GECE ÇALIŞAMAZ
Hamile olan çalışan bunu sağlık raporuyla belgelendirdiği zaman doğuma kadar geçen sürede gece çalışmaya zorlanamıyor. Hatta yeni doğum yapmış çalışanın doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması da yasaklanıyor. Gebe veya emziren çalışan günde 7.5 saatten fazla çalıştırılamıyor. Bu 7.5 saatin haricinde anne adaylarının doktor kontrolleri için sınırsız izinleri de var. Bu tedavi ve kontroller ne kadar sürüyorsa, anne adayı o kadar ücretli izin kullanıyor.
HAKLI FESİH DOĞURUR
İşverenlerin bu şartlara uymaması anne adayına tazminat ve haklı fesih hakkı veriyor. Bu arada işverenler işe alırken ya da işten çıkartırken hamileliği gerekçe gösteremiyor. Bu ayrımcılığı yapmaları durumunda anne adayına yüklü tazminatlar ödemek zorunda kalabiliyorlar.
TEDBİR ŞART
İşveren hamile çalışanlar için şu tedbirleri almak zorunda:
● Gebe veya emziren çalışanın çalışma saatleri ve ara dinlenmeleri geçici olarak yeniden düzenlenir, gece ve günün erken saatlerine çalışma konulamaz.
● Çalışma düzeni hamile çalışanın sağlığı düşünülerek düzenlenir. Gebe veya yeni doğum yapmış çalışanın yalnız çalıştırılmaması esastır.
● Hamile çalışanın stresli işlerde olmamasına özen gösterilir.
● Gebe çalışanın, ani darbelere, sarsıntıya, uzun süreli titreşime maruz kalacağı işlerde ve iş makinelerinde çalıştırılmaları yasaktır.
KREŞ YASADA VAR UYGULAMADA YOK
Yasalarımızda anneler için kreş desteği ve emzirme odası açma zorunluluğu var. Ancak emzirme odaları açılmasına rağmen kreş konusu pratikte uygulanamıyor. Özellikle personel sayısının tespiti ve mücavir alan tarifi engel teşkil ediyor. Pratikte olmayan bu uygulamanın yeniden düzenlenmesi, işverenlerin bu yükten kurtarılıp belediyeler eliyle hizmetin verilmesi şart görünüyor. Yasalara göre yaş ve medeni halleri ne olursa olsun, 100 ila 150 kadın çalışanı olan işyerlerinde emzirme odası kurulmak zorunda. Yine yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 150'den çok kadın çalışanı olan işyerlerinin kreş kurması ya da bu hizmeti satın alması gerekiyor.
KAYITSIZ İŞ SUÇTUR
1 Ocak 1968 doğumluyum. 1992 yılında sigorta girişim var ve yaklaşık 7200 günü aşkın primim oldu. Muhasebecimin dediğini yapıp primimi kestim. Kanuna göre de 53 yaşında emekli oluyorum. Bu arada sağlık sigortam nasıl olacak ve nasıl istifade edebilirim? S.D.
Halen çalışıyorsanız suç işleniyor demektir. Muhasebecinize şunu hatırlatın, kayıtsız çalışmak suçtur. Sizi suça teşvik etmiş. İşten ayrıldıysanız ve çalışmıyorsanız o başka. Eğer çalışmıyorsanız Genel Sağlık Sigortası primi yatırmanız gerekiyor. Bu yıl için aylık 63 lira civarında bir ödeme yapılıyor. Kaymakamlığa gidip gelir testi yaptırırsanız, bunu ödememe imkanı da oluyor.
EK YARDIMLAR TAZMİNATI ARTIRIR
Aldığımız yan ücretler, tazminata etki ediyor mu? Levent ERTEKİN
Evet, bu konu çok önemli. Tazminat hesaplanırken giydirilmiş brüt ücret dikkate alınıyor. Yani sadece maaşınız değil, düzenli olarak size ödenen her türlü maddi katkı bu brüt maaşa ekleniyor. Her yıl Ramazan kolisi veriliyorsa, bu bile brüt maaşa eklenir.
GERİYE DÖNÜK PRİM ÖDENMEZ
1992'den adıma gelir vergisi kaydı var, vergi kimliği verildi. Ticari araç sahibiydim ama SGK veya Bağ-Kur'um yok. Geriye dönük işlem yapılabilir mi, Bağ-Kur'u açtırabilir miyim? Osman SÖNMEZ
Maalesef geçmişte Bağ-Kur kaydınız yoksa geriye doğru prim ödemesi ya da tescil imkanı bulunmuyor.
KENDİ AYRILAN İŞSİZLİK MAAŞI ALAMAZ
Belediye iştirak şirketinde çalışmaya devam ediyorum. Girişim 2007. Taşeronda 2014 yılına kadar çalıştım. Sonra bütün haklarımızla belediye şirketinde çalışmaya başladık. Ayrıca şirkette çalışan 3 bin personel var. İşten çıkarılır veya kendimiz çıkarsak, alacağımız haklar 2014 öncesini kapsar mı? Diyaver AKYILDIZ
Kendiniz çıkarsanız tazminat alamazsınız, işsizlik maaşı da alamazsınız. Kusurunuz dışında çıkartılırsanız bu kez tazminat alırsınız. Tüm haklarınızla geçtiyseniz tazminat hesabınız 2007'den itibaren yapılır. Ancak taşeron şirketten 'Tüm haklarınızı aldım' diyerek ayrıldıysanız 2014'ten itibaren hesaplanır.
EVLENENLERE TANINAN HAK 1 YIL İÇİN GEÇERLİ
Özel sektörde çalışan evli bir bayanım. Eşim çalışmamı istemiyor. İşten ayrılsam tazminat alabilir miyim? Nermin KEMENTÇİ
İş Kanunu'na göre kadın işçi evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde işten kendi isteği ile ayrılırsa kıdem tazminatını alabilir. Evlilik tarihiniz 1 yılı geçmediyse işverenliğe müracaat ederek tazminatınızı alarak işten ayrılabilirsiniz. Bunun dışında eşinizin çalışmamanızı istemesi halinde işten ayrılmanız tazminat nedeni sayılmaz.
İŞSİZLİK PRİMLERİ EMEKLİLİKTE ÖDENMEZ
01.04.1968 doğumluyum. Sigorta başlangıç tarihim 1989. 8532 gün sigorta primim var. 1 yıllık askerlik borçlanması yaptım. Hiç işsizlik maaşı almadım, emekli olunca kesilen işsizlik işçi payından faydalanabilir miyim? Kesintiler ne olacak? (ismi saklı)
İşsizlik maaşı almanın şartları var, onun dışında kesintiler geri ödenmiyor. Ona bakarsanız hastaneye gitmiyoruz diye sağlık primlerini de almamız lazım. 52 yaşında emekli olursunuz. Prim ve yıl tamam.
MALULEN EMEKLİLİK İÇİN SGK'YA BAŞVURUN
Annemin ilk sigorta girişi 28.04.2008. 2012 yılında yüzde 90 engelli raporu aldı. 1800 günden isteğe bağlı sigorta ödeyip emekli olabilir mi? Zafer ŞENEL
Rapor tek başına yetmeyecektir. Malulen emeklilik için önce Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) müracaat etmeniz gerekir. Onların sevk edeceği hastaneden en az yüzde 60 rapor almak ve bunun onaylanması gerekir. En az 1800 gün prim isteniyor. Bir de bu engelin ya da rahatsızlığın sigortadan sonra çıkmış olması gerekir.
EMEKLİLİK HESABI
24.02.2004 tarihinde askere gittim. 20.07.2005 tarihinde ilk sigorta başlangıcım yapılarak işe başladım. Şu anki şartlarda 60 yaş, 25 yıl, 7000 prim gün ile emekli olacağım. Askerliğimi borçlansam emeklilik yaşım 59 veya 58'e geriler mi? Bana bir faydası olur mu? Kemal ÇAKMAK
Maalesef olmaz. Ne kadar borçlanırsanız borçlanın, günleriniz sizi 9 Eylül 1999 öncesine götüremez.
25.05.1989 sigorta girişim, 4900 gün primim var. 01/10/1971 doğumluyum. Mücahid ŞİMŞEK
25 yıl, 51 yaş ve 5450 gün şartlarınız var. Yılınız tamam, prim ve yaş eksik. Primi tamamlayıp yaşı bekleyin.
1968 doğumluyum. 2004'te Bağ-Kur girişi yaptım. Son 3 yıldır sigortalı çalışıyorum. Yılmaz TAVLI
4A yani SSK'da çalışmaya devam ederseniz 7 bin 200 gün ödeyip 60 yaşında emekli olursunuz. Bağ-Kur'a geçerseniz emeklilik için toplam 9 bin gün gerekiyor.
20.09.1987 çıraklık okulundan sigorta başlangıç tarihim. Halen daha çalışmaya devam ediyorum. Şu an 7800 günüm bulunuyor. Yaşım 47. Osman ÖZTÜRK
Maalesef çıraklık sigortası emeklilik hesabında geçerli değil. Gerçek sigorta tarihinizi yollarsanız emeklilik tarihinizi hesaplarız.
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR - TAKVİM'E SORUN
ekonomi@takvim.com.tr
