Emeklilikte yaşa takılanlar yani EYT... EYT mağdurları özellikle sosyal medya üzerinden örgütlenerek her gün seslerini duyurmaya çalışıyor. 1999 yılında çıkan 4447 sayılı kanun nedeniyle mağdur olduklarını iddia eden EYT'liler bu konuda bir düzenleme yapılmasını istiyor. Erken emeklilik EYT müjdesi son dakika TBMM Emeklilikte yaşa takılanlar EYT son durum nedir! Erken emeklilik ve EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar'ın) gözü Meclis'te! Peki ama emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) kimdir? EYT sorunu nedir? EYT'liler ne istiyor? İşte emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili gündemde olan konular.
EN SICAK GELİŞME
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) bugün Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu Başkanlığı'na emeklilikte yaşa takılanlar için toplantı çağrısında bulundu.
TÜM GÖZLER MECLİS'E ÇEVİRİLDİ
Meclis'te EYT konusu da olası gündem maddelerinden birini oluşturuyor. Değişik partilerden vekiller birkaç kez EYT konusu ile ilgili kanun teklifi verdi. Yaşanan bu gelişmeler her defasında EYT'lilerin umudunu artırdı. O nedenle gözler yeniden Meclis'e döndü. EYT konusundaki düzenlemenin Meclis'ten geçmesi için 301 vekilin desteğine ihtiyaç duyuluyor.
EYT'NİN ÇÖZÜMÜ NASIL OLABİLİR?
TBMM'den geçecek bir düzenleme ile EYT sorununun çözülmesi mümkün. Üstelik EYT problemi ile ilgili ayrıntılı bir düzenleme yapılmasına da gerek görülmüyor. EYT için "yasanın yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa işe girenlerin etkilenmesi, önceden işe girenlerin ise mevcut yasalara göre emekli olabilmesi" düzenlemesinin yeterli olabileceği düşünülüyor. Dolayısıyla 1999 yılında mağduriyete neden olan 4447 Sayılı Kanunun yürürlüğe girmeden önce herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı…) bağlı olarak sigortalı bir işe girenlerin bu kanuna değil, işe girdikleri tarihlerdeki emeklilik şartlarına tabi tutularak sorunun çözülmesi şeklinde olabilir.
Bu düzenleme kabul edilirse 08.09.1999 tarihinden önce geçerli olan;
SSK'lılar için eski 506 Sayılı Kanun
Bağ-Kur'lular için 1479 Sayılı Kanun ve
Emekli Sandığına tabi olanlar için 5434 Sayılı Kanun hükümlerinde
Yer alan emeklilik şartlarına dönüş yapılması söz konusu olabilecektir.
EYT'LİLERDE KİM NASIL EMEKLİ OLABİLİR?
SSK'lı EYT'liler:
Emeklilikte yaşa takılan SSK'lılara 4447 Sayılı Kanun öncesi hakları verilirse 3 seçenekle emekli olmaları mümkün olabilecektir. Buna göre;
a) Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması ve en az 5000 gün veya,
b) Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması, 15 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 3600 gün yahut,
c) Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmamış olmakla beraber, kadın ise 20 erkek ise 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 5000 gün,
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması gerekecektir.
Memur EYT'liler
Emeklilikte yaşa takılan Emekli Sandığı iştirakçilerine 4447 Sayılı Kanun öncesi hakları verilirse;Kadın iştirakçilerden 20, erkek iştirakçilerden 25 fiilî hizmet yılını dolduranların istekleri üzerine emekli aylığı bağlanabilir.
Bağ-Kurlu EYT'liler
Emeklilikte yaşa takılan Bağ-Kur sigortalılarına belirtilen Kanun öncesi hakları verilirse; Bağ-Kur'lu kadınlar 20, erkekler ise 25 fiilî hizmet yılını (9000 gün) dolduranlar emekli aylığı bağlanabilir.
EYT DÜZENLEMESİ STAJYER VE ÇIKARLIK SİGORTASI OLANLARI ETKİLER Mİ?
Çıraklık ve stajyerlik geçen sigortalılık sürelerinde malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi kesilmediğinden emeklilik başlangıcından sayılmamaktadır. Dolayısıyla EYT yasası çıksa bile 08.09.1999 tarihinden önce sadece çıraklık-staj sigortası bulunanlar bu yasadan faydalanamaz.
Faydalanmak için bir gün bile olsa belirtilen tarihten önce uzun vadeli sigorta kollarına tabi primin bulunması gerekmektedir.
Çalışması olan ve tüm sigorta kollarına tabi (İşçi-memur-sözleşmeli-esnaf-sanatkâr-şirket ortağı…) çalışanları kapsayacaktır. Bu bağlamda normal SSK'lı işe başlaman belirtilen tarihten sonra olduğundan EYT kapsamına girmeniz mümkün değildir. 58 yaş ve 7000 gün primle emeklilik hakkını kazanmak mümkündür.
2008'DEKİ DÜZENLEME NASIL YAPILDI?
Sosyal güvenlik sistemiyle ilgili olarak emeklilik şartları da dahil olmak üzere 2008 yılında çok köklü düzenlemeler yapıldı. Bu düzenleme esnasında çalışanların mağdur edilmemesi için hassasiyetle davranıldı. Bu konuda çıkarılan kanun maddelerinde yürürlük tarihi olan 30 Nisan 2008 yılı dikkate alındı. Buna göre belirtilen tarihten bir gün bile önce sigortası bulunan kişilerin emeklilik şartları zorlaştırılmadı. Böylece mevcut çalışanların müktesep hakları korunmuştu. 30 Nisan 2008 tarihinde sonra ilk defa işe girecek olanların ise 2035 yılından sonra emeklilik primlerini dolduracağı tarihe göre emeklilik yaşı yükseltildi.
ERKEN EMEKLİLİK İÇİN SUNULAN 5 FORMÜL
Uzun yıllar çalışma hayatında olan ve bir süre sonra emekli olma hayalini kuran çalışanlar için çok mühim olan bu meselede kesin bir çözüm bulunmuş değil. Ancak ufak tefek durumlardan feragat ederek ya da sunulan formüllere kulak verilerek emekliliği öne çekmek de mümkün. İşte, erken emelilik için sunulan 5 formül;
Yıpranma payı olan meslek grupları;
Bazı meslekler için erken emeklilik imkanı sunuluyor. 'Yıpranma', 'Fiili Hizmet Süresi Zammı' denilen bu avantaj, çalışılan sürelere belli oranda gün eklenerek ve işe girişi geriye çekerek erken emekliliğin yolunu açıyor. Yani 12 ay çalışmış kişi 15 ay çalışmış sayılıp, işe girişi 3 ay geri çekiliyor.
Askerliğini işe girmeden evvel yapan erkekler;
Erkeklerde erken emekliliğin yolu askerlik borçlanmasından geçiyor. Askerliğini işe girmeden önce yapan çalışanlar, borçlanma ile hem prim şartını azaltıyor hem de 1-2 yıl kazanabiliyor. Yaşı erkene çekmek için askerliği işe girmeden önce yapmış olmak gerekiyor. İşe girilen tarih borçlanma süresini belirliyor.
Doğum borçlanması ile erken emekli olan kadınlar;
Doğum borçlanmasıyla erken emeklilik, eksik primlerin tamamlanması ile oluyor. Yıl ve yaş şartını tamamlamış bir annenin eğer primi eksikse bunları tamamlamak için beklemesi gerekmiyor. 3 çocuğa kadar borçlanma yaparak, 6 yıl kazanılabiliyor. Evlat edinen annelerin de doğum borçlanması hakkı bulunuyor. Ancak evlat edinilen çocukların 2 yaşını doldurmamış olması koşulu bulunuyor. Doğum borçlanması ile erken emekli olmak isteyenleri için şartlar şu şekildedir;
- Doğumdan önce SSK tescili,
- Doğumun gerçekleştiği tarihten sonraki iki yıl içinde adına herhangi bir prim yatmamış olmak (Bazı bölümlerinde prim yatmışsa yine aynı süre içinde prim yatmayan süreler borçlanılır.),
- Doğumdan sonra iki yıl içinde çocuğun sağ olması.
9 Eylül 1999 yılı öncesinde emekli olanlar;
15 yıl sigortalılık süresi, 3 bin 600 prim günü olanlar, emekli olabiliyor. Bu formülle emeklilik için öncelikle 9 Eylül 1999'dan önce sigortalı olmak ve yaş şartını tamamlamak gerekiyor.
Bakıma muhtaç çocuğu olan kadınlar için;
Sürekli bakıma muhtaç derecede malul çocuğu bulunan kadın sigortalıların, 2008'den sonra prim ödeme gün sayılarının 4'te 1'i, prim ödeme gün sayıları toplamına ekleniyor ve bu süreler yaştan düşüyor.
