MADENLER DEVLETİN MALI
Anayasaya göre madenler devletin. Madenlerin işletmesi özel sektöre verilirken "devlet hakkı" adı altında bir pay alınıyor. Alınan devletin hakkının oranı ise yüzde 2 ila 5 arasında. Madenlerin GSYİH'daki payı 11 milyar doları aşmasına rağmen devletin geçen yıl madenlerden aldığı "devlet hakkı" 350 milyon TL'de kaldı. 2000 yılında Türkiye'de sıfır olan altın üretimi, altın fiyatlarının artması ile büyük ivme kazandı. Son dönemde gündeme gelen Akın İpek'in sahibi olduıu Koza Grubu'nun başını çektiği altın üreticileri Türkiye'de yıllık 30 ton altın üretimi ile Avrupa'da ilk sırayı aldı. Ancak altın madencilerinin "devlet hakkı" kapsamında ödediği para ise 2012'de sadece 90 milyon lira da kaldı. Son 1.5 yıldır büyük madenlerin özel sektöre verilmesi durdurulurken Başbakanlık'ta toplanan ve bakan ve yüksek bürokratların yer aldığı komisyon Türkiye'deki tüm madenleri mercek altına aldı.
KAMU PAYI ARTTIRILACAK
İlk etapta altın, bakır gibi yüksek gelir elde edilen madenler başta olmak üzere alınan yüzde 2'lik devlet payı arttırılacak. Ancak burada da hem Türkiye'nin madenlerinin ekonomiye kazandırılması hem de madenciliğin önünün kapatılmaması için özel kriterler konulacak. Bunda da madenin "tenör"ü esas alınacak. Çok kazanandan çok, yatırım maliyeti çok olandan daha az devlet hakkı alınacak.
HAMUDU iLE GÖTÜRÜYORLAR
Başbakan Erdoğan, ATV'de katıldığı televizyon programında madenlere yönelik bir inceleme başlattığını belirterek, "Birileri alavere dalavere ile maden ruhsatları almış. Ucuz imkanlarla ele edip sonra verdikleri cüzi rakamlarla kiralıyorlar. Ödedikleri devlet payı ise yüzde 5. Hamudu ile götürüyor. 4500 metrekare alan için 3-5 bin TL ödüyor sonra da ayda bin TL veriyor. Belki birilerinin canı yanacak ama bu adımı atmak zorundayız" ifadelerini kullanmıştı.
Mehmet NAYIR
