yılın geçmemiş olması.
DİLEKÇE BÜYÜK ÖNEM TAŞIYOR
Burada yazacağınız istifa dilekçesi önemlidir. Bu dilekçede işten ayrılma gerekçesinin 'evlilik' olduğunu açıkça belirtmeniz ve evlilik cüzdanını dilekçeye eklemeniz gerekmektedir. Benim tavsiyem, bu dilekçelerin noter vasıtasıyla gönderilmesidir. Böylece hem işinizi sağlama alırsınız hem de işverenin tazminat ödememesi gibi bir durum olursa yargı yoluna başvururken delil olarak kullanırsınız. Kadın çalışanın kıdem tazminatını alıp işten ayrıldıktan sonra bir başka işyerinde çalışmasında sakınca bulunmamaktadır. O yüzden yasanın size tanımış olduğu bu hakkı kullandıktan sonra bir başka yerde çalışmaya devam edebilirsiniz.
24 MAAŞ ÇEYİZ PARASI
Devlet, çalışmayan yetim kız çocukları için de evlendiklerinde çeyiz parasını devreye alıyor. Uygulama ile babalarından yetim maaşı alan kız çocukları evlendikleri taktirde 2 yıllık maaşı yani 24 adet aylığı peşin olarak alıyor. Ödemeler evlilik gerçekleştikten sonra yapılıyor. Bu yardımdan faydalanmak için evlenmek ve evlendiği sırada maaş almaya devam ediyor olmak yeterli oluyor ancak müracaat etmek gerekiyor. Bu yüzden evlendikten sonra gerekli belgelerle SGK'ya yazılı olarak müracaat etmek şart. Bunu yapmazsanız SGK kendiliğinden ödeme yapmıyor.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
100 GÜN SAĞLIKTAN YARARLANABİLİRSİNİZ / SİZDEN GELENLER
Nisan ayı başında çalıştığım işyerinden ayrıldım ve bir süre dinlenmek istediğim için yeni bir iş arayışım yok. Bu süreçte sağlık sigortası yardımlarından yararlanabilecek miyim? (ismi saklı)
Bir hizmet akdi ile çalışanları ifade eden 4A sigortalılarının sağlık sigortası yardımlarından yararlanma haklarını "sigortalılığın devamı süresince" ve "sigortalılığın sona ermesinden sonra" olmak üzere iki başlıkta ele almak gerekir. Kendi isteğiniz ile çalıştığınız işyerinden ayrıldığınız anlaşılmakta. 5510 sayılı Kanun'un 67. maddesine göre, bir hizmet akdi ile çalışanlar, sigortalıklarının sona erdiği tarihten, yani işten ayrıldıkları tarihten itibaren 10 gün süreyle Genel Sağlık Sigortası'ndan yararlanmakta. Ayrıca bu kişilerin sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten geriye doğru 1 yıl içinde 90 günlük zorunlu sigortalılıkları varsa, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten itibaren 90 gün süreyle daha sağlık sigortası yardımlarından yararlanmaları mümkün. Bu hak yalnızca kendileri için geçerli olmayıp, bakmakla yükümlü oldukları kişiler için de geçerli. Sonuç olarak; işten ayrıldığınız tarihten itibaren, geriye doğru 1 yıl içinde 90 günlük prim gününüz olmasa bile 10 gün daha sağlık yardımlarından yararlanabilirsiniz, ancak geriye doğru 1 yıl içinde toplam 90 gün sigortanız da varsa, kendiniz ve bakmakla yükümlü olduğunuz kişiler için ayrıca 90 gün daha sağlık yardımlarından yararlanma hakkınız bulunmakta. Haklı sebeple iş akdinizi fesh etmişseniz, aynı zamanda işsizlik maaşına başvurup alabilirsiniz. Bu durumda işsizlik maaşı aldığınız sürece de sağlık sigortası yardımlarından yararlanabilirsiniz.
SGK VERGİ İNDİRİMİNDE KONTROL UYGULUYOR
Vergi indirimi alarak emekli oldum. Sürekli olan vergi indirimine rağmen, SGK'nın kontrol muayenesine çağırma hakkı var mı? Mahmut ÇİÇEK
İki türlü oluyor. Birincisi doktorlar rapor verirken kontrol kaydı düşüyorlar. Şifa bulacak rahatsızlıklarda bu yapılıyor. İkincisi SGK kendisi kontrole tabi tutuyor. Bu da size çağrıyla oluyor. Buna uymanızı tavsiye ederim. Burada verilen raporda yüzde 40'ın altına düşmüşseniz emekli maaşınız kesilebiliyor. Ancak buna itiraz ve dava hakkınız da saklı tabii. Bu tür davaları kazanan da çok, onu da hatırlatalım.
SSK'DAN EMEKLİ OLURSUNUZ
01.11.1987 SGK girişim var. 8018 prim günüm mevcut. 2014 yılından Bağ-Kur girişim var. Ancak aftan 3 yılını sildirdim. 23 ay Bağ-Kur hizmetim var. 729 gün Bağ-Kur'la beraber 8850 gün hizmetim bulunuyor. Hangi kurumdan emekli olurum? Zafer GÜRSOY
Son 7 yıllık sigortalılık döneminde 3.5 yıl hangi kurumdan prim yatırılmışsa ona göre emekliliğiniz hesaplanıyor. Vermiş olduğunuz bilgilere göre, 729 gün Bağ-Kur var. Dolayısıyla SSK'dan emekli olursunuz.
EMEKLİLİK HESABI
14.08.1995 tarihinde açtığım işyeriyle birlikte 19.5 yıl esnaflık primi yatırdım. Esnaflığı bıraktım. 25 ay SSK yatırdım. Sonra muhtar oldum. 19 ay muhtarlıktan Bağ-Kur yatırdım. 10 ay Bağ-Kur askerlik borçlanması yaptım. 6 ay SSK askerlik borçlanması yaptım. ÖZMEN
Bağ-Kur şartlarına göre 25 yıl yani 9000 gün prim ödeyerek 55 yaş şartıyla emekli olursunuz. Eğer son 3.5 yıl SSK'lı olarak prim öderseniz bu kez yine 55 yaş ve 5750 gün prim şartıyla emekli olursunuz.
Eşim 1977 doğumlu. 1993-1994 yıllarından 4 ay primi var. 1995-1996 yıllarında da sigortası yatmış. Abdullah KESER
Emekli olabilmesi için 1993 tarihindeki girişe göre en az 5600 gün gerekir. Yaş şartı da 49 ya da işe girdiği aya göre 50 olacaktır. Kısmi, yaştan emeklilik için ise 3600 gün prim ödeyip çalışması ve 58 yaşını beklemesi gerekir.
Mayıs 1998 sigorta başlangıcım. 5200 günüm var. 2011'den beri de bir firmada çalışıyorum. Sezgin Burak AYDIN
25 yıl, 57 yaş ve 5900 gün gerekiyor. Priminiz eksik, yılınız tamamlanmamış. Yaşınızı yazmamışsınız. Priminizi tamamlayıp yaşınızı da doldurmanız gerekiyor. 25 yıllık süre Mayıs 2023'te dolacak.
ekonomi@takvim.com.tr
